Το πραγματικό στοίχημα των εκλογών (και όχι μόνο)

Το πραγματικό στοίχημα των εκλογών της 25^ης Ιουνίου δεν είναι ποια κυβέρνηση θα έχουμε για τα τέσσερα επόμενα χρόνια.

Αυτό φάνηκε να απαντήθηκε στις εκλογές της 21^ης Μαΐου. Τότε έγινε σαφές ότι η ΝΔ παραμένει η πιο συμπαγής παράταξη στο πολιτικό σκηνικό, αν και όχι απαραίτητα πλειοψηφική.

Όμως, αυτή είναι μόνο μία διάσταση της πολιτικής πραγματικότητας.

Γιατί παράλληλα υπάρχει ένα άλλο σημαντικό στοίχημα.

Αυτό που αφορά το εάν θα συνεχίσει να υπάρχει στη χώρα μια ισχυρή προοδευτική παράταξη.

Που θα έχει μια στρατηγική διαφορετική από αυτή της κεντροδεξιάς και θα μπορεί να εκπροσωπήσει στις επόμενες εκλογές την πολιτική αλλαγή.

Αυτό το ζήτημα δεν έχει να κάνει απλώς με τους εκλογικούς συσχετισμούς. Ούτε μόνο με το εάν και σε ποιο βαθμό συναγωνίζονται δύο ή περισσότερα κόμματα για την ηγεμονία στον χώρο αριστερότερα του Κέντρου.

Κυρίως έχει να κάνει με το εάν θα μπορεί να υπάρχει μια σύγχρονη προοδευτική στρατηγική.

Γιατί ο «προοδευτισμός» δεν έχει να κάνει με το πώς κανείς «αυτοπροσδιορίζεται», αλλά με το ποιες κοινωνικές δυνάμεις εκπροσωπεί, δηλαδή με το εάν εκπροσωπεί τη μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Πιο σωστά εάν τα εκπροσωπεί όχι με την έννοια της ψήφου, αλλά με αυτή μιας στρατηγικής στην οποία να αναγνωρίζουν αυτά τα στρώματα το δικό τους παρόν και μέλλον.

Γιατί αυτή τη στιγμή, η κυρίαρχη στρατηγική που ξεδιπλώνεται στην Ευρώπη, αυτό το είδος νεοφιλελευθερισμού που εκφράζεται μέσα ιδίως από τις πολιτικές της ΕΕ, δεν μπορεί πραγματικά να εκπροσωπήσει ούτε τη μεσαία τάξη, ούτε τα λαϊκά στρώματα. Αποτελούν πολιτικές που εξυπηρετούν μόνο τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές ελίτ.

Μεγάλα τμήματα των κοινωνιών, ανεξαρτήτως του τι ψηφίζουν, είναι πολιτικά ακάλυπτα. Ψηφίζουν κόμματα που έχουν εχθρικές πολιτικές στην πραγματικότητα.

Αυτό είναι το πραγματικό κενό προοδευτικής πολιτικής: να μην έχει η μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα το κόμμα ή την παράταξη που να μιλάει πραγματικά για αυτή.

Προφανώς και μια σύγχρονη δημοκρατική παράταξη είναι κάτι που πρέπει να διαμορφωθεί.

Δεν είναι υπόθεση μιας μέρας. Απαιτεί μελέτη της κοινωνίας, γείωση σε αυτή, διαρκή αλληλεπίδραση με τους πολίτες. Χρειάζεται σύγχρονη προγραμματική επεξεργασία για το τι σημαίνουν όντως πολιτικές «κοινωνικής δικαιοσύνης». Ουσιαστικά μια σύγχρονη προοδευτική παράταξη είναι κάτι που δεν μπορεί να φτιαχτεί χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.

Και βέβαια δεν μπορεί να είναι μια δημιουργία εκ του μηδενός.

Θα πρέπει να πατήσει πάνω στο υλικό που ήδη υπάρχει, δηλαδή στα σχήματα, τα ρεύματα, τους ανθρώπους που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κινούνται σε μια τέτοια κατεύθυνση.

Θα χρειαστεί, όμως, και κάποιος να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων σε αυτή την υπόθεση. Αντικειμενικά, δηλαδή να έχει το συσχετισμό που θα σημαίνει ότι «έχει τον πρώτο λόγο». Αλλά και «υποκειμενικά», δηλαδή να μπορεί να προτείνει τις πολιτικές που θα εκπροσωπούν τις ανάγκες της μεσαίας τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Και αυτό σημαίνει μια πολιτική δύναμη που θα επιμένει ότι υπάρχει μια διαιρετική γραμμή ανάμεσα σε πρόοδο και συντήρηση. Μια πολιτική δύναμη που δεν θα εντάσσεται στο «όλοι ίδιοι είναι». Μια πολιτική δύναμη που θα την αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη τα κατεστημένα συμφέροντα. Μια δύναμη που θα μπορεί να έχει τη συλλογική πολιτική σκέψη για ένα κυβερνητικό πρόγραμμα ουσιαστικής κοινωνικής αλλαγής.

Γιατί στην Ελλάδα, ιδίως στην περίοδο των μνημονίων, αλλά και στην Ευρώπη εδώ και καιρό η προσπάθεια είναι όλα τα κόμματα εξουσίας να αποτελούν τμήμα του ίδιου συστημικού «χυλού», χωρίς διαφορές στρατηγικής.

Αυτό ακριβώς είναι που δείχνει μια βαριά ευθύνη που εξακολουθεί να πέφτει πάνω στον ΣΥΡΙΖΑ και πάνω στον Αλέξη Τσίπρα.

Γιατί στο σημερινό τοπίο, το πραγματικό τοπίο και όχι αυτό που θα θέλαμε, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει το μόνο κόμμα εξουσίας (και όχι απλώς κόμμα αντιπολίτευσης με την «πολυτέλεια» που αυτό συνεπάγεται ως προς τη ριζοσπαστική ρητορική) που στη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε πρόοδο και συντήρηση, παραμένει σαφώς από τη μεριά της προόδου.

Το μόνο κόμμα που δεν θεωρείται ότι ανήκει πλήρως στο «κλαμπ των εγκεκριμένων συστημικών δυνάμεων» (και γι’ αυτό όντως αντιμετωπίζεται ως έναν βαθμό ακόμη «εχθρικά»), που μπορεί να πιέσει και άλλες δυνάμεις να στρατευτούν σε αυτή την κατεύθυνση και όχι σε αυτή μιας «κεντρώας σούπας».

Το μόνο κόμμα που μπορεί να απευθυνθεί σε ένα δυναμικό διανοουμένων, επιστημόνων, τεχνοκρατών, που θα συμβάλουν στην επεξεργασίας μιας εναλλακτικής πολιτικής με ορίζοντα την κοινωνική δικαιοσύνη.

Όλα αυτά, όμως, είναι δυνατότητες που για να γίνουν πραγματικότητα σημαίνουν ότι υπάρχει το δυναμικό που αναλαμβάνει αυτή την ευθύνη. Που δεν ετοιμάζεται από τώρα «για άλλες πολιτείες». Που δεν σκέφτεται ότι όλο το ζήτημα είναι η «αλλαγή προσώπων». Που δεν σταματάει ούτε στιγμή τη μάχη.

Δεν είναι ένα εύκολο καθήκον. Η δυσπιστία και η απογοήτευση της κοινωνίας που εξέφρασε το αποτέλεσμα της 21^ης Μαΐου πρέπει πραγματικά να εισακουστεί. Το «ξεβόλεμα» που απαιτείται είναι μεγάλο.

Αλλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος, εάν δεν θέλουμε η προοδευτική εναλλακτική να γίνεται ολοένα και πιο μειοψηφική.

Η ιστορία δεν τελειώνει ποτέ. Αλλά κάποιες φορές μπορεί να πάει από το κακό στο χειρότερο.