Ταμείο Ανάκαμψης: «Αγκάθια» η δημόσια διοίκηση και οι δικαστικές προσφυγές για τα ορόσημα και τους πόρους

Σε μαραθώνιο με ταχύτητες… λαγού καλείται να τρέξει η Ελλάδα για να εισρεύσουν στην χώρα μας εγκαίρως οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης με δεδομένο πως, σύμφωνα και με όσα ανέφεραν σε σχετική ενημέρωση σε Έλληνες δημοσιογράφους στελέχη της Κομισιόν, το Ταμείο «κλείνει»  στις 31 Αυγούστου 2026 χωρίς δυνατότητα παράτασης, τουλάχιστον για την ώρα.

Παπαθανάσης: Στο Ταμείο Ανάκαμψης πρόγραμμα για αντίγραφα ταινιών για άτομα με προβλήματα ακοής ή όρασης

Στα μισά του δρόμου

Μέχρι στιγμής, η χώρα μας, σύμφωνα και με όσα αναφέρθηκαν στην ενημέρωση, έχει φτάσει στα μισά του δρόμου της υλοποίησης των προαπαιτούμενων του Ταμείου με τα όσα θα γίνουν το ερχόμενο διάστημα να κρίνουν το στοίχημα της ανάκαμψης.

Και τώρα τρέχουμε

Εφόσον δεν έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι του 2026  οι δράσεις που έχουν συμφωνηθεί, ο κίνδυνος απώλειας κονδυλίων είναι ορατός με την χώρα μας να πρέπει να πατήσει… δυνατά γκάζια για να είναι συνεπής με τις υποχρεώσεις της.

Η πρόκληση

Η τεράστια πρόκληση της δημόσιας διοίκησης είναι να μπουν στις ράγες έγκαιρα τα ορόσημα ώστε να ολοκληρωθούν επιτυχώς τα αιτήματα προς την ΕΕ και να απορροφηθούν τα κονδύλια  των επιδοτήσεων για δημόσια κυρίως έργα, και όχι μόνον οι πόροι από την πλευρά των δανείων.

Από την θεωρία στην πράξη, τα δύσκολα τώρα αρχίζουν

Είναι γεγονός πάντως πως όσο περνάει ο καιρός και φθάνουμε στο τέλος του δρόμου τα ορόσημα δυσκολεύουν και πιέζουν… ασφυκτικά καθώς το βάρος πλέον πέφτει από τις μεταρρυθμίσεις θεωρητικού επιπέδου στην υλοποίηση έργων και την ολοκλήρωση διαγωνισμών με την παραδοσιακά δυσκίνητη δημόσια διοίκηση να ασθμαίνει την ώρα που επικρέμαται και ο μπαμπούλας των δικαστικών προσφυγών που μπορεί να προκαλέσει νέες καθυστερήσεις. Με λίγα λόγια το ελληνικό κράτος παλεύει με τον κακό του εαυτό και τις χρόνιες παθογένειές του…

Μπορούμε και καλύτερα

Η ενδιάμεση έκθεση της Κομισιόν που δημοσιεύθηκε πρόσφατα έδειξε ότι η Ελλάδα, αν και δεν τα πάει άσχημα δεν… σκίζει κιόλας με κωλυσιεργίες και καθυστερήσεις στην υλοποίηση των απαραίτητων δράσεων να «δηλώνουν» δυναμικό παρών με την Επιτροπή να χτυπά «διακριτικά» καμπανάκια.

Μέχρι το α’ τρίμηνο του 2023 είχε καταφέρει το 48% των οροσήμων και στόχων (Ο&Σ) που έχει προγραμματίσει μέχρι τότε, και το 13% των Ο&Σ που αφορούν στο σύνολο του ελληνικού ΣΑ&Α, το γνωστό «Ελλάδα 2.0». Με βάση αυτές τις επιδόσεις η Ελλάδα κατατάσσεται στην 9η θέση της Ε.Ε., αρκετά ικανοποιητική επίδοση, πάνω από το μέσο όρο της Ε.Ε., ο οποίος ανέρχεται σε 32% (48% για την Ελλάδα) αναφορικά με την επίτευξη των Ο&Σ μέχρι τον Μάρτιο του 2023 και στο 11,3% συνολικά (13% για την Ελλάδα).

Πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ

Πάντως η Ελλάδα έχει  αρκετά υψηλότερο ποσοστό απορρόφησης των εγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων (επιδοτήσεις και δάνεια) από τον μέσο όρο της Ε.Ε (36,4% έναντι 30,6%). Επί συνόλου εγκεκριμένων επιδοτήσεων 17,8 δισ. ευρώ, η χώρα μας έχει ήδη απορροφήσει τα 5,7 δισ., ενώ από τα εγκεκριμένα δάνεια των 12,7 δισ. (σ.σ.: πρόκειται για το αρχικό ποσό, στο οποίο προστέθηκαν επιπλέον 5 δισ. ευρώ) είχαν εισρεύσει το 2023 τα 5,3 δις. ευρώ.

Περιμένουμε 7 δις. ευρώ το 2024

Η χώρα μας ετοιμάζεται να υποβάλει μέσα στο 2024 δύο αιτήματα πληρωμών, συνολικού ύψους 6,9 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 4,6 δισ. ευρώ θα αφορούν το σκέλος των δανείων και τα υπόλοιπα 2,3 δισ. ευρώ το σκέλος των επιδοτήσεων.

Πάνω από 14 δις. ευρώ έχουν δοθεί στην Ελλάδα

Το σχέδιο υποστηρίζεται με συνολικά €35.95 δισ. ευρώ (17% ΑΕΠ), εκ των οποίων 18,22 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις, περιλαμβανομένου του REPowerEU, και 17,73 δισ. ευρώ σε δάνεια. Μέχρι σήμερα, 14,89 δισ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί στην Ελλάδα η οποία πρέπει να ανεβάσει ταχύτητες για να λάβει…on time  τα υπόλοιπα 20 δις. ευρώ που δικαιούται.

Βάσει στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών, στο σκέλος των επιχορηγήσεων, έως τις 8 Ιανουαρίου του 2024, τα αιτήματα αφορούν στο 99% του προγράμματος και οι πληρωμές ανέρχονται σε 5,24 δισ. ευρώ επί του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων. Αναφορικά με το δανειακό σκέλος, έως τις 8 Ιανουαρίου 2024, τα συμβασιοποιημένα δάνεια ανέρχονται σε 269, αξίας 10,26 δισ. ευρώ.

Το «προφίλ» του Ταμείου Ανάκαμψης

Το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αποσκοπούν στο να καταστήσουν την Ελλάδα πιο βιώσιμη, ανθεκτική και καλύτερα προετοιμασμένη για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προσφέρει η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση. Συγκεκριμένα, τα εν λόγω μέτρα διαρθρώνονται σε τέσσερις θεματικές συνιστώσες:

1.   Πράσινη μετάβαση

2.   Ψηφιακή μετάβαση

3.   Απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνική συνοχή

4.   Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας.

Η αξιολόγηση των αιτημάτων πληρωμής της Ελλάδας βασίζεται στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, και συγκεκριμένα στη βάση επίτευξης 381 οροσήμων και στόχων που περιλαμβάνονται στο ΕΣΑΑ.

Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση «ξεκλειδώνουν» κονδύλια

Το 38,1% του σχεδίου αποσκοπεί στο να στηρίξει τους κλιματικούς στόχους, και το 22,1 % του σχεδίου την ψηφιακή μετάβαση. Οι κυριότερες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του ΕΣΑΑ αφορούν σε:

• Επενδύσεις σε πράσινη μετάβαση και ψηφιακό μετασχηματισμό
• Μέτρα ανάπτυξης τομέων της οικονομίας και δεξιοτήτων, όπως τουρισμό, πολιτισμό, βιομηχανία-μεταποίηση, αγροτικό τομέα και ιχθυοκαλλιέργειες
• Παροχή κινήτρων για προώθηση συνεργασιών και αύξηση του μεγέθους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων
• Επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, ανάπτυξη δεξιοτήτων, ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό επιχειρήσεων
• Επενδύσεις για ψηφιακό μετασχηματισμό και εκπαίδευση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης, και για απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών, με σκοπό τη μείωση της γραφειοκρατίας, την παροχή καλύτερων υπηρεσιών και την εξοικονόμηση πόρων
• Μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς
• Δημιουργία θέσεων εργασίας από επενδύσεις σε πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, επιπλέον ενεργητικές πολιτικές αγοράς εργασίας
• Αναβάθμιση του συστήματος παιδείας, υγείας, και κοινωνικής ασφάλισης
• Παροχή δανείων σε επιχειρήσεις για κάλυψη του επενδυτικού κενού
• Ολοκλήρωση του Ελληνικού Κτηματολογίου
• Βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος (π.χ. βελτίωση ρυθμιστικού πλαισίου, απλούστευση αδειοδοτικών διαδικασιών, επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης)
• Ψηφιακό μετασχηματισμό φορολογικών αρχών και μέτρα ενθάρρυνσης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών με σκοπό την εξασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας