Πληθωρισμός: Γιατί οι κυβερνήσεις τον … «φιλούν» υπέροχα!!!

Θα ήθελα, ειλικρινά, να συμμεριστώ τις υπέρχειλες από αισιοδοξία διαβεβαιώσεις του νέου υπουργού Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου για την έκβαση της «μάχης κατά της αισχροκέρδειας», την προσπάθεια για «την αποκλιμάκωση των τιμών» με τα μέσα και τα όπλα που ανέφερε, όπως « συντονισμός της δράσης των υπηρεσιών και της συνεργασίας με το καταναλωτικό κίνημα, τους πολίτες και την υγιή επιχειρηματικότητα» και, ταυτόχρονα, «ενίσχυση της προώθησης των απαραίτητων πολιτικών για το εμπόριο, τη βιομηχανία, την έρευνα, την καινοτομία και την προσέλκυση επενδύσεων με στόχο τη συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη, σύμφωνα με το νέο αναπτυξιακό μοντέλο που δημιουργούμε στην πατρίδα μας».

Όλα αυτά είναι καλά και άγια, αλλά μας τα έχουν πει κι άλλοι προκάτοχοί του τα τελευταία σαράντα χρόνια προμαχούντες σε μάχες που θυμίζουν εκείνες του Δον ο Κιχώτη σε .. ανεμομύλους! Απλώς, υπενθυμίζω την άδοξη «Μάχη του Τελάρου» της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΟΚ το 1981 και 1982 με υπουργό Εμπορίου τότε τον Νίκο Ακριτίδη με σκοπό να ανατρέψει τάχα το κατεστημένο των μεσαζόντων στην αγορά των οπωροκηπευτικών, αλλά, παρά τις εξαγγελίες, όπως καλή ώρα και τώρα, ο πόλεμος κατά της αισχροκέρδειας δεν είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα! Στη συνέχεια έγιναν κι άλλες «μάχες» από τους υπουργούς Εμπορίου Γιώργο Μωραϊτη και Κίμωνα Κουλούρη, με σημαδιακό τον «Πόλεμο της Φραντζόλας» που «κήρυξε το 1989 ο τότε υπουργός Εμπορίου Ανδρέας Ανδριανόπουλος κατά των … αλευροβιομηχάνων καταργώντας της κρατικές επιδοτήσεις! Αλλά, αντί να κατατροπωθούν οι … αλευροβιομήχανοι, απειλήθηκε η συνοχή της τότε κυβέρνησης Τζαννετάκη με παραλίγο … πτώση!

Ακολούθησαν κι άλλες «μάχες» και «πόλεμοι», όπως της … «Πατάτας», των «Φαρμάκων» που συνοδεύτηκαν από έντονες αντιδράσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις, αλλά δεν θα ξεχάσω ποτέ τους λεονταρισμούς πριν ακριβώς από δέκα χρόνια, τον Ιούνιο του 2014, του Γεράσιμου Γιακουμάτου, ο οποίος κατά την ειδική τελετή ανάληψης του χαρτοφυλακίου του υφυπουργείου Εμπορίου (υπουργείο Ανάπτυξης) ανέφερε τα ίδια και ηχηρότερα ότι, δηλαδή, «στόχος είναι η αντιμετώπιση των στρεβλώσεων, των τεχνητών εμποδίων που μπαίνουν για την αισχροκέρδεια και τα υπερκέρδη, εις βάρος του λαού που υποφέρει, που έχει μείωση σε μισθούς και συντάξεις», προσθέτοντας ότι «εσύ να αισχροκερδείς, για μένα είναι αδιανόητο, και για τον υπουργό, θα χτυπηθεί ανηλεώς”.

Στην ίδια τελετή ο νέος τότε υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε στην αποκατάσταση του επιπέδου ζωής του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας για “ένα καλύτερο αύριο”, ενώ ο απερχόμενος υφυπουργός Θ. Σκορδάς, αφού έκανε έναν σύντομο απολογισμό, “βλέποντας” μειώσεις τιμών στην αγορά αν και, όπως είπε, υπάρχει στα νοικοκυριά “η αίσθηση της ακρίβειας”, κατηγόρησε “τους εραστές της ακινησίας και τους εμπόρους της μιζέριας” που βρίσκονταν “σταθερά απέναντι” στην προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου, αναφερόμενος στις παρεμβάσεις στην αγορά και στην υιοθέτηση των συστάσεων ΟΟΣΑ.

Θυμάμαι όμως και κάτι ακόμα ποιο εντυπωσιακό: ότι αμέσως με την ανάληψη του χαρτοφυλακίου του, ο Γεράσιμος Γιακουμάτος μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό τόνισε ότι “λέγομαι Γιακουμάτος και όχι Κουλούρης… άλλο Λωζάννη και άλλο Κοζάνη”, επαναλαμβάνοντας, όπως και όλοι οι προηγούμενοι και οι επόμενοί του, τα περί μείωσης των τιμών στο καλάθι της νοικοκυράς των βασικών αγαθών, του ψωμιού, της φέτας, του λαδιού, των απορρυπαντικών, των τηλεφώνων, περί προστασίας του διαθέσιμου εισοδήματος του καταναλωτή. Μάλιστα, στην ίδιο ραδιοφωνικό σταθμό με την ίδια υπέρχειλη αισιοδοξία υποσχέθηκε ότι «σε δύο μήνες θα υπάρχουν αποτελέσματα στις μειώσεις τιμών, οπότε και ο ίδιος θα κριθεί».

Λοιδορούνται οι οικονομικοί νόμοι!

Έκανα όλες αυτές τις αναδρομές σε «οικεία κακά» διότι στην «Ελλάντα» ζούμε και όλοι γνωρίζουμε τί γίνεται. Συνεπώς, πρέπει οι κυβερνήτες, οι υπουργοί, οι διαχειριστές των εθνικών πόρων και των οικογενειακών προϋπολογισμών να είναι πιο προσεκτικοί και φειδωλοί σε ανακοινώσεις, υποσχέσεις και εξαγγελίες που αφορούν οικονομικά προβλήματα (φοροδιαφυγή, παραοικονομία, ανεργία, ακρίβεια, φτώχεια κλπ) που προκαλούνται και επιδεινώνονται εξαιτίας της λοιδορίας των φιλέκδικων οικονομικών νόμων. Δηλαδή, οικονομικά, οι παράγοντες που προκαλούν κατά κανόνα πληθωριστικές πιέσεις εντοπίζονται σε τρεις τομείς, οι οποίοι πάσχουν (και οι τρεις) από μόνιμες πράξεις και παραλείψεις όλων των κυβερνήσεων, διότι αποφεύγουν το «ποτήριον» των πραγματικών μεταρρυθμίσεων, των διαρθρωτικών παρεμβάσεων, οι οποίες είναι μόνες λύσεις.

Αλλά, αυτές οι μεταρρυθμίσεις, τις οποίες επί δεκαετίες προτείνουν επιμόνως όλοι οι διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος και ο σημερινός Γιάννης Στουρνάρας στις ετήσιες εκθέσεις και πριν από μερικές ημέρες τις επανέλαβε, και διεθνείς οργανισμοί, δεν προωθούνται για δύο λόγους: διότι ξεβολεύουν … βολεμένους και διότι δεν επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να πανηγυρίζουν για πρόσκαιρες ευνοϊκές επιδράσεις που έχει ο πληθωρισμός σε βασικά οικονομικά μεγέθη, αδιαφορώντας για τον φαύλο κύκλο που δημιουργούν μακροπρόθεσμα στην οικονομία, τους καταναλωτές, τους εργαζόμενους, τους φορολογούμενους, τα νοικοκυριά.

Οι οικονομικοί νόμοι και η εφιαλτική εμπειρία της ακρίβειας στη χώρα μας καταδεικνύουν ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι αποτέλεσμα, πρώτον, διαταραχών της προσφοράς που αυξάνουν το κόστος των συντελεστών παραγωγής κάθε φορά, όπως, για παράδειγμα, η ενέργεια, οι εισαγωγές ενδιάμεσων αγαθών ή των εισαγόμενων (αθρόως) ενδιάμεσων αγαθών (πληθωρισμός κόστους), δεύτερον, αυξημένης ζήτησης, η οποία προκαλείται από δημοσιονομική κυρίως χαλάρωση για κομματικούς λόγους (παροχές, επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, επιδόματα κλπ) ή αυξημένη καταναλωτική εμπιστοσύνη, η οποία μάλιστα προβάλλεται πανηγυρικά για τους λόγους που θα παρουσιάσω σε άλλο σημείωμα (πληθωρισμός ζήτησης) και, τρίτον, αυξανόμενων προσδοκιών για τον πληθωρισμό.

Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι, όπως προκύπτει από μελέτη της Τράπεζας Ελλάδος (Έκθεση διοικητή για το 2023), η επίδραση και των τριών αυτών παραγόντων είναι πολύ μεγαλύτερη για τους Έλληνες καταναλωτές σε σχέση με εκείνους στην ευρωζώνη και για τον λόγο αυτόν και πολλούς άλλους ο ελληνικός πληθωρισμός είναι κατά κανόνα υψηλότερος στη ζώνη του ευρώ. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι οι προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών για τον πληθωρισμό συσχετίζονται θετικά με την ηλικία, το χαμηλό επίπεδο εισοδήματος, τους περιορισμούς στη ρευστότητα, τις δυσχερείς χρηματοοικονομικές συνθήκες και τη δύσκολη πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αποκαλύπτοντας τι οδηγεί τους Έλληνες καταναλωτές να έχουν απαισιόδοξες προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Θέλετε κι άλλα;

Συνεπώς, θα πρέπει πριν από εξαγγελίες ή υποσχέσεις για συνεργασία με το καταναλωτικό κίνημα, τους πολίτες και την υγιή επιχειρηματικότητα» και, ταυτόχρονα, τον συντονισμό των υπηρεσιών και την προώθηση των απαραίτητων πολιτικών για το εμπόριο, τη βιομηχανία, την έρευνα, την καινοτομία και άλλα ηχηρά παρόμοια και τις αρές κατά της αισχροκέρδειας και των … πολυεθνικών, να γίνει ανάλυση των τριών παραπάνω μόνιμα «καυτών» πηγών για τον σχεδιασμό της αναγκαίας οικονομικής πολιτικής και, κυρίως, της δημοσιονομικής πολιτικής. Διότι, όπως προκύπτει από αναλύσεις και εκθέσεις, ο πιο πιστός «σύμμαχος» του πληθωρισμού στην Ελλάδα είναι διαχρονικά οι κυβερνήσεις, οι φορείς χάραξης της δημοσιονομικής πολιτικής, οι οποίοι, παρά την αποτελεσματική, κατά κανόνα, νομισματική πολιτική (όσον αφορά τη ζήτηση), προκαλούν διαταραχές και στους τρεις τομείς, «μπουκώνοντας» οι ίδιοι το «τέρας» με αποφάσεις που θυμίζουν τον μακροοικονομικό λαϊκισμό της περιόδου 1980-2004, χωρίς τα παθήματα να γίνονται μαθήματα!

Τα «αθάνατα» αίτια του πληθωρισμού!

Κι έτσι, φτάσαμε στην «ταμπακιέρα» με τις διαπιστώσεις για τα αίτια του συνεχώς φλεγόμενου και καιόμενου πληθωριστικού υποβάθρου στη χώρα μας:

Πρώτον, ο πληθωρισμός είναι αντανάκλαση προβλημάτων της πραγματικής οικονομίας, διαπίστωση που παρουσιάζει την Ελλάδα να πλήττεται πολύ περισσότερο από τις άλλες χώρες οποτεδήποτε υπάρχουν αδυναμίες στην προσφορά.

Δεύτερον, ο ελληνικός πληθωρισμός είναι ανθεκτικός, δηλαδή δεν αντιμετωπίζεται με λόγια, διότι πάρα πολλοί τομείς της ελληνικής οικονομίας δουλεύουν με φαινομενικό, όχι πραγματικό, ανταγωνισμό.

Τρίτον, το πρόβλημα του πληθωρισμού στη χώρα μας σχετίζεται με τη μη επαρκώς ανταγωνιστική λειτουργία σε πολλούς τομείς και αφορά και τις μικρές και τις μεγάλες επιχειρήσεις!

Τέταρτον, το πληθωριστικό υπόβαθρο πυρακτώνεται στην Ελλάδα από το υψηλό δημοσιονομικό κόστος που συνεπάγονται οι γνωστές «πονόψυχες» παρεμβάσεις για πολιτικό όφελος, που αποτελούν ξανά «τροφή» για το «τέρας», όπως η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική με αύξηση των δαπανών και φόρων, η αύξηση ελλειμμάτων και χρέους, η βραδεία προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών και εξυγίανσης του δημόσιου τομέα και, γενικώς, μέτρων αύξησης της παραγωγής και της πραγματικής απασχόλησης. Υπενθυμίζω ότι στον πληθωρισμό κόστους συμβάλλουν οι δημόσιες δαπάνες με τη μορφή επιχορηγήσεων και επιδομάτων για το μετριασμό των επιπτώσεων στο πραγματικό εισόδημα αυξάνονται, όταν δεν είναι κατάλληλα στοχευμένες ώστε να αποφευχθεί η μετατροπή ενός πληθωρισμού κόστους σε πληθωρισμό τιμών-μισθών με επίμονες αρνητικές επιπτώσεις. Υπενθυμίζω ότι η βελτίωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ το 2022 οφειλόταν, σε μεγάλο βαθμό, οφείλεται στον πληθωρισμό και … πανηγυρίζαμε!!!

Πέμπτον, όλα αυτά επιβεβαιώνονται συνεχώς και επί δεκαετίες από την απογοητευτική εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών και από τις ζοφερές διαπιστώσεις διεθνών εκθέσεων για την «πρωταθλήτρια» στην Ευρώπη Ελλάδα σε παρασιτική οικονομία (παραοικονομία), σε φοροδιαφυγή, σε παρασιτική κατανάλωση (έλλειμμα ΦΠΑ, καθώς δεν εισπράττεται από ανικανότητα ποσό πάνω από πέντε δισ. ετησίως!), σε «βροχή» προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων σε μη δικαιούχους, που έχουν ελάχιστη συμβολή στη μείωση της φτώχειας σε σχέση με την αντίστοιχη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε χρηματοδοτήσεις και επιδοτήσεις σε τομείς που όχι μόνο δεν έχουν σημαντική συμβολή στην εθνική παραγωγή, αλλά ενισχύουν και την παρασιτική κατανάλωση και η τελευταία σε έντονη ζήτηση και, συνεπώς, σε αύξηση των τιμών!

Έκτον, δεν μπορεί κανείς να μιλά για λειτουργία υγιούς ανταγωνισμού, μολονότι επί χρόνια ιδρύθηκε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία πρέπει, επιτέλους, μαζί με άλλες Επιτροπές και Αρχές που επιχορηγούνται από τους φορολογουμένους, να ενημερώνουν τους πολίτες τακτικά και αναλυτικά για τις παρεμβάσεις και τα αποτελέσματα, τις ποινές και τις προτάσεις προς τις κυβερνήσεις και, εν πάση περιπτώσει, να στέλνουν, όπως και το υπουργείο Ανάπτυξης, ειδικούς κοστολόγους παντού, στα σούπερ μάρκετ, κάθε φορά που ανακοινώνεται από την ΕΛΣΤΑΤ απίστευτη αύξηση των τιμών εγχωρίων μάλιστα προϊόντων και περασμένης … σοδειάς! Οι κοστολόγοι επιστήμονες έχουν σπουδάσει και ξέρουν, όπως και η ταπεινότητά μου!

Έβδομον, και η αύξηση του ΑΕΠ για το οποίο κάθε φορά που πηγαίνει καλά ακούγονται διθυραμβικές δηλώσεις και χαρούμενα κυβερνητικά σχόλια, προκαλεί αύξηση του πληθωρισμού, καθώς όλοι σχεδόν οι παράγοντες που συμβάλλουν ανισόρροπα στη διαμόρφωσή του, όπως, για παράδειγμα, η κατανάλωση, προκαλούν αντίστοιχες παρενέργειες στο πληθωριστικό υπόβαθρο. Βέβαια, σύμφωνα με τον Νόμο του Okun, το ΑΕΠ έχει αρνητική σχέση με την ανεργία, δηλαδή μία αύξησή του προκαλεί μείωση, ενώ μια μείωση προκαλεί αύξηση! Αλλά, όλες αυτές οι θεωρίες και οι «νόμοι» ισχύουν όταν μία οικονομία λειτουργεί σωστά και όχι ανορθολογικά, όπως η ελληνική, και δημιουργεί μόνιμη … «αντάρα». Και, όπως ο λύκος, έτσι και ο πληθωρισμός, ως «τέρας», την «αντάρα χαίρεται», όπως και την ίδια «αντάρα» χαίρονται» τα δημόσια ελλείμματα, το ιλιγγιώδες χρέος, η υψηλή ανεργία, η φτώχεια, η υπερφορολόγηση, οι υψηλές δημόσιες (μη παραγωγικές) δαπάνες και πολλά άλλα «οικεία κακά»…

Όγδοον, οι φορείς χάραξης της δημοσιονομικής πολιτικής στο δίλημμα γύρω από τον ελληνικό πληθωρισμό προτιμούν το σκέλος της αύξησης των φορολογικών εσόδων ώστε να αποτραπεί μία νέα αύξηση του χρέους, επιβαρύνοντας έτσι τους σημερινούς φορολογούμενους. Σκληρό το δίλημμα, που αντανακλάται και στις επιπτώσεις του ΦΠΑ στη διαμόρφωση των τιμών.

Γιατί όμως όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις «αγαπούν» τόσο πολύ τον πληθωρισμό και τον «ταϊζουν» με κάθε τρόπο, αρκούμενες σε βραχυπρόθεσμες «χαρές» που προσφέρει για κομματικούς λόγους; Η απάντηση σε επόμενο σημείωμα με συγκεκριμένα διαχρονικά παραδείγματα από το 1980 έως σήμερα!