Κλιματική αλλαγή: Ποια είναι η «τέλεια» τιμή δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων;

Για τους περισσότερους οικονομολόγους, η τιμή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Είναι κάτι το αποτελεσματικό, επιτρέποντας στην κοινωνία να εντοπίσει τη φθηνότερη μονάδα ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα την οποία πρέπει να αποποιηθεί. Είναι επίσης δίκαιος τρόπος: οι ρυπαίνοντες πληρώνουν και τα έσοδα μπορούν να αναδιανεμηθούν. Και βοηθά άλλες μορφές απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές: η συμμόρφωση με μια τιμή άνθρακα αναγκάζει τις εταιρείες να παρακολουθούν τις εκπομπές τους και τους επενδυτές να προσδιορίσουν ποια από τα περιουσιακά τους στοιχεία είναι τα πιο ρυπογόνα.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, υπάρχουν 73 συστήματα τιμολόγησης του άνθρακα σε όλο τον κόσμο, που καλύπτουν το 23% των παγκόσμιων εκπομπών. Αυτό είναι υψηλότερο σε σχέση με το μόλις 7% πριν από μια δεκαετία. Ο απολογισμός της τράπεζας περιλαμβάνει τόσο συστήματα εμπορίας εκπομπών ρύπων, όπου οι ρυπαίνοντες μπορούν να εμπορεύονται άδειες σε μια αγορά όσο και φόρους άνθρακα, όπου η κυβέρνηση ορίζει απευθείας μια τιμή. Το μεγαλύτερο πρόγραμμα βρίσκεται στην Κίνα και ξεκίνησε το 2021. Καλύπτει την ενεργειακή βιομηχανία της χώρας και συνεπώς το 9% των παγκόσμιων εκπομπών. Ακόμη και στην Αμερική, η οποία έχει ανοσία στη γοητεία της τιμολόγησης του άνθρακα σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτειών καθορίζει τις δικές του τιμές.

Μειώθηκαν οι εκπομπές CO2 στην ΕΕ το 2022- Ποια χώρα ρυπαίνει περισσότερο

Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός κεντροαριστερών οικονομολόγων, οι οποίοι θα μπορούσε να πει κανείς ότι θα ήταν ένθερμοι υποστηρικτές των τιμών του άνθρακα, έχουν απογοητευθεί με αυτή την πολιτική, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι οι τιμές του άνθρακα δεν είναι αρκετά επιθετικές. Παρόλο που το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ είναι από τα πιο ολοκληρωμένα, εξαιρεί τα κτίρια και τις μεταφορές, ενώ αεροπορικές εταιρείες και βαριά βιομηχανία έχουν απαλλαγές στο όνομα της ανταγωνιστικότητας. Οι τιμές είναι σχετικά υψηλές στην Ευρώπη, αλλά πολύ χαμηλά σε άλλα μέρη. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι λιγότερο από το 5% των εκπομπών τιμολογούνται στο επίπεδο ή πάνω από το επίπεδο που θα απαιτούνταν, προκειμένου οι αυξήσεις της θερμοκρασίας να περιοριστούν στους 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, έως το 2030.

Η δεύτερη ανησυχία αφορά την ισότητα. Αντί να διασφαλίζεται ότι πληρώνουν οι ρυπαίνοντες, το κόστος των τιμών του άνθρακα πέφτει βασικά στους φτωχούς. Τέτοιες πρωτοβουλίες αυξάνουν τις τιμές της ενέργειας και μεταθέτουν τις βιομηχανικές θέσεις εργασίας στο εξωτερικό, μακριά από τα συστήματα εμπορίας εκπομπών ρύπων, με συνέπεια οι πολιτικοί να αποδυναμώνουν τα σχέδια, και άρα οι περικοπές εκπομπών να μην υλοποιούνται ποτέ.

Πώς, όμως, συλλέγονται τα στοιχεία, όταν η μέτρηση του αντίκτυπου των τιμών του άνθρακα είναι πρόκληση; Οι τιμές του άνθρακα, όπως και τα επιτόκια, επηρεάζουν και επηρεάζονται από την οικονομία. Υψηλότερη τιμή άνθρακα θα μειώσει την οικονομική δραστηριότητα και θα αυξήσει τις τιμές καταναλωτή. Οι ισχυρότερες οικονομίες θα αυξήσουν επίσης την τιμή άδειας άνθρακα, και οι πολιτικοί τους μπορούν να αισθάνονται πιο άνετα προκειμένου να αυξήσουν τους φόρους άνθρακα. Μπορεί να λάβουν μέτρα για να τις περικόψουν σε κακές στιγμές.

Ευτυχώς, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ξεχωρίσει κανείς την αιτία και το αποτέλεσμα, που έχει εκπονηθεί από ανεξάρτητους επιστήμονες.

Οι τιμές του άνθρακα έχουν μειώσει με επιτυχία τις εκπομπές όταν χρησιμοποιούνται. Ωστόσο, θα μπορούσαν να είναι καλύτερα τα πράγματα.

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι οι φόροι άνθρακα και τα συστήματα εμπορίας εκπομπών θα φέρουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια έσοδα σε κυβερνήσεις το 2023. Καθώς επεκτείνονται τα συστήματα τιμολόγησης του άνθρακα, το ποσό θα αυξάνεται. Από μόνο του, αυτό θα δείξει ότι τα μέτρα είναι ανεπαρκώς επιθετικά. Για να αντιμετωπίσουν το άλλο βασικό θέμα – ότι βλάπτουν τους φτωχούς – οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αγκαλιάσουν τη σημασία της ανακύκλωσης.