Γιατί δεν ανησυχεί η υποτονική κατανάλωση στην Ευρωζώνη

Εκτιμήσεις για την Ελληνική Οικονομία

Σε πρόσφατη έρευνά της η Oxford Economics (Μάιος 2024) σημειώνει ότι η ανάκαμψη της κατανάλωσης στην Ευρωζώνη μπορεί να έχει καθυστερήσει, ωστόσο δεν δείχνει να είναι ευάλωτη ώστε να εκτροχιαστεί σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Όπως σημειώνει, η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών τα τελευταία τρίμηνα ήταν υποτονική, με αύξηση 0,6% το 2023.

Η περίοδος της μετα-πανδημικής σημαντικά ανεβασμένης ζήτησης έχει προ πολλού παρέλθει, ενώ η απώλεια αγοραστικής δύναμης ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού των τελευταίων δύο ετών παρατείνεται.

Η μείωση των πραγματικών εισοδημάτων αντισταθμίζεται από την ανθεκτική αγορά εργασίας, η οποία στηρίζει το εισόδημα από την εργασία τόσο μέσω της απασχόλησης και της συμμετοχής όσο και μέσω των ονομαστικών μισθών.

Θα πρέπει να αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη το 2024, η οποία θα ξεκινήσει αργά, αλλά στη συνέχεια θα παγιωθεί σε όλα τα στοιχεία και τους τομείς κατά τη διάρκεια του έτους. Αν και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ανάκαμψη, οι καταναλωτικές δαπάνες αναμένεται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο. Ωστόσο, διάφοροι δείκτες υποδηλώνουν ότι το ξεκίνημα του 2024 ήταν υποτονικό.

Οι λιανικές πωλήσεις παρέμειναν αμετάβλητες το α’ τρίμηνο και οι ταξινομήσεις νέων αυτοκινήτων μειώθηκαν κατά 1,4% σε τριμηνιαία βάση, αν και οι υπηρεσίες που είναι προσανατολισμένες στον καταναλωτή σημείωσαν καλές επιδόσεις το Φεβρουάριο μετά από έναν αδύναμο Ιανουάριο. Ομοίως, ενώ η καταναλωτική εμπιστοσύνη βελτιώθηκε σε καθέναν από τους τρεις μήνες έως τον Απρίλιο, τα κέρδη ήταν ελάχιστα.

Ωστόσο, οι παραπάνω εξελίξεις δεν θα πρέπει να φαντάζουν πολύ αρνητικές. Εξάλλου είναι κάτι που αναμενόταν για τους περισσότερους τομείς στις αρχές του 2024. Επιπλέον, οι καλύτερες από τις αναμενόμενες επιδόσεις στη βιομηχανία ενδέχεται να αντισταθμίσουν την υστέρηση της κατανάλωσης στη συνολική εικόνα της οικονομικής μεγέθυνσης. Παρόλα αυτά, οι υποτονικοί δείκτες κατανάλωσης εγείρουν το ερώτημα του αν η ανάκαμψη των καταναλωτών μπορεί να είναι πιο αργή από ό,τι περιμέναμε.

Η βασική προσδοκία για σταδιακή ανάκαμψη της κατανάλωσης το 2024 βασίζεται κυρίως στην επιστροφή στην αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων. Αυτό με τη σειρά του αναμένεται να οδηγηθεί τόσο από τη σταθερή αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος (που υποστηρίζεται από μια ανθεκτική αγορά εργασίας, αλλά μετριάζεται εν μέρει από τη δημοσιονομική εξυγίανση σε ορισμένες χώρες) όσο και από την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.

Τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν ότι και τα δύο βρίσκονται σε εξέλιξη – η ονομαστική αύξηση των εισοδημάτων παραμένει σταθερή, αν και ελαφρά αποκλιμακούμενη, και ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο, τα πραγματικά εισοδήματα ακόμη δεν είναι σε θέση να οδηγήσουν στη σταθερή αύξηση των δαπανών.

Επιπλέον, ένας βασικός παράγοντας που συγκρατεί τους καταναλωτές από το να αυξήσουν την κατανάλωσή τους είναι η σφιχτή νομισματική πολιτική. Τα υψηλά επιτόκια μετά από μια δεκαετία σχεδόν μηδενικών αποδόσεων στις καταθέσεις που προηγήθηκε της πανδημίας έχουν καταστήσει τις αποταμιεύσεις πιο ελκυστικές, όπως αποδεικνύεται από τη στροφή προς τις προθεσμιακές καταθέσεις με υψηλότερα επιτόκια. Δεν είναι λοιπόν απίθανο η ανάκαμψη της κατανάλωσης να αρχίσει μετά τη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Οι μειώσεις των επιτοκίων, οι οποίες αναμένεται να ξεκινήσουν τον Ιούνιο, αναμένεται να ενισχύσουν την κατανάλωση μέσω διαφόρων καναλιών.

Πρώτον, τα χαμηλότερα επιτόκια αναμένεται να μειώσουν το κόστος αποπληρωμής του υφιστάμενου χρέους και να ενισχύσουν τον νέο δανεισμό. Δεύτερον, οι μειώσεις των επιτοκίων αναμένεται να οδηγήσουν σε χαμηλότερα επιτόκια καταθέσεων, τα οποία με τη σειρά τους αναμένεται να μειώσουν το αυξημένο ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών. Τρίτον, οι μειώσεις των επιτοκίων αναμένεται να βοηθήσουν τις δαπάνες για διαρκή αγαθά, βγάζοντας την αγορά κατοικίας από την ύφεση και καθιστώντας φθηνότερα τα δάνεια.

Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης του

Προγράμματος Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης (E-learning) του

Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Βάση Δεδομένων για Οικονομικές Προβλέψεις

Επιστημονικός Υπεύθυνος Π.Ε. Πετράκης (Καθηγητής),

Συνεργάτες Δρ. Π.Χ. Κωστής και Δρ. Κ.Η. Καυκά

με ομάδα ερευνητών