Ναυτιλία – Κλείνουν 65 χρόνια ζωής τα κοντέινερ

Τα γνωστά σε όλους εμπορευματοκιβώτια, τα οποία φορτώνονται κατά χιλιάδες στα πλοία και μεταφέρουν από καρφίτσες μέχρι οχήματα από τη μία πλευρά της Γης στην άλλη, έχουν φέτος γενέθλια: κλείνουν φέτος τα 65 χρόνια ύπαρξης.

Πρόκειται για την κινητήρια δύναμη της ναυτιλίας, αφού τα εμπορευματοκιβώτια, γνωστά και ως κοντέινερ, οδήγησαν στην παγκοσμιοποίηση όπως την ξέρουμε τώρα – ή όπως τουλάχιστον τη γνωρίζαμε πριν από την πανδημία.

Ηταν τον Δεκέμβριο του 1956 που ο αμερικανός επιχειρηματίας ειδικός στη ναυτιλία και στην αποθηκευτική (logistics) Μάλκολμ ΜακΛιν (Malcolm McLean) πήρε επίσημα την πατέντα για το εμπορευματοκιβώτιο όπως το είχε σκεφτεί («intermodal shipping container» είναι ο επίσημος τίτλος του). Πρόκειται για τυποποιημένο εμπορευματοκιβώτιο, σχεδιασμένο και κατασκευασμένο για μεταφορές αγαθών ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικούς τρόπους μεταφοράς – από πλοίο σε τρένο ή σε φορτηγό – χωρίς εκφόρτωση και επαναφόρτωση του φορτίου που βρίσκεται μέσα σε αυτό.

Τα εμπορευματοκιβώτια αυτά υπάρχουν σε πολλούς τύπους και τυποποιημένα μεγέθη, αλλά η συντριπτική τους πλειονότητα είναι τα λεγόμενα εμπορευματοκιβώτια «dry freight» (ξηρού φορτίου) ή «γενικής χρήσης». Εχουν πλάτος 8 πόδια (ή 2,44 μέτρα) και μήκος είτε 20 είτε 40 πόδια (6,10 ή 12,19 μέτρα), όπως ορίζεται από ειδικό πρότυπο του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης. Το ύψος είναι 8 πόδια και 6 ίντσες (2,59 μέτρα).

Η εφεύρεση αυτή του ΜακΛιν θα έφερνε επανάσταση στις μεταφορές και στο διεθνές εμπόριο από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και μετά επειδή δημιούργησε κάποια πρότυπα στη μεταφορά.

Το στάνταρντ κοντέινερ οδήγησε σε τεράστια εξοικονόμηση πόρων στις εμπορευματικές μεταφορές, καταργώντας την ανάγκη για την πραγματοποίηση πολλαπλών συσκευασιών σε διάφορα είδη φορτίου, ενώ μείωσε το κόστος μειώνοντας συνολικά τον χρόνο της μεταφοράς αυτής. Τα εμπορευματοκιβώτια βελτίωσαν επίσης την αξιοπιστία και την ασφάλεια του φορτίου. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 17 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια σε χρήση παγκοσμίως, όπως αναφέρει το Supplychaindigital.com. Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων που κυκλοφορούν ανά πάσα δεδομένη στιγμή μέσα στη θάλασσα είναι περίπου 5 εκατομμύρια.

Το 1956 ο κόσμος εξακολουθούσε να ανακάμπτει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ήταν ο πόλεμος που είχε δείξει στις χώρες τις δυνατότητες των logistics. Αυτό έκανε τον ΜακΛιν να σκεφτεί ότι το εμπόριο θα μπορούσε να γίνει πιο διεθνές σε εύρος. Η εμπειρία του αφορούσε τις μεταφορές διά ξηράς και όχι διά θαλάσσης. Αλλά πρόθυμος να επεκταθεί σε νέα εδάφη, απέκτησε δύο τάνκερ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δημιούργησε την εταιρεία Sea-Land Shipping. Αυτά τα τάνκερ μετέτρεψε στα πρώτα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο.

Το παρθενικό ταξίδι με κοντέινερ ήταν τον Απρίλιο του 1956, όταν το πλοίο «SS Ideal X» μετέφερε 58 κοντέινερ από το Νιου Τζέρσεϊ στο Τέξας. Αν και αυτή η πρώτη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων θα έφερνε επανάσταση στη ναυτιλία, για την επικράτηση της πρακτικής χρειάστηκε μία ακόμα δεκαετία. Καθώς οι οικονομίες εξακολουθούσαν να ανακάμπτουν από τον πόλεμο, οι χώρες ανησυχούσαν για τις επενδύσεις υποδομής που απαιτούνταν εάν τα λιμάνια, οι δρόμοι και οι σιδηρόδρομοι επρόκειτο να αντιμετωπίσουν τεράστιο όγκο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Τα συνδικάτα ανησυχούσαν επίσης για την απώλεια θέσεων εργασίας μεταξύ των λιμενεργατών και υπήρξαν απεργίες στα λιμάνια σε όλον τον κόσμο, αναφέρει ακόμα το Supplychaindigital.com.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν, ο σχεδιασμός του ΜακΛιν τροποποιήθηκε και βελτιώθηκε. Το 1968, ύστερα από συμφωνία μεταξύ των σιδηροδρόμων της Ευρώπης και των ΗΠΑ, των εταιρειών μεταφορών και των διεθνών ναυτιλιακών εταιρειών, εισήχθη το πρότυπο ISO 668, και αυτό καθορίζει τις διαστάσεις των εμπορευματοκιβωτίων που χρησιμοποιούνται σήμερα σε όλον τον κόσμο.