Βρετανία: Πώς ο ΦΠΑ γεννά κοινωνικές αδικίες

Τα μπισκότα είναι δύσκολο φορολογικό έδαφος, σύμφωνα με τον Economist. Ένας τρόπος με τον οποίο μπορούν να έρθουν σε αντίθεση με τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) της Βρετανίας, έναν φόρο κατανάλωσης, είναι να έχουν μια υπερβολική επικάλυψη σοκολάτας. Αλλά πόσο είναι το πάρα πολύ;

Ο ρόλος των Φρουρών της Επανάστασης στη Βρετανία

Ένα χωνευτικό σοκολάτας McVitie’s – αντιμετωπίζει ΦΠΑ 20%. Ένα συμβατικό είναι αλώβητο στο 0%. Ένα μπισκότο σοκολάτας είναι ασφαλές. Το ίδιο και ένα μελόψωμο, αρκεί να διαθέτει σοκολάτα μόνο σε κουκκίδες για τα μάτια του. Προσθέστε κι άλλο και φορολογείται με 20%.

Συνεχίστε να ψάχνετε και η διαστροφή συνεχίζεται. Παιδικά ρούχα, εφημερίδες (συμπεριλαμβανομένης και αυτής), κρουαζιέρες, εγκαταστάσεις ηλιακών συλλεκτών, κράνη ποδηλάτων, φέρετρα και αθλητικά μαθήματα, όλα επίσης παρακάμπτουν τον ΦΠΑ.

Φόρος – πυλώνας για την Βρετανία

Ο ΦΠΑ είναι ένας από τους σημαντικότερους φόρους της Βρετανίας, συγκεντρώνοντας 168 δισεκατομμύρια λίρες (208 δισεκατομμύρια δολάρια) πέρυσι. Μόνο οι φόροι εισοδήματος φέρνουν περισσότερα. Είναι επίσης γεμάτος τρύπες. Η Βρετανία έχει περισσότερες ελαφρύνσεις από τον ΦΠΑ από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα . Οι ρητές εξαιρέσεις αξίζουν περισσότερα από 70 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως, σύμφωνα με την HMRC, την υπηρεσία είσπραξης φόρων. Η μείωσή τους στον μέσο όρο του πλούσιου κόσμου θα αυξήσει περίπου 40 δισεκατομμύρια λίρες σε πρόσθετα έσοδα. Το Εργατικό Κόμμα σχεδιάζει να κάνει ένα μικρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση: θέλει να επιβάλει ΦΠΑ στα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων, συγκεντρώνοντας ένα καθαρό ποσό περίπου 1,3-1,5 δισ. λιρών. Αλλά τέτοιες μικροαλλαγές δεν είναι αρκετά φιλόδοξες.

Το λεπτό όριο δικαιοσύνης και αδικίας

Υπάρχουν δύο κοινές λογικές για τις απαλλαγές από τον ΦΠΑ. Το πρώτο είναι η δικαιοσύνη: Οι φτωχοί τείνουν να δαπανούν περισσότερο από το εισόδημά τους από ό,τι οι πλούσιοι, καθιστώντας τον ΦΠΑ εγγενώς οπισθοδρομικό. Αλλά αν και το φορολογικό σύστημα συνολικά θα πρέπει να βασίζεται περισσότερο στους πλούσιους παρά στους φτωχούς, δεν χρειάζεται κάθε μεμονωμένος φόρος να το κάνει. Ο καλύτερος τρόπος για να αντισταθμιστεί ο φθίνων χαρακτήρας του ΦΠΑ δεν είναι να εξαιρεθούν επιλεκτικά είδη όπως τα τρόφιμα και τα παιδικά ρούχα, αλλά να γίνει το υπόλοιπο σύστημα φορολογίας και κοινωνικής πρόνοιας πιο προοδευτικό. Οι αποκλεισμοί είναι βέβαιο ότι θα είναι κακώς στοχευμένοι: οι πλούσιοι θα επωφεληθούν περισσότερο σε μετρητά από τις αφαιρέσεις σε ρούχα και τρόφιμα.

Εάν αυτές οι εξοικονομήσεις φτάσουν καθόλου στους καταναλωτές. Οι ερευνητές του ΔΝΤ διαπίστωσαν ότι λιγότερο από το ένα τρίτο της εξοικονόμησης από τις μειώσεις του ΦΠΑ ανά προϊόν στην Ευρώπη μετακυλίονταν στα νοικοκυριά. Οι λιανοπωλητές και οι παραγωγοί τσέπωσαν το υπόλοιπο. Οι περικοπές στον συνολικό συντελεστή ΦΠΑ – μια πολύ πιο ορατή αλλαγή – μετακυλίστηκαν πλήρως.

Η δεύτερη λογική είναι η επιδίωξη κοινωνικών στόχων: Το κράτος πρέπει να ενθαρρύνει τις δαπάνες με θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις, όπως η εκπαίδευση, τα βιβλία ή τα κράνη ποδηλάτων. Η οικονομική λογική εδώ είναι πιο δικαιολογημένη. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα οφέλη ορισμένων δαπανών δεν γίνονται πλήρως αισθητά από τον αγοραστή: οι ηλιακοί συλλέκτες στον τελευταίο όροφο συμβάλλουν σε μια πιο πράσινη παροχή ενέργειας, για παράδειγμα, και ένας καλύτερα μορφωμένος πληθυσμός ενισχύει την ανάπτυξη για όλους.

Η συνολική μεταρρύθμιση, όχι οι τμηματικές τροποποιήσεις, θα επικεντρώσει τη συζήτηση στο συνολικό φορολογικό σύστημα. Κάποια γκρίνια θα ήταν αναπόφευκτη: Θα υπήρχαν τίτλοι για «φόρους φέρετρων» και «εισφορές ζωολογικών κήπων». Αλλά αν οι αυξήσεις των φόρων αντισταθμίζονταν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από μια μείωση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ 20% και από πιο γενναιόδωρα οφέλη για τους φτωχότερους, αυτό θα εξυγίανε το φορολογικό σύστημα της Βρετανίας, θα ενθάρρυνε τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και θα έκλεινε την οικοτεχνία των λομπιστών που φωνάζουν για περισσότερες απαλλαγές. Το όφελος θα ήταν κάτι περισσότερο από μερικά ψίχουλα.