Γιατί οι αυξήσεις επιτοκίων της ΕΚΤ δεν έχουν θετικό αποτέλεσμα και ποιούς πλήττουν

H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αύξησε, όπως αναμενόταν, τα βασικά επιτόκιά της κατά 25 μονάδες βάσης, ενώ η ανοδική αυτή τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 3,5%, το υψηλότερο επίπεδο 22 ετών. Πρόκειται για την όγδοη συνεχόμενη αύξηση από τον περασμένο Ιούλιο με στόχο τη μείωση του πληθωρισμού της Ευρωζώνης στο 2%.

Η Oxford Economics σε πρόσφατη μελέτη της αναφέρει ότι η προσπάθεια της ΕΚΤ να τιθασεύσει τον αυξημένο πληθωρισμό αναμένεται να έχει δυσμενείς αντίθετες δυνάμεις λόγω της ανομοιόμορφης τομεακής επίδρασης της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στη μελέτη της, ο ισχυρότερος αντίκτυπος των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ συγκεντρώνεται μόνο εν μέρει στους τομείς που οδηγούν τον υποκείμενο πληθωρισμό, ενώ πλήττει εκείνους τους τομείς που υστερούν.

Ο μέγιστος αντίκτυπος στην τομεακή παραγωγή από τη νομισματική σύσφιξη έρχεται νωρίτερα στους κλάδους παραγωγής αγαθών παρά στον τομέα των υπηρεσιών και διαρκεί περίπου οκτώ τρίμηνα κατά μέσο όρο. Αυτό αντιστοιχεί στην εκτίμηση της Oxford Economics ότι η επίδραση δεν έχει γίνει ακόμη αισθητή. Οι αυξήσεις επιτοκίων επηρεάζουν επίσης αρνητικά τα κέρδη των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, αντικατοπτρίζοντας σε γενικές γραμμές τον αντίκτυπο στην παραγωγή. Επιπλέον, η νομισματική σύσφιξη μειώνει την κλαδική απασχόληση, κορυφώνοντας μετά από τρία χρόνια, και αφήνει μόνιμο πλήγμα στους ονομαστικούς μισθούς.

Η παραγωγή στη μεταποίηση, στον κλάδο των επικοινωνιών και της πληροφορικής και τις επαγγελματικές υπηρεσίες θα επωμιστούν το βάρος της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, ενώ οι τυπικά μη κυκλικοί τομείς – όπως η γεωργία και δημόσιες υπηρεσίες – μαζί με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες αναμένεται να δεχτούν μικρό αντίκτυπο στην παραγωγή.

Ο ισχυρότερος αντίκτυπος της νομισματικής σύσφιξης στην απασχόληση και τους μισθούς, δείκτες που παρακολουθεί στενά η ΕΚΤ, εμφανίζεται στις κατασκευές , την διαχείριση ακινήτων και στη μεταποίηση. Ωστόσο, ο κλάδος των επικοινωνιών και της πληροφορικής, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και η δημόσια διοίκηση – τομείς που καταγράφουν τα ισχυρότερα κέρδη για την απασχόληση και τους μισθούς, τροφοδοτούν τις πληθωριστικές πιέσεις μέσω της αγοράς εργασίας – δέχονται ένα μέτριο πλήγμα.

Ο άνισος αντίκτυπος και η κακή στόχευση αποτελούν αμφίπλευρο κίνδυνο για την ΕΚΤ. Η νομισματική πολιτική κινδυνεύει να προκαλέσει υπερβολική ζημιά, καθώς οι αυξήσεις επιτοκίων αποδεικνύονται λιγότερο αποτελεσματικές για τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων σε τομείς υψηλότερης αύξησης των μισθών, ενώ κινδυνεύει περαιτέρω να βλάψει άλλους τομείς όπως η μεταποίηση, οι κατασκευές και το λιανικό εμπόριο που ήδη καθυστερούν στην ανάκαμψη.

Πηγές:

Ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ, Πληθωρισμός, Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ενέργειας, Τιμές ενέργειας: Πετρέλαιο, Αέριο: Oxford Economics – Global Economic Model.

Δείκτης PMI στη μεταποίηση: HIS Markit.

Δείκτης οικονομικού κλίματος: Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σημειώσεις:

Ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ: Πρόκειται για τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές.

Πληθωρισμός: Πρόκειται για τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών.

Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ενέργειας: Πρόκειται για τον εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ή αλλιώς τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του επιπέδου τιμών προϊόντων ενέργειας.

Τιμές ενέργειας: Πετρέλαιο, Αέριο: Πρόκειται για δείκτες που παρουσιάζουν την τιμή του πετρελαίου και του αερίου με έτος βάσης το 2015, το οποίο λαμβάνει την τιμή 100.

Δείκτης PMI στη μεταποίηση: Πρόκειται για το Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών στον κλάδο της μεταποίησης που καταγράφει τόσο τα επίπεδα παραγωγής, όσο και τις προσδοκίες για την εξέλιξή της στο άμεσο μέλλον (περίπου 6 μήνες προβλεπτική ικανότητα). Τιμές άνω του 50 σημαίνουν ότι η τιμή είναι καλύτερη σε σχέση με του προηγούμενου μήνα και σηματοδοτεί καλές προοπτικές για τους επόμενους 6 περίπου μήνες.

Δείκτης οικονομικού κλίματος: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) είναι ένας σύνθετος δείκτης που στόχο έχει να παρακολουθεί τη μεταβολή του ΑΕΠ είναι ένας σταθμισμένος μέσος όρος απαντήσεων σε επιλεγμένες ερωτήσεις που απευθύνονται σε επιχειρήσεις και σε καταναλωτές και σκοπό έχουν να προσδιορίσουν το οικονομικό κλίμα.

Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης του Προγράμματος Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης (E-learning) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Βάση Δεδομένων για Οικονομικές Προβλέψεις

* Επιστημονικός Υπεύθυνος Π.Ε. Πετράκης (Καθηγητής), Συνεργάτες Δρ. Π.Χ. Κωστής και Δρ. Κ.Η. Καυκά με ομάδα ερευνητών