Startups: H επανάσταση των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων

Σε ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα οικοσυστήματα στη ΝΑ Ευρώπη αναδεικνύεται αυτό των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων, καθώς παρά τα προβλήματα ελέω της διεθνούς κρίσης και του πολέμου τον τελευταίο χρόνο, οι αποτιμήσεις των ελληνικών startups την τελευταία πενταετία εκτοξεύτηκαν κινούμενες πλέον στα 8,2 δισ. ευρώ από 1,1 δισ. ευρώ το 2017.

Πρακτικά, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (European Investment Bank), του Dealroom και του Bulgarian Private Equity and Venture Capital Association (BVCA), η αποτίμηση των ελληνικών startups έχει διευρυνθεί κατά 7,5 φορές μεταξύ 2017 και 2022, που συνιστά τον δεύτερο ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης της αξίας των startups στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, πίσω από το ρουμανικό οικοσύστημα που αποτιμάται πλέον στα 9,4 δισ. ευρώ, έχοντας αυξηθεί κατά 7,8 φορές την τελευταία όμως εξαετία.

Startups: Ενθαρρυντικά τα πρώτα μηνύματα για το 2023

Σκληρός πυρήνας

Σύμφωνα επίσης με εκτιμήσεις του ΣΕΒ, αλλά και παραγόντων της αγοράς το ελληνικό οικοσύστημα των startups από περίπου 3,9% του ΑΕΠ το 2022, αναμένεται να φτάσει στο 10% του ΑΕΠ μέσα στην επόμενη 10ετία, με την αξία των ελληνικών startups να εκτιμάται πως θα ξεπεράσει για πρώτη φορά τα 15 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Ηδη πέντε εταιρείες οδεύουν ή είναι πάνω από 1 δισ. ευρώ, τουλάχιστον 30 είναι πάνω από 100 εκατομμύρια σε κεφαλαιοποίηση και συνολικά υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας 400 σοβαρών εταιρειών στον τομέα, ενώ η χώρα φιλοξενεί περισσότερες από 600 startups, που απασχολούν περίπου 6.000 εργαζομένους.

«Το ελληνικό οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων άλλαξε πλέον πίστα, αποτελώντας σταδιακά έναν ακόμη πυλώνα της οικονομίας, πολλά υποσχόμενο μάλιστα, καθώς οι εταιρείες αυτές σημειώνουν μέσους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης 20% περίπου ενώ δημιουργούν και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, φέρνοντας και νέο αέρα στην επιχειρηματικότητα» παρατηρούσαν κορυφαία στελέχη της εν λόγω αγοράς.

Οι «μονόκεροι»

Να σημειωθεί πως η συνολική αποτίμηση των τοπ 10 ελληνικών startups ξεπερνά τα 5,8 δισ. ευρώ, ενώ καθώς ορισμένες εταιρείες βρίσκονται ένα βήμα πριν από το 1 δισ. ευρώ σε αποτίμηση («soonicorns») ή ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ «unicorns», εκτιμάται πως τα επόμενα χρόνια το ελληνικό οικοσύστημα θα σπάσει το φράγμα των 10 «μονόκερων» («unicorns»). Η δημιουργία «μονόκερων» αποτελεί στοίχημα για κάθε νεοφυές οικοσύστημα, αφού δείχνει την ικανότητα μιας χώρας να δημιουργεί καινοτόμες εταιρείες μεγάλου μεγέθους. Οι «unicorn startups» μπορούν να λειτουργήσουν όχι μόνο ως πρότυπο επιχειρηματικής επιτυχίας, αλλά και να συνεισφέρουν στην περαιτέρω ανάπτυξη του οικοσυστήματος αλλά και της νέας γενιάς entrepreneurs, «επιχειρηματικών αγγέλων» και νέων καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων.

Το EquiFund

Στην ανάπτυξη των ελληνικών startups αλλά και του οικοσυστήματος επιχειρηματικών κεφαλαίων (VCs κ.λπ.) έχει παίξει καταλυτικό ρόλο και η λειτουργία του EquiFund, επενδύοντας συνολικά 830 εκατ. ευρώ. Το 15% των εταιρειών στο οικοσύστημα καινοτομίας είναι στον χώρο της υγείας, με πάνω από το 50% αυτών να προσφέρουν λύσεις ψηφιακής υγείας. Μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει και για τους τομείς του τουρισμού και της αναψυχής καθώς και της ενέργειας και περιβάλλοντος, με 9% και 8% της επιχειρηματικής δραστηριότητας αντίστοιχα, ενώ αξιόλογες προσπάθειες αναπτύσσονται και στον τομέα της βιομηχανικής τεχνολογίας και συστημάτων παραγωγής. Οι τρεις πιο σημαντικοί κλάδοι ως προς τον αριθμό των εγγεγραμμένων νεοφυών επιχειρήσεων στο Elevate Greece είναι οι επιστήμες της ζωής (Med Tech, Health Tech, Bio Tech), το περιβάλλον (Environment, Energy – Green Tech, Clean Tech) και ο κλάδος τουρισμού (Travel, Hospitality, Leisure).

«Innovative Greeks»

Να σημειωθεί πως 91 startups έχουν γίνει μέλη του ΣΕΒ που έχει δημιουργήσει τη scaleup Community, μία ειδική κατηγορία μελών που υποστηρίζει τις νεοφυείς επιχειρήσεις, ενώ έχει αναπτύξει τη διεθνή κοινότητα «Innovative Greeks» με μέλη πάνω από 5.500 Ελληνες της Διασποράς που ενημερώνονται για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος και την IG@work, μια ψηφιακή πλατφόρμα που δίνει τη δυνατότητα σε νεοφυείς επιχειρήσεις να συνδέονται με υποψήφια στελέχη υψηλών προσόντων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Από την άλλη πλευρά, και το ελληνικό χρηματιστήριο προσδοκά στην προσέλκυση startups στην εναλλακτική κυρίως του αγορά, μέσω και κάποιων κινήτρων του υπουργείου Οικονομικών, ενώ υπάρχει πάντα και η δυνατότητα εάν κάποια στιγμή ελληνικές «unicorns» εισαχθούν σε μία μεγάλη διεθνή αγορά, π.χ. στον Nasdaq, να εισαχθούν μέσω διπλής εισαγωγής και στο χρηματιστήριο της Αθήνας.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Found.ation και του ΕΙΤ Digital που αποτυπώνει την εξέλιξη του ελληνικού οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων, το 2022 ήταν μία χρονιά η οποία έβαλε φρένο στην αλματώδη ανάπτυξη του οικοσυστήματος που παρατηρήθηκε το 2021, δεδομένων των διεθνών συγκυριών και του πολέμου. Ωστόσο, κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο και δεν επισκιάζει τη μέχρι τώρα ανοδική πορεία της νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Επενδύσεις

Καθώς ολοκληρώθηκε η επενδυτική περίοδος του EquiFund, ο απολογισμός δείχνει ότι περισσότερες από 138 εταιρείες υποστηρίχθηκαν συνολικά μέσω του προγράμματος, προσελκύοντας περισσότερα από 1,13 δισ. ευρώ σε συνολική χρηματοδότηση (με συμμετοχή τρίτων επενδυτών). Υπολογίζεται ότι οι εταιρείες που ενισχύθηκαν μέσω του προγράμματος απασχολούν περισσότερα από 6.000 άτομα στην Ελλάδα.

Περισσότερες από 50 εταιρείες χρηματοδοτήθηκαν μέσα στο 2022, προσελκύοντας περισσότερα από 310 εκατ. ευρώ (δεν περιλαμβάνονται ποσά δανεισμού). Το ποσό αυτό είναι μειωμένο σε σχέση με το αντίστοιχο του 2021 που ανερχόταν στα 540 εκατ. ευρώ. Περισσότεροι από 90 επενδυτές έδειξαν ενδιαφέρον για τις ελληνικές startups, ενώ το ποσοστό συμμετοχής στους γύρους χρηματοδότησης από επενδυτές εκτός Ελλάδας ανήλθε στο 73%.

Αυξημένη ήταν η δραστηριότητα το 2022 από angel investors, η οποία φτάνει στο 10% των συνολικών επενδύσεων του 2022, ποσό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το 2021.

Κεφάλαια

Στο πλαίσιο του ευρύτερου οικοσυστήματος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα πρωτοπορεί όσον αφορά το ποσό των συνολικών κεφαλαίων που έχουν προσελκυσθεί το 2022, με περίπου 40% του συνόλου του venture funding στην περιοχή.

Για το 2023 αναμένονται νέα κεφάλαια στο ελληνικό οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων, καθώς περιφερειακά ταμεία αρχίζουν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη χώρα. Επίσης, οι επιχειρηματικές συμμετοχές σε startups κερδίζουν ενδιαφέρον από family offices και εταιρικούς επενδυτές, οι οποίοι παραδοσιακά δεν έχουν εκτεθεί τόσο νωρίς στον χώρο των εναλλακτικών επενδύσεων. Αντίθετα, η δραστηριότητα των αngels εξακολουθεί να είναι χαμηλή στη χώρα.

Εξαγορές

Το 2022 σημειώθηκε ρεκόρ στα exits (συμφωνίες εξαγοράς), καθώς εξαγοράστηκαν 19 ελληνικές startups. Τα πιο ηχηρά από αυτά είναι της Accusonus (από τη Meta) και της Pollfish (από την Prodege), ενώ και το περίφημο deal της απόκτησης του 48,5% της Viva Wallet από την αμερικανική J. Ρ. Morgan έκλεισε οριστικά σχετικά πρόσφατα. Από την άλλη πλευρά και ελληνικές νεοφυείς εταιρείες προέβησαν σε εξαγορές στο εξωτερικό, όπως π.χ. η Blueground που εξαγόρασε τη βραζιλιάνικη Tabas μέσω της οποίας μπορεί πιο εύκολα να επεκταθεί στις αγορές της Λατινικής Αμερικής, αλλά και η ελληνικών συμφερόντων Orfium, που εξαγόρασε την ιαπωνική Breaker. Τέλος, να σημειωθεί πως το 44% των founders (ιδρυτών status) αφορά την ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών, το 34% μεταξύ 35-44 ετών, ενώ το 4% είναι κάτω των 24 ετών και το υπόλοιπο άνω των 45 ετών. Το 88% αυτοπροσδιορίζονται ως άνδρες, ενισχύοντας την ανάγκη για διαφορετικότητα εντός του οικοσυστήματος, ενώ όσον αφορά το επίπεδο σπουδών, το 64% κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο.

Οι χώρες με τις καλύτερες υποδομές και συνθήκες

Τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη με τα κορυφαία οικοσυστήματα για νεοφυείς επιχειρήσεις συνεχίζει να βελτιώνει η Ελλάδα, καθώς ως αποτέλεσμα της συνεχούς τόνωσης του εγχώριου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η χώρα καταφέρνει να πλασαριστεί πλέον ανάμεσα στα πιο φιλικά για startups οικοσυστήματα του πλανήτη.

Η Ελλάδα για το 2022 βρέθηκε στην 38η θέση της λίστας με τις 100 πιο startup-friendly χώρες παγκοσμίως, σύμφωνα με την αξιολόγηση «Business Score» του StartupBlink. Οι χώρες που περιλαμβάνονται σε αυτή τη λίστα κατά τους συντάκτες της προσφέρουν στους επίδοξους επιχειρηματίες καλύτερες υποδομές και επιχειρηματικές συνθήκες για τη λειτουργία μιας startup.

Για το 2022 οι πιο φιλικές χώρες στον κόσμο για τις startups ήταν η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Δανία και η Φινλανδία. Η Ευρώπη συνολικά πρωτοστατεί στη λίστα με τις 100 πιο «startup-friendly» χώρες. Μεταξύ 2021 και 2022 το Λουξεμβούργο, η Σιγκαπούρη και η Λετονία είναι οι χώρες που πέτυχαν τη μεγαλύτερη βελτίωση της θέσης τους στη λίστα με τις πιο φιλικές για startups περιοχές του πλανήτη, ενώ και η Ελλάδα κέρδισε 16 θέσεις.

Το «Business Score» του StartupBlink αξιολογεί την ελκυστικότητα μιας χώρας ως «φυτώριο» startup εταιρειών με βάση μια σειρά από κριτήρια, όπως: η ταχύτητα του Internet, οι επενδύσεις σε Ερευνα και Ανάπτυξη, η νομοθεσία για τη νεοφυή επιχειρηματικότητα, η ελευθερία στο Διαδίκτυο, η διαθεσιμότητα τεχνολογικών υπηρεσιών, ο κατά κεφαλήν αριθμός διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, το επίπεδο γνώσης των αγγλικών, τα κορυφαία πανεπιστήμια, η ποιότητα του ρυθμιστικού περιβάλλοντος.