Φυσικό αέριο: Χωρίς πλαφόν, οι τιμές συνεχίζουν να μειώνονται στην Ευρώπη

Καθώς από σύνοδο σε σύνοδο, οι υπουργοί και αρχηγοί κυβερνήσεων δεν βρίσκουν λύσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, η δυσαρέσκεια των ευρωπαίων πολιτών αυξάνεται καθώς απαιτούν από τους πολιτικούς τους «να κάνουν κάτι».

Αν θελήσουμε να δούμε το θέμα αντικειμενικά οφείλουμε να παραδεχθούμε πως μάλλον κάπου εκεί βρίσκεται και η πηγή του προβλήματος για την ΕΕ: στην ανάγκη των ευρωπαίων πολιτικών και της Κομισιόν να δείξουν πως «κάνουν κάτι» για ένα θέμα για το οποίο από την αρχή δεν μπορούσαν να κάνουν και πολλά πράγματα.

Περισσότερο από ένα χρόνο από την έναρξη της αύξησης των τιμών, οι πολιτικές ηγεσίες στην ΕΕ αρνούνται να αναγνωρίσουν πως το πρόβλημα που ταλανίζει την Ευρώπη είναι ζήτημα κακής ψυχολογίας της αγοράς. Στην αρχή αυτής της κρίσης πριν ένα χρόνο οι πολιτικές ηγεσίες στην ΕΕ απέδιδαν την άνοδο των τιμών σε συγκυριακά φαινόμενα όπως τυφώνες ή αυξημένη ζήτηση από την Ασία, κλπ. Στην πορεία, όπου όλα αυτά παρήλθαν αλλά οι τιμές παρέμεναν ψηλά, η λανθασμένη ανάγνωση της κατάστασης συνεχίστηκε, αποδίδοντας πλέον τις ψηλές τιμές σε κερδοσκοπικά παιχνίδια και δυσλειτουργίες της αγοράς.

Πλέον όμως η πραγματικότητα φέρνει εκ νέου τις πολιτικές ηγεσίες στην ΕΕ σε δύσκολη θέση καθώς οι τιμές εδώ και ενάμιση μήνα πέφτουν. Μάλιστα αυτό συμβαίνει σε μια εποχή όπου οι αγορές θα είχαν πολλές δικαιολογίες για κερδοσκοπία και «δυσλειτουργία» αφού με τις ζημίες στον αγωγό Nord Stream 1 και τις νομικές διαμάχες μεταξύ Gazprom και Naftogaz, οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία δείχνουν να είναι στο χειρότερο σημείο τους εδώ και ένα χρόνο.

Αν οι αγορές λοιπόν κερδοσκοπούσαν ή δυσλειτουργούσαν, θα είχαν εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και θα είχαν στείλει τις τιμές του φυσικού αερίου στη στρατόσφαιρα.  Αντ’ αυτού, ενώ στα τέλη Αυγούστου το φυσικό αέριο στον δείκτη αναφοράς TTF του ολλανδικού χρηματιστηρίου βρισκόταν στα 346 ευρώ/MWh, πλέον, μετά από μια καθοδική πορεία έξι εβδομάδων, έκλεισε χθες στα 160 ευρώ/MWh σημειώνοντας πτώση που αγγίζει το 55%.

Διαβάστε επίσης: Έρευνα ΕΕ: Γιατί οι Έλληνες πλήρωσαν φθηνά το ρεύμα και ακριβά το φυσικό αέριο

Μια τόσο μεγάλη πτώση εν μέσω τόσο άσχημων ειδήσεων, δεν είναι βεβαίως τυχαία. Αυτό που όφειλε να κάνει η Κομισιόν αλλά και οι επιμέρους κυβερνήσεις αυτό το διάστημα είναι να σκύψουν και να εξετάσουν τους λόγους για αυτή την εξέλιξη. Αυτό που θα ανακάλυπταν είναι πως πλέον η ψυχολογία της αγοράς όσον αφορά τους φόβους για επάρκεια εφοδιασμού τον χειμώνα που ξεκινά, είναι βελτιωμένη.

Το πρόβλημά μας είναι πως η Κομισιόν και οι ευρωπαίοι πολιτικοί εξακολουθούν να νιώθουν πως πρέπει να δείξουν πως «κάνουν κάτι» και αυτό το «κάτι» στην προκειμένη περίπτωση είναι να μπει ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Το ζήτημα του πλαφόν οδηγεί αυτή τη στιγμή τη δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη στο αν μία τέτοια παρέμβαση θα οδηγήσει τελικά ή όχι σε μείωση των ποσοτήτων LNG που θα έρχονται στην Ευρώπη. Η συζήτηση αυτή βρίσκεται και πάλι σε λάθος βάση καθώς αν επιβληθεί ένα πλαφόν, ή ακόμα και αν απλά φανεί πως αυξάνονται οι πιθανότητες αυτό να επιβληθεί, η αβεβαιότητα για το τι τελικά θα συμβεί με τα φορτία LNG είναι αρκετή για να αυξήσει το άγχος και να σπρώξει τις τιμές εκ νέου πολύ ψηλότερα.

Η πτώση των τιμών κατά 186 ευρώ μέσα στον τελευταίο ενάμιση μήνα είναι πολύ πιο σημαντικό αποτέλεσμα από όσο θα μπορούσε να πετύχει το οποιοδήποτε πλαφόν, και αν είχε επιτευχθεί μετά από κάποια δράση της Κομισιόν, θα ήταν κάτι το οποίο οι ευρωπαίοι πολιτικοί θα διαφήμιζαν ως σημαντικότατη επιτυχία τους. Αντ’ αυτού όμως, η σημαντικότατη αυτή ελάφρυνση στο ενεργειακό κόστος των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των κρατικών προϋπολογισμών, ήρθε από τις «δυσλειτουργούσες» αγορές και έχει πλέον περάσει και στις τιμές χονδρικής του ηλεκτρισμού με τις τιμές σε όλη την Ευρώπη να βρίσκονται 50% χαμηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Όσο δεν βγαίνει απόφαση για κάποιο πλαφόν, και όσο οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο φαίνονται μειωμένες, οι αγορές νιώθουν ασφαλείς πως δεν θα διαταραχθεί η ασφάλεια εφοδιασμού και οι τιμές  συνεχίζουν καθοδικά, πετυχαίνοντας ένα πολύ πιο σημαντικό αποτέλεσμα στην πράξη από κάθε πλαφόν. Ας μην «κάνουν κάτι» λοιπόν οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, καθώς για πρώτη φορά, αυτού του είδους η απραξία βγαίνει σε καλό στους ευρωπαίους καταναλωτές…

Ο Μιχάλης Μαθιουλάκης είναι αναλυτής ενεργειακής στρατηγικής, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ για θέματα ενέργειας.