ΔΝΤ: Οι τιμές των τροφίμων θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα

Οι τιμές των τροφίμων, οι οποίες ανήλθαν σε ιστορικό υψηλό νωρίτερα φέτος, ενίσχυσαν την επισιτιστική ανασφάλεια και αύξησαν τις κοινωνικές εντάσεις. Έχουν επίσης επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς των κυβερνήσεων, οι οποίες προσπαθούν να αμβλύνουν τις συνέπειες από την αύξηση των εισαγόμενων τιμών  τροφίμων και τη μειωμένη ικανότητα πρόσθετης στήριξης για τους πιο ευάλωτους.

Διαβάστε επίσης –  Σε ιστορικό υψηλό ο «παγκόσμιος λογαριασμός» για τις εισαγωγές τροφίμων

Όπως αναφέρουν οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Christian Bogmans , Andrea Pescatori και Ervin Prifti, σε έκθεσή τους που δημοσιεύεται στο IMF Blog, «για να κατανοήσουμε καλύτερα την κλίμακα αυτών των πρωτόγνωρων προκλήσεων για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο, ποσοτικοποιούμε σε νέα έρευνα τον τυπικό αντίκτυπο τεσσάρων ιστορικά σημαντικών παραγόντων που επηρεάζουν τις τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής».

Διαβάστε επίσης – FAO: Μειώθηκαν οι διεθνείς τιμές τροφίμων τον Σεπτέμβριο

Η ανάλυση του ΔΝΤ, που δημοσιεύτηκε στο πλαίσιο ειδικών χαρακτηριστικών στο πιο πρόσφατο World Economic Outlook , δείχνει ότι:

• Μια πτώση 1% στις παγκόσμιες συγκομιδές αυξάνει τις τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής κατά 8,5%
• Μια αύξηση 1 ποσοστιαίας μονάδας στο κύριο επιτόκιο της Federal Reserve μειώνει τις τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής κατά 13% μετά από ένα τρίμηνο.
• Μια αύξηση 1%  στις τιμές των λιπασμάτων, οι οποίες έχουν αναρριχηθεί πρόσφατα λόγω της εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου, ενισχύει τις τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής κατά 0,45%.
• Μια αύξηση 1% στις τιμές του πετρελαίου αυξάνει τις τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής κατά 0,2%

Το La Niña

Αυτές οι εκτιμήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξηγήσουν καλύτερα τις πρόσφατες διακυμάνσεις στις τιμές των τροφίμων και να βοηθήσουν στον καθορισμό της προοπτικής, καθώς διαφορετικοί παράγοντες μπορούν να ασκήσουν αντίθετες δυνάμεις.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό του ΟΗΕ , το φαινόμενο La Niña αναμένεται να επιστρέψει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά , φέρνοντας τις θερμοκρασίες του νερού κάτω από τις μέσες τιμές στον ανατολικό-κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό. Παρόμοιες περίοδοι κατά τις οποίες η La Niña  εμφανιζόταν για τρία διαδοχικά έτη σημειώθηκαν κατά την πρώτη παγκόσμια επισιτιστική κρίση μεταξύ 1973-76 και ξανά μεταξύ 1998-2001.

Τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας

Επιπλέον, η Πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας που παρέχει ασφαλή εξαγωγική ναυτιλία από την Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει νέο σοκ στις προμήθειες σιτηρών εάν ανασταλεί εκ νέου από τη Ρωσία. Αυτό από μόνο του θα μείωνε τις παγκόσμιες προμήθειες σιταριού και καλαμποκιού κατά 1,5 ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με τις τρέχουσες προσδοκίες, και με τη σειρά της θα αυξήσει τις τιμές των δημητριακών κατά 10% μέσα σε ένα χρόνο.

Επιπλέον, οι υψηλές τιμές ενέργειας αυξάνουν τις τιμές των καυσίμων και των λιπασμάτων, ενισχύοντας το κόστος παραγωγής τροφίμων, αλλά επίσης εκτρέπουν την παραγωγή από τα τρόφιμα στα βιοκαύσιμα. Οι τιμές των λιπασμάτων είναι διπλάσιες από ό,τι πριν από την πανδημία, ακόμη και μετά από μια υποχώρηση τους τελευταίους μήνες.

Περίπου το 45% κάθε αλλαγής στις τιμές των λιπασμάτων συνήθως τροφοδοτεί απευθείας τις παγκόσμιες τιμές των δημητριακών εντός τεσσάρων τριμήνων, σύμφωνα με έρευνα του ΔΝΤ. Σε φτωχότερες χώρες, όπου οι αγρότες χρησιμοποιούν τα λιπάσματα με φειδώ, η μειωμένη χρήση μπορεί να μειώσει τη συγκομιδή.

Πιέσεις στις τιμές

Εκτός από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, η οποία έχει μέτρια άμεση επίδραση στις τιμές των τροφίμων, οι αυξήσεις των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας μείωσαν σημαντικά τις πιέσεις στις τιμές. Η Federal Reserve, για παράδειγμα, αυξάνει το κόστος δανεισμού με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δύο δεκαετιών. Τα υψηλότερα επιτόκια τείνουν να αποθαρρύνουν τη διακράτηση αποθεμάτων και να μειώσουν τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες στις αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων, ασκώντας έτσι πτωτική πίεση στις τιμές των τροφίμων.

Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ δείχνουν ότι η αυστηροποίηση της Fed έχει ήδη βοηθήσει στη μείωση των τιμών των σιτηρών από τον Απρίλιο και θα συνεχίσει να ασκεί πτωτική πίεση στις τιμές μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Αβεβαιότητες

Σύμφωνα με τους αναλυτές του ΔΝΤ παραμένει αβέβαιο πώς θα λειτουργήσει ο συνδυασμός διαταραχών της συγκομιδής, τιμών ενέργειας και νομισματικής πολιτικής. Οι συναλλαγές σε προθεσμιακές αγορές υποδηλώνουν ότι οι τιμές χονδρικής των δημητριακών θα μειωθούν μόνο κατά 8% το επόμενο έτος από τα τρέχοντα υψηλά. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ δείχνουν ότι οι περιορισμοί προσφοράς θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν την εξασθένηση της ζήτησης, διατηρώντας τις τιμές σε υψηλά επίπεδα για τα επόμενα τρίμηνα.

Οι υψηλότερες διεθνείς τιμές των τροφίμων εκτιμάται ότι έχουν προσθέσει 6 ποσοστιαίες μονάδες στον πληθωρισμό των καταναλωτικών τροφίμων το 2022. Ωστόσο, η μετάβαση σε υψηλότερες εγχώριες τιμές λιανικής τροφίμων μπορεί να διαρκέσει έξι έως 12 μήνες—ένας άλλος λόγος για τον οποίο, εκτός από την πρόσφατη αποδυνάμωση των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών , πολλοί άνθρωποι θα πρέπει να περιμένουν για ανακούφιση από τις χαμηλότερες τιμές των εμπορευμάτων.

Νέες αυξήσεις

Τέλος, ο κίνδυνος να αυξηθούν ξανά οι τιμές των τροφίμων αντί να μειωθούν τα επόμενα δύο τρίμηνα παραμένει υψηλός. Και αν αυτοί οι κίνδυνοι δεν ήταν αρκετοί, ο αντίκτυπος της αύξησης των επιτοκίων στην επισιτιστική ανασφάλεια θα μπορούσε να είναι ανάμεικτος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να μειώσει τα προσωπικά εισοδήματα. Σε συνδυασμό με τα ακόμη υψηλά επίπεδα των τιμών των τροφίμων, αυτό θα μπορούσε να αυξήσει την επισιτιστική ανασφάλεια.

Λύσεις

Οι αναλυτές του ΔΝΤ υποστηρίζουν ότι για να αποτραπούν νέες αυξήσεις στις τιμές και τα τρόφιμα και τα λιπάσματα να συνεχίσουν να ρέουν σε όσους τα χρειάζονται περισσότερο, παραμένει ζωτικής σημασίας το διεθνές εμπόριο να παραμείνει ελεύθερο. Συγκεκριμένα, ο διάδρομος σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας διευκόλυνε τις εξαγωγές δημητριακών από την Ουκρανία και μείωσε τις τιμές στα προ της εισβολής επίπεδα, μετριάζοντας την παγκόσμια πείνα. Είναι σημαντικό να υπάρχει επίσης παγκόσμια πρόσβαση στα λιπάσματα με την εξάλειψη των εμπορικών φραγμών που περιορίζουν την παγκόσμια προσφορά, όσο το δυνατόν περισσότερο.

Τονίζουν επίσης ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιτρέψουν στην αύξηση των παγκόσμιων τιμών να περάσει στις εγχώριες τιμές, αυξάνοντας παράλληλα τις στοχευμένες δαπάνες κοινωνικής προστασίας, όπως το επιτρέπει ο προϋπολογισμός τους. Η ελάφρυνση του εξωτερικού χρέους και οι επιχορηγήσεις από διεθνείς οργανισμούς θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση της επέκτασης των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας στις αναπτυσσόμενες χώρες.