Ο Γάλλος υπουργός Περιβάλλοντος ονειρεύεται μια… Green Friday

Δεν πρόκειται για κάποιον δεδηλωμένο πολέμιο του καταναλωτικού, καπιταλιστικού μοντέλου. Δεν είναι ριζοσπάστης ακτιβιστής, ούτε καν μέλος του Κόμματος των Πρασίνων ή κάποιου πολιτικού σχηματισμού που προτάσσει μεταξύ των προτεραιοτήτων του τη «σωτηρία του πλανήτη». Είναι ένας υπουργός της κεντροδεξιάς κυβέρνησης της Γαλλίας που ανήκει μάλιστα στο Κόμμα των Ρεπουμπλικανών, τους πολιτικούς απογόνους της γκωλικής δεξιάς δηλαδή. Πολύ συντηρητικότερος ιδεολογικοπολιτικά από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ας πούμε, ο οποίος ήταν υπουργός Οικονομικών της σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Μανουέλ Βαλς (2014-2016) και νωρίτερα αναπληρωτής γενικός γραμματέας του Φρανσουά Ολάντ (2012-2014).

Ο Κριστόφ Μπεσί κάνει λόγο για μια «επανάσταση» που «πρέπει να αναλάβουμε συλλογικά». Στο περιθώριο των εργασιών της Γαλλικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ADEME) που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδας στο Παρίσι, ο υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Βιώσιμης Ανάπτυξης και Ενέργειας της κυβέρνησης Μπορν επέμεινε στην «ανάγκη να αλλάξει το μοντέλο κατανάλωσης» και να καταπολεμηθεί η υπερκατανάλωση.

Ξανά άνοδος για τα online σούπερ μάρκετ στη Γαλλία – Πού οφείλεται

Το καινούργιο δεν είναι η λύση

«Με την επικοινωνιακή εκστρατεία που αναλαμβάνουμε δεν θέλουμε να δώσουμε την εντύπωση ότι θεωρούμε την αγορά αγαθών ως κάτι το κακό. Θέλουμε να πούμε ότι η αγορά καινούργιών προϊόντων δεν είναι η μόνη λύση για να καλύψει ο σύγχρονος άνθρωπος τις καταναλωτικές του ανάγκες» είπε ο Μπεσί εκθειάζοντας τα πλεονεκτήματα μιας «πιο κυκλικής» οικονομίας.

«Με μοχλό την κυκλική οικονομία θα είμαστε σε θέση να ζήσουμε περιορίζοντας σχεδόν στο ήμισυ τις εκπομπές άνθρακα», είπε χαρακτηριστικά ο Γάλλος υπουργός, αναγνωρίζοντας πάντως ότι «πρόκειται για μια πολιτισμική μάχη που είναι δύσκολο να διεξαγάγει κανείς».

Δεν είναι τυχαίο βέβαια ότι η εκστρατεία ενημέρωσης των Γάλλων καταναλωτών για τις αρετές της κυκλικής οικονομίας που εγκαινίασαν ο πρώην γερουσιαστής και δήμαρχος της Ανζέρ και η ADEME ξεκίνησε ενώ πλησιάζουμε στην περιβόητη Black Friday. Την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου που σηματοδοτεί την κορύφωση μιας εβδομάδας καταναλωτικών οργίων σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο, καθώς οι εταιρείες και τα καταστήματα λιανικής προσφέρουν «τρελές» εκπτώσεις.

Ο Φρανσουά Μπεσί αναφερόμενος στην Black Friday απέρριψε, ωστόσο, το μοντέλο που αυτή προωθεί διότι «το μοντέλο αυτό βασίζεται σε μια μη-βιώσιμη υπερκατανάλωση». Και ως ψυχοθεραπεία εξάλλου να δει κανείς τα ψώνια, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αυτά έχουν καθιστά μάλλον ασύμφορη τη θεραπεία.

Σύμμαχός του η… ακρίβεια

«Ονειρεύομαι την υιοθέτηση μιας Green Friday, όπου η καταναλωτική αυτοσυγκράτηση, η επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση των αγαθών θα προτάσσεται ως εναλλακτικό μοντέλο των ανεπτυγμένων κοινωνιών», εξήγησε ο Μπεσί.

«Πρόκειται ωστόσο για ένα μοντέλο που κινδυνεύει να καταρριφθεί από την πραγματικότητα. Μια συγκυρία που χαρακτηρίζεται από τον πληθωρισμό και την ακρίβεια όλων των αγαθών και ως εκ τούτου από την ανάγκη των καταναλωτών να αναζητούν ευκαιρίες σε ό,τι αφορά τις τιμές. Διότι όταν τα χρήματα δεν περισσεύουν οι καταναλωτές αναβάλλουν τις αγορές τους και περιμένουν τις περιόδους των εκπτώσεων για να τις κάνουν – και η Black Friday ή η Cyber Monday είναι κομβικές ημέρες εκπτώσεων στην αγορά», γράφει ο Ζερεμί Πενόρ στον «Figaro».

Κίνητρο η τσέπη και όχι το περιβάλλον

Σύμφωνα με έρευνα της Kantar, ένας στους δύο Γάλλους καταναλωτές παραδέχεται ότι οι περίοδοι των εκπτώσεων είναι αφορμή γι’ αυτούς προκειμένου να αυξήσουν την κατανάλωσή τους. Στις νεαρές ηλικίες των 18 έως 24 ετών, μάλιστα, το 81% των ερωτηθέντων ομολογεί ότι περιμένει τις εκπτώσεις για να ψωνίσει – κι αυτό είναι λογικό διότι κατά κανόνα στις ηλικίες αυτές τα διαθέσιμα χρήματα για κατανάλωση είναι λιγότερα.

Πέρα από την καθαρά οικονομική πτυχή της υπόθεσης «κατανάλωση», η έρευνα έδειξε επίσης ότι οι Γάλλοι μετά την πανδημία ενδιαφέρονται λιγότερο για την «οικολογική» συμπεριφορά των επιχειρήσεων, προκειμένου να προτιμήσουν τα δικά τους προϊόντα και όχι άλλων που αδιαφορούν για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Μόνο το 44% των ερωτηθέντων επηρεάζονται πλέον από την περιβαλλοντικά υπεύθυνη θέση των επιχειρήσεων προτού κάνουν τις επιλογές τους, ενώ το 2020 το κριτήριο αυτό ελάμβανε υπόψη του το 53% των ερωτηθέντων.

Παρά ταύτα, περισσότεροι από τους μισούς Γάλλους καταναλωτές (το 51% για την ακρίβεια) συμφωνούν ότι η Black Friday έχει ένα αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Κι αυτό όμως το ποσοστό είναι μειωμένο κατά 6% συγκριτικά με το προ τριετίας αντίστοιχο. Ανάλογη χαλάρωση των οικολογικών ευαισθησιών των καταναλωτών δείχνουν και άλλα στοιχεία της έρευνας. Έτσι το 56% συμφωνεί ότι «η Black Friday είναι μια αφορμή για σπατάλες» (το 2020 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 60%) και μόνο το 41% πιστεύει ότι «οι μεγάλες επιχειρηματικές επωνυμίες θα πρέπει να μποϊκοτάρουν την Black Friday» (το 2020 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 47%).

Το 2022 (χρονιά που αφορά η έρευνα της Kantar) σχεδόν 5,8 εκατομμύρια καταναλωτές επωφελήθηκαν από τις προσφορές της Black Friday σε προϊόντα μόδας στη Γαλλία. Λαμβάνοντας υπόψη την Παρασκευή και το επόμενο Σαββατοκύριακο μόνο, είχαν αγοραστεί σχεδόν 15 εκατομμύρια αντικείμενα. Και σύμφωνα με τις αναλύσεις της εταιρείας, η μέση δαπάνη των καταναλωτών ήταν 67 ευρώ. «Πρόκειται για στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η επιθυμία να καταναλώσει κανείς σε χαμηλές τιμές επικρατεί σαφώς των περιβαλλοντικών ανησυχιών του», γράφει η «Le Figaro».

Κατανάλωση και υπερ-κατανάλωση

Σε πέντε χρόνια, από το 2017 έως το 2022, ο συνολικός τζίρος της Black Friday στη Γαλλία έχει εκτιναχθεί κατά 22% στη Γαλλία φτάνοντας τα 398 εκατ. ευρώ. Ρεκόρ που εξαιτίας της συρρίκνωσης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών αναμένεται να καταρριφθεί εφέτος, κατά το Γάλλο υπουργό Φρανσουά Μπεσί, που αποκάλυψε ότι το 36% των καταναλωτών περιμένει τις εκπτώσεις για να ψωνίσει.

Αν όμως κάποιος περιμένει την Black Friday, τη Cyber Monday ή γενικά τις περιόδους των εκπτώσεων για να αγοράσει ένα αγαθό που ούτως ή άλλως θα αγόραζε και εκτός εκπτώσεων αν είχε την οικονομική άνεση, από περιβαλλοντικής πλευράς το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Οι ενστάσεις του Μπεσί και των περιβαλλοντιστών έχουν να κάνουν με την κατανάλωση πλεοναζόντων ή και άχρηστων αγαθών μόνο και μόνο επειδή… «είναι ευκαιρία».