Αγορά ακινήτων: Ελλείψεις σπιτιών και ενοίκια στα ύψη στην Ευρώπη

Η αναζήτηση στέγης αποτελεί ένα πολύ δύσκολο έργο, με τους υποψήφιους ενοικιαστές να περιγράφουν «ιστορίες τρόμου» στο κυνήγι για μία στέγη. Στη Ζυρίχη, πολλοί παίρνουν μαζί τους κρασί και σοκολατάκια όταν πάνε να δουν ένα σπίτι ώστε να ξεχωρίσουν από το πλήθος και να κερδίσουν την εύνοια μεσιτών και ιδιοκτητών.

Στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, οι φοιτητές ξοδεύουν μήνες προσπαθώντας να εξασφαλίσουν στέγη πριν από την έναρξη των προθεσμιών.

Στο Δουβλίνο και τη Λισαβόνα, νέοι επαγγελματίες τα παρατάνε και επιστρέφουν στους γονείς τους. Σε όλες τις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης, οι ενοικιαστές έρχονται αντιμέτωποι με μια σοβαρή έλλειψη προσφοράς που ωθεί τις τιμές σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

«Ιστορίες τρόμου» στο Βερολίνο: Ο αγώνας για φθηνό ενοίκιο

Τα αυξανόμενα επιτόκια των στεγαστικών δανείων, συνέπεια της περιοριστικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών, ανάγκασαν αρκετούς να εγκαταλείψουν το όνειρο για αγορά ενός ακινήτου.

Όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, οι κυβερνητικές πολιτικές και οι τάσεις εργασίας μετά την πανδημία δίνουν προβάδισμα σε εξειδικευμένους ξένους εργαζόμενους που μπορούν συχνά να πληρώσουν περισσότερα από τους ντόπιους στο Παρίσι, το Δουβλίνο, το Βερολίνο και τη Λισαβόνα, ενώ η επιστροφή των φοιτητών στα πανεπιστήμια μετά την Covid-19 εκτινάσσει τη ζήτηση σε μέρη όπως το Λονδίνο και το Άμστερνταμ.

Σε απόγνωση οι ενοικιαστές σε όλη την Ευρώπη – «Φωτιά» στα ενοίκια

Η εικόνα στην Ευρώπη

Η τάση της ραγδαίας αύξησης των ενοικίων δεν περιορίζεται στην Ευρώπη, αλλά εδώ έχει επιδεινωθεί από το σχετικά μικρό μέγεθος των πόλεων και τη μεγαλύτερη συγκέντρωση ιστορικών και χαμηλών κτιρίων.

Εάν οι κυβερνήσεις δεν λάβουν μέτρα εγκαίρως, ιδιαίτερα σχετικά με την προσφορά, κινδυνεύουν να αυξήσουν δραστικά την ανισότητα, καθώς όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ένα ακίνητο αναγκάζονται να διαθέσουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στη στέγαση.

«Τα ενοίκια αυξάνονται και αυτό κάνει τη ζωή ιδιαίτερα δύσκολη για τους ανθρώπους που δεν έχουν πλούτο γενεών», δήλωσε στο Bloomberg, η καθηγήτρια οικιστικής οικονομίας στο London School of Economics, Christine Whitehead. «Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ ενός 25χρονου που ψάχνει για ένα μέρος να μείνει, με γονείς που είναι ήδη ιδιοκτήτες σπιτιού και έχουν ακίνητα νοικιασμένα, έναντι νέων που ξεκινούν εντελώς μόνοι τους».

Στην Ολλανδία

Στο Άμστερνταμ, τα πράγματα είναι δύσκολα ακόμη και για φοιτητές πανεπιστημίων.

Η κα Hendrine van Walbeek, μια 54χρονη ιδιοκτήτρια μικρής επιχείρησης στο Terneuzen στα νοτιοδυτικά της Ολλανδίας, άρχισε να περιηγείται σε ιστότοπους ενοικίασης δωματίων για τον γιο της Mike κοντά στο Άμστερνταμ από τον Απρίλιο. Μέχρι τον Αύγουστο, με λίγες εβδομάδες να απομένουν πριν από την έναρξη των μαθημάτων του στην πρωτεύουσα τον Σεπτέμβριο, ο φοιτητής φυσικής δεν είχε προσκληθεί σε ούτε μία παρουσίαση διαμερίσματος. Κατόπιν αυτού δοκίμασε μια διαφορετική προσέγγιση, δημιουργώντας μια διαφήμιση για τον Mike με λεπτομέρειες των ενδιαφερόντων και των απαιτήσεών του και δημοσιεύοντάς τη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αυτό οδήγησε σε μερικές προσκλήσεις και στη συνέχεια, με λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο να απομένει πριν από την έναρξη των μαθημάτων, η οικογένεια βρήκε τελικά ένα δωμάτιο για 500 ευρώ συμπεριλαμβανομένων των λογαριασμών στο Uithoorn, ένα προάστιο που είναι 45 λεπτά μακριά από το πανεπιστήμιο του Mike.

Η έλλειψη στέγης είναι ιδιαίτερα έντονη στην ολλανδική πρωτεύουσα, επειδή η πόλη έχει γίνει πόλο έλξης για τους ξένους, με 18.000 νεοφερμένους να μετακομίζουν στην πόλη των περίπου 882.000 κατοίκων το 2022.

Ολλανδικές εταιρείες όπως η ING Groep, η Royal Philips και η Just Eat Takeaway.com έχουν επεκτείνει το εργατικό δυναμικό τους τα τελευταία χρόνια.

Το ευνοϊκό φορολογικό κλίμα της πόλης την έχει καταστήσει ελκυστική για μεγάλες διεθνείς εταιρείες όπως η Tesla και η Netflix, που έχουν δημιουργήσει εκεί ευρωπαϊκά κεντρικά γραφεία.

Στο Δουβλίνο

Ο πληθυσμός του Δουβλίνου αυξήθηκε σχεδόν κατά 12% την περασμένη δεκαετία, καθώς οι κρατικές φορολογικές ελαφρύνσεις δημιούργησαν κίνητρα στις παγκόσμιες φαρμακευτικές και τεχνολογικές εταιρείες όπως η Meta Platforms, η Google της Alphabet και η Pfizer να δημιουργήσουν εκεί τα κεντρικά τους γραφεία στην Ευρώπη.

Οι πολιτικές αρχίζουν να προκαλούν αντιδράσεις, με τις εταιρείες να αναφέρουν συχνά τη στέγαση ως μία από τις κύριες προκλήσεις για τις προσλήψεις και τη διατήρηση.

Η εκπτωτική αεροπορική εταιρεία Ryanair νοίκιασε φοιτητικά καταλύματα το καλοκαίρι για να στεγάσει το προσωπικό και σκέφτεται να αγοράσει διαμερίσματα για τους εργαζομένους της, σύμφωνα με δημοσιεύματα τοπικών ΜΜΕ.

Στη Ζυρίχη

Στη Ζυρίχη, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Google εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, το ποσοστό κενών θέσεων για ενοικιάσεις διαμερισμάτων είναι μόλις 0,07% και η «ουρά αναμονής» για να δει κάποιος ένα διαμέρισμα έχει συνήθως περισσότερα από 100 άτομα.

Έχει γίνει ο κανόνας για όσους ψάχνουν σπίτι να φέρνουν συστατικές επιστολές, αντίγραφα τραπεζικών λογαριασμών και δώρα όπως κρασί και σοκολάτες όταν καλούνται να δουν ένα ακίνητο.

Ο κ. Walter Angst, συνδιευθυντής της ένωσης ενοικιαστών της Ζυρίχης, αναμένει ότι τα ενοίκια θα αυξηθούν κατά περίπου 30% έως το 2025 καθώς τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν τη ζήτηση.

Υπογράμμισε επίσης στο Bloomberg, ότι πολλά νοικοκυριά ξοδεύουν ήδη περισσότερο από το ένα τέταρτο του διαθέσιμου εισοδήματός τους για ενοίκια, επομένως μια τέτοια αύξηση θα αναγκάσει πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν την πόλη, επιταχύνοντας τον μετασχηματισμό των γειτονιών που ήδη συμβαίνει με «ισχυρή ταχύτητα».

Η πόλεμος στην Ουκρανία

Σε πολλές πόλεις της Ανατολικής Ευρώπης, η έλλειψη κατοικιών και η αύξηση των τιμών των ενοικίων επιδεινώνεται από την ξαφνική εισροή Ουκρανών που φεύγουν από τον πόλεμο.

Οι τιμές ενοικίασης στην Εσθονία, έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, αυξήθηκαν κατά 22% το 2022, σύμφωνα με τη Eurostat.

Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν λύσεις, αλλά συχνά επιλέγουν βραχυπρόθεσμες διορθώσεις που τείνουν να αποβούν μπούμερανγκ.

Για παράδειγμα στο Δουβλίνο, όταν η κυβέρνηση εισήγαγε ανώτατο όριο ενοικίων, περισσότεροι από 5.000 ιδιώτες ιδιοκτήτες ανέφεραν ότι σταματούν τη διαδικασία διάθεσης του ακινήτου τους.  Και οι νεοεισερχόμενοι στο Βερολίνο μπορούν να περάσουν μήνες αναζητώντας μόνιμη στέγαση, επειδή ένα ανώτατο όριο 10% στις αυξήσεις των ενοικίων αποθαρρύνει τον τζίρο.

Το παράδειγμα της Βιέννης

Η αρχή της πόλης της Βιέννη δίνει 200 ​​ευρώ σε οποιονδήποτε κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο εισοδήματος για να βοηθήσει στην πληρωμή του ενοικίου του.

Περίπου 500.000 άνθρωποι, ή ένας στους τέσσερις, στην πόλη ζει σε ένα από τα περίπου 220.000 διαμερίσματα που ανήκουν στον δήμο και περισσότερα από 3.700 νέα σπίτια θα κατασκευαστούν τα επόμενα χρόνια.

Όμως, με τον πληθωρισμό και τις πράσινες πολιτικές που αυξάνουν το κόστος κατασκευής, λίγες κυβερνήσεις καταφέρνουν να χτίσουν νέες κατοικίες αρκετά γρήγορα ώστε να συμβαδίζουν με τη ζήτηση.

Ο αριθμός των διαθέσιμων ενοικιαζόμενων ακινήτων στην Ιρλανδία κορυφώθηκε το 2009, με περισσότερα από 23.400 σπίτια να είναι καταχωρημένα σε εθνικό επίπεδο.

Από τότε, το απόθεμα έχει μειωθεί, με περίπου 1.200 ακίνητα διαθέσιμα για έναν πληθυσμό άνω των πέντε εκατομμυρίων.

Η ανέγερση νέων κατοικιών στην Ολλανδία απέχει πολύ από τον στόχο που είχε τεθεί το 2022 για την κατασκευή περίπου 100.000 νέων κατοικιών ετησίως έως το 2030, με οικονομικά προσιτή στέγαση που θα αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα του συνόλου.

Η έλλειψη έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει τη σύνθεση πολλών πόλεων.

Οι Ολλανδοί αντιπροσωπεύουν λίγο περισσότερο από το 40% του πληθυσμού του Άμστερνταμ, καθώς περισσότεροι ντόπιοι επιλέγουν να ζουν σε προάστια όπου τα ενοίκια είναι φθηνότερα.