Κιργιστάν: Η οικονομική λαβή του Πεκίνου ωριμάζει το «διαζύγιο» με τη Μόσχα

Σε πολιτικό επίπεδο, το Κιργιστάν μπορεί να μιμείται τη Ρωσία, αλλά όσον αφορά το εμπόριο και τις επενδύσεις, το Μπισκέκ (σ.σ. η πρωτεύουσα της χώρας) κλίνει προς την Κίνα.

Η διχασμένη γεωστρατηγική προσωπικότητα του Κιργιστάν αντανακλά τις μεταβαλλόμενες συνθήκες που προκλήθηκαν από τον αδιέξοδο πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας.

Κίνα: Ο «δράκος» και η Τζάνετ Γέλεν

Η Ρωσία βλέπει ξεκάθαρα το Κιργιστάν ως σημαντικό κράτος – πελάτη στην Κεντρική Ασία, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το πρώτο ταξίδι του ηγέτη του Κρεμλίνου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο εξωτερικό το περασμένο φθινόπωρο, μετά την απόφαση για σύλληψή του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ήταν στο Μπισκέκ.

Οι αρχές της Κιργιζίας την ίδια στιγμή έχουν επιδείξει μια πολιτική… συγγένεια με το αυταρχικό καθεστώς της Ρωσίας. Στις 3 Απριλίου, ο πρόεδρος της Κιργιζίας Σαντίρ Τζαπάροφ υπέγραψε έναν νόμο που χαρακτηρίζει ξένους πράκτορες όσους από τους οργανισμούς λαμβάνουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό. Η διατύπωση της νομοθεσίας ακολουθεί πιστά νόμο που επιβλήθηκε νωρίτερα από τη Ρωσία. Το Κρεμλίνο χρησιμοποίησε τον νόμο περί ξένων πρακτόρων για να βάλει χειροπέδες στον μη κυβερνητικό τομέα της χώρας.

Οι επικριτές της νομοθεσίας του Κιργιστάν φοβούνται ότι θα ανοίξει το δρόμο για μια ρωσικού τύπου καταστολή των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα. Κατά την υπογραφή του νόμου, ο Τζαπάροφ απέρριψε την ιδέα ότι θα μπορούσε να μετατραπεί σε όργανο καταστολής, λέγοντας ότι «ως αρχηγός του κράτους, εγγυώμαι ότι δεν θα υπάρξει δίωξη».

Η Κίνα αντικατέστησε τη Ρωσία

Η τάση της Κιργιστάν να ακολουθήσει τις μεθόδους της Μόσχας στην πολιτική δεν επεκτείνεται στα οικονομικά. Η Κίνα έχει αντικαταστήσει τη Ρωσία ως την κύρια πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) του Κιργιστάν, σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Εθνική Στατιστική Επιτροπή της χώρας.

Οι κινεζικές ΑΞΕ το 2023 ανήλθαν συνολικά σε 220,8 εκατομμύρια δολάρια, ή σχεδόν το 28% του συνόλου των ΑΞΕ της χώρας, ύψους 798,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Το σύνολο των ΑΞΕ της Ρωσίας ήταν 147,4 εκατομμύρια δολάρια. Το Καζακστάν ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής του Κιργιστάν το 2023, με 67,3 εκατομμύρια δολάρια.

Οι πιο ελκυστικοί κλάδοι

Η μεταποίηση (226,4 εκατομμύρια δολάρια) και η εξόρυξη (169,2 δολάρια) ήταν οι πιο ελκυστικοί κλάδοι του Κιργιστάν στα μάτια των ξένων επενδυτών πέρυσι. Αυτό το ενδιαφέρον φαίνεται να μεταφέρεται και στο 2024: στις αρχές Απριλίου, η κινεζική εταιρεία εξόρυξης Huaxin υπέγραψε συμφωνία με μια κρατική επιχείρηση της Κιργιστάν για την ανάπτυξη του κοιτάσματος άνθρακα Kol-Jangak.

Στο εμπόριο, η Κίνα επισκίασε επίσης τη Ρωσία το 2023 ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος του Κιργιστάν, παρόλο που το Μπισκέκ είναι μέλος της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU) που ηγεμονεύεται από τη Μόσχα. Η Κίνα αντιπροσώπευε σχεδόν το 35% του ετήσιου εμπορικού κύκλου εργασιών του Κιργιστάν, ύψους 15,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023. Το μερίδιο της ΕΑΕΕ ήταν σχεδόν 28%.

Στον «πάγο» το σύστημα πληρωμών Mir

Από την έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, το Κιργιστάν έχει αναδειχθεί ως βασικός δίαυλος για τη Ρωσία καθώς την προμηθεύει με προϊόντα και αγαθά «σπάζοντας» τις δυτικές κυρώσεις.

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το Μπισκέκ ανησυχεί όλο και περισσότερο για την απειλή δευτερογενών κυρώσεων. Κατά συνέπεια, η ροή του παράνομου εμπορίου με προορισμό τη Ρωσία μπορεί να επιβραδυνθεί τους επόμενους μήνες.

Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός των ΗΠΑ, RFE/RL, ανέφερε ότι οι τράπεζες του Κιργιστάν θα σταματήσουν να επεξεργάζονται συναλλαγές μέσω του ρωσικού συστήματος πληρωμών Mir από τις 5 Απριλίου. Το Mir είναι μια εναλλακτική λύση με βάση τη Ρωσία στα δυτικά συστήματα που διαχειρίζονται διατραπεζικές συναλλαγές. Η αναστολή του Mir από το Μπισκέκ θα καταστήσει πιο δύσκολη τη μεταφορά χρημάτων μεταξύ Κιργιστάν και Ρωσίας.