ΕΕ: Νέοι κανόνες ασφάλειας στις θαλάσσιες μεταφορές

Παρά το γεγονός ότι η ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών στα ύδατα της ΕΕ είναι επί του παρόντος πολύ υψηλή, με λίγους θανάτους και χωρίς πρόσφατες σημαντικές πετρελαιοκηλίδες, εξακολουθούν να αναφέρονται περισσότερα από 2.000 θαλάσσια ατυχήματα και συμβάντα κάθε χρόνο.

Στο πλαίσιο αυτό το Συμβούλιο Υπουργών Μεταφορών, ενέκρινε σειρά θέσεων (γενικές προσεγγίσεις) σχετικά με τέσσερις προτάσεις της Επιτροπής της δέσμης νομοθετικών μέτρων για την «ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών», και συγκεκριμένα εκείνες που τροποποιούν:

ΔΝΤ: Η κλιματική αλλαγή διαταράσσει το παγκόσμιο εμπόριο

-την οδηγία του 2009 για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα

-την οδηγία του 2005 για τη ρύπανση από τα πλοία

-την οδηγία του 2009 για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους σημαίας, και

-την οδηγία του 2009 για τη διερεύνηση των ατυχημάτων στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών

«Εργαστήκαμε σκληρά και καταφέραμε να συμφωνήσουμε επί των προτάσεων αυτών σε χρόνο ρεκόρ στο Συμβούλιο. Με τις σημερινές αποφάσεις τίθενται οι γραμμές βάσης για ασφαλέστερες και καθαρότερες θαλάσσιες μεταφορές στην Ευρώπη. Ελπίζουμε να σημειώσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πρόοδο στις συνομιλίες μας με το Κοινοβούλιο σχετικά με αυτά τα σημαντικά νομοθετήματα έως το τέλος του έτους» δήλωσε ο Óscar Puente, Υπουργός Μεταφορών και Βιώσιμης Κινητικότητας της Ισπανίας

Οι προτεινόμενες αναθεωρημένες οδηγίες πρέπει να επιτύχουν μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ, αφενός, της ανάγκης διασφάλισης ναυτιλίας υψηλού επιπέδου και, αφετέρου, της ανάγκης διασφάλισης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού τομέα, διατηρώντας παράλληλα το κόστος σε εύλογο επίπεδο για τους φορείς εκμετάλλευσης και τις διοικήσεις των κρατών μελών, επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση.

-Οδηγία για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα

Η πρόταση τροποποίησης της οδηγίας για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα έχει ως στόχο:

-να επικαιροποιηθεί η νομοθεσία της ΕΕ και να ευθυγραμμιστεί με τους διεθνείς κανόνες και διαδικασίες όπως ορίζονται στο Μνημόνιο Συνεννόησης των Παρισίων και στις συμβάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ)

-να προστατεύονται τα αλιευτικά σκάφη, τα πληρώματά τους και το περιβάλλον, μεταξύ άλλων με τη θέσπιση καθεστώτος εθελοντικών επιθεωρήσεων για τα μεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη (μήκους άνω των 24 μέτρων)

-να διασφαλίζεται η αποδοτική και εναρμονισμένη προσέγγιση ως προς τη διενέργεια επιθεωρήσεων ελέγχου από το κράτος λιμένα

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έχει διατηρηθεί στη θέση του Συμβουλίου. Ωστόσο, το Συμβούλιο προτείνει ορισμένες αλλαγές, οι περισσότερες από τις οποίες αποσκοπούν στη διασφάλιση σαφήνειας και συνέπειας με διεθνείς κανόνες και διαδικασίες, ιδίως του Μνημονίου Συνεννόησης των Παρισίων. Οι διατάξεις σχετικά με τις περίκλειστες χώρες αποσαφηνίζονται επίσης για να αποφευχθεί η επιβολή δυσανάλογου διοικητικού φόρτου στα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν θαλάσσιους λιμένες.

Οδηγία για τη ρύπανση από τα πλοία

Οι κύριοι στόχοι της αναθεώρησης της οδηγίας για τη ρύπανση από τα πλοία είναι:

-να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ώστε να καλύπτει τις παράνομες απορρίψεις επιβλαβών ουσιών σε συσκευασμένη μορφή, τα λύματα, τα απορρίμματα και τα απορριπτόμενα ύδατα και τα κατάλοιπα

-να θεσπιστεί ενισχυμένο νομικό πλαισίου για τις κυρώσεις και την εφαρμογή τους, το οποίο θα επιτρέπει στις εθνικές αρχές να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα σε περίπτωση παράνομης απόρριψης και να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις

-να διαχωριστεί το καθεστώς διοικητικών κυρώσεων από το καθεστώς ποινικών κυρώσεων που κατοχυρώνεται στο νέο σχέδιο οδηγίας για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έτυχε αποδοχής και έχει διατηρηθεί στη θέση του Συμβουλίου. Ωστόσο, το Συμβούλιο εισήγαγε ορισμένες αλλαγές για να εξασφαλίσει σαφήνεια και συνέπεια με διεθνείς κανόνες και διαδικασίες, ιδίως της διεθνούς σύμβασης για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία (MARPOL).

Επιπλέον, το Συμβούλιο αναφέρει με σαφέστερο τρόπο ότι η πρόταση αφορά μόνο τις διοικητικές κυρώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά νομικά συστήματα των κρατών μελών. Τέλος, έχει εισαχθεί μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις υποχρεώσεις των κρατών μελών να επαληθεύουν και να αναφέρουν περιστατικά ρύπανσης και να αποφεύγουν την επιβολή υπερβολικού διοικητικού φόρτου, και ως αναγνώριση των διαφορετικών καταστάσεων των κρατών μελών όσον αφορά τη γεωγραφική θέση, τους πόρους και τις ικανότητες.

Οδηγία για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους σημαίας

Η ισχύουσα οδηγία έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν επαρκείς πόρους για την ορθή, αποτελεσματική και συνεπή εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχουν ως κράτη σημαίας. Οι ειδικοί στόχοι της αναθεώρησης είναι:

-να επικαιροποιηθεί η οδηγία και να ευθυγραμμιστεί με τους διεθνείς κανόνες, ώστε να διασφαλιστεί μεγαλύτερη συνοχή και νομική σαφήνεια, κυρίως όσον αφορά τον κώδικα εφαρμογής των πράξεων του ΔΝΟ («κώδικας ΙΙΙ»)

-να διασφαλιστεί η διενέργεια επαρκών επιθεωρήσεων των υπό σημαία πλοίων και η εποπτεία και παρακολούθηση των αναγνωρισμένων οργανισμών που δραστηριοποιούνται για λογαριασμό του κράτους σημαίας

-να εξασφαλιστεί εναρμονισμένη προσέγγιση όσον αφορά την κατανόηση, τη μέτρηση και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις των στόλων και των καθηκόντων των κρατών σημαίας

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έχει διατηρηθεί στη θέση του Συμβουλίου. Ωστόσο, το Συμβούλιο προέβη σε ορισμένες αλλαγές, οι περισσότερες από τις οποίες σκοπεύουν στο να διασφαλιστεί η συνέπεια με τον κώδικα ΙΙΙ. Η θέση περιορίζει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας στα πλοία που διαθέτουν διεθνή πιστοποιητικά και εκτελούν διεθνείς πλόες. Επίσης, δίνεται εντολή στην Επιτροπή να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με πληροφορίες για τα πλοία για την έκδοση και την επαλήθευση ηλεκτρονικών πιστοποιητικών. Η χρήση της βάσης δεδομένων θα είναι προαιρετική και τα κράτη μέλη μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες βάσεις δεδομένων τους. Τέλος, για να αποφευχθεί η επιβολή δυσανάλογου διοικητικού φόρτου στα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν εθνικά νηολόγια ή πλοία που φέρουν τη σημαία τους τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας, διευκρινίστηκε ότι δεν θα είναι υποχρεωμένα να μεταφέρουν την αναθεωρημένη οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο.

Οδηγία για τη διερεύνηση των ατυχημάτων στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών

Η πρόταση αποσκοπεί στην απλούστευση και αποσαφήνιση του υφιστάμενου καθεστώτος που διέπει τη διερεύνηση ατυχημάτων στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών. Η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της ώστε να συμπεριληφθούν μικρότερα αλιευτικά σκάφη (μαζί με άλλες αλλαγές που αφορούν τα εν λόγω σκάφη στις προτεινόμενες οδηγίες για τον έλεγχο από το κράτος λιμένα και τις υποχρεώσεις του κράτους σημαίας) θα βελτιώσει την ασφάλεια των αλιευτικών σκαφών στα ευρωπαϊκά ύδατα.

Οι ειδικοί στόχοι της πρότασης τροποποίησης της ισχύουσας οδηγίας είναι οι εξής:

-να βελτιωθεί η προστασία των αλιευτικών σκαφών, των πληρωμάτων τους και του περιβάλλοντος, με τα αλιευτικά σκάφη μήκους κάτω των 15 μέτρων να περιλαμβάνονται πλέον στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, κάτι που συνεπάγεται ότι τα ατυχήματα με θανάτους και απώλεια σκαφών θα διερευνώνται με συστηματικό και εναρμονισμένο τρόπο

-να αποσαφηνιστούν οι ορισμοί και οι νομικές διατάξεις, ώστε οι οργανισμοί διερεύνησης ατυχημάτων των κρατών μελών να διερευνούν όλα τα ατυχήματα που χρήζουν διερεύνησης εγκαίρως και με εναρμονισμένο τρόπο

-να ενισχυθεί η ικανότητα των οργανισμών διερεύνησης ατυχημάτων να διενεργούν έρευνες για ατυχήματα και να υποβάλλουν σχετικές εκθέσεις με έγκαιρο, εξειδικευμένο και ανεξάρτητο τρόπο

-να επικαιροποιηθούν ορισμένοι ορισμοί και παραπομπές στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ και στους κανονισμούς του ΔΝΟ, προκειμένου να εξασφαλιστεί σαφήνεια και συνέπεια

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έχει διατηρηθεί από το Συμβούλιο. Ωστόσο, το Συμβούλιο προέβη σε ορισμένες αλλαγές στην πρόταση αυτή, με στόχο κυρίως να δώσει τη δυνατότητα στους οργανισμούς διερεύνησης ατυχημάτων να διεξάγουν έρευνες ατυχημάτων με εναρμονισμένο τρόπο σε ολόκληρη την ΕΕ, καθιστώντας τους υφιστάμενους κανόνες σαφέστερους και συνεπέστερους με τους διεθνείς κανονισμούς. Άλλες τροπολογίες αποσκοπούν στην ενίσχυση των διατάξεων σχετικά με την ανεξαρτησία των οργανισμών διερεύνησης ατυχημάτων και την εμπιστευτικότητα των πορισμάτων τους, καθώς και στη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου.

Επόμενα βήματα

Μετά τη σημερινή έγκριση των διαπραγματευτικών εντολών του Συμβουλίου (γενικές προσεγγίσεις), η ισπανική Προεδρία μπορεί να αρχίσει συνομιλίες («τριμερείς διαλόγους») με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Προτίθεται να σημειώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πρόοδο στους φακέλους αυτούς έως το τέλος του έτους.