Ο Πούτιν πιασμένος σε παγίδα ισχύος

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, τον Δεκέμβριο του 1991, ήταν ένα σοκ για τη Ρωσία. Η χώρα έχασε τον ηγεμονικό της ρόλο στον κόσμο και οι πολίτες της βυθίστηκαν σε μακρά περίοδο ανείπωτης φτώχειας και απόλυτης παρακμής. Ιδιαιτέρως οι συνταξιούχοι πετάχθηκαν στην κυριολεξία στον δρόμο. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι το προσδόκιμο ζωής των ρώσων πολιτών υποχώρησε στην πρώτη μετασοβιετική εποχή στα 45 χρόνια! Ακολούθησε μια μακρά διαδικασία εξοντωντικής αναδιάρθρωσης και πρωτοφανούς διαμοιρασμού των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας σε πρόσωπα αμφιλεγόμενα, κομματικής προέλευσης κατά βάση, που δεν είχε προηγούμενο στην παγκόσμια Ιστορία. Και όλα αυτά εν μέσω πραξικοπημάτων, πολιτικών συγκρούσεων, εντάσεων και αναβίωσης του εγκλήματος.

Η Δύση τότε πανηγύριζε, θεωρούσε ότι η άλλοτε ηγεμονική ρωσική αρκούδα δεν είχε τις δυνάμεις να αναγεννηθεί, ούτε τις δυνατότητες να υπερβεί τις προκλήσεις της νέας εποχής. Αντί να φροντίσει για την ομαλή ένταξή της στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, την άφησε να πλέει μόνη της, με αποτέλεσμα να φανερώσει την ιδιοτυπία της και να καταλήξει στη συγκρότηση ενός αυταρχικού ολιγαρχικού κράτους.

Το 1999 στην ηγεσία της χώρας ανεδείχθη ο Βλαντίμιρ Πούτιν, μια σκοτεινή φιγούρα των μυστικών υπηρεσιών, μια απόλυτη έκφραση της σοβιετικής εποχής, ένα πρόσωπο προερχόμενο από το σύμπλεγμα του πολιτικο-στρατιωτικού ρωσικού κατεστημένου. Εχτισε με τον καιρό, σταθερά και μεθοδικά, την εξουσία του, φέρνοντας τους ολιγάρχες στα μέτρα του και θέτοντας τους φυσικούς πόρους και τα μονοπώλιά τους υπό τον έλεγχό του. Οσους από τους ολιγάρχες εναντιώθηκαν στα σχέδιά του είτε τους εξόντωσε είτε τους εξεδίωξε. Μόνο όσοι συμβιβάστηκαν μαζί του διατήρησαν τα προνόμια και τα περιουσιακά τους στοιχεία. Ουδέποτε λοιπόν προσαρμόστηκε στις αρχές των δυτικών αστικών δημοκρατιών, παρά διατήρησε με πολιτικά κόλπα και τεχνάσματα την ηγεμονία του στη Ρωσία, ξεπερνώντας τις κατά καιρούς εμφανισθείσες οικονομικές και πολιτικές κρίσεις. Κατάφερε, εν τω μεταξύ, να αναστήσει τη ρωσική πολεμική βιομηχανία και να εκμεταλλευθεί στον μέγιστο βαθμό τους ατέλειωτους φυσικούς πόρους της μεγάλης σε έκταση χώρας του.

Προϊόντος του χρόνου, με τις στρατιωτικές του δυνάμεις ενισχυόμενες, άρχισε να ξαναβλέπει την εμπλοκή του στα παγκόσμια πράγματα και να διεκδικεί ξανά ηγεμονικούς ρόλους. Αποσυρόμενες οι ΗΠΑ από διάφορες δύσκολες περιοχές, του επέτρεψαν να αναλάβει δράση σε εύφλεκτες ζώνες, όπως αυτή της Συρίας και της Μέσης Ανατολής. Η παγκοσμιοποίηση του πρόσφερε επίσης ευκαιρίες και δυνατότητες επανόδου στις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή και η ανάδειξη από την Ευρώπη του φυσικού αερίου σε καύσιμο μετάβασης στην πράσινη οικονομία ήταν αυτές που του προσέδωσαν μοναδική ισχύ και μαζί τού φούσκωσαν τα μυαλά. Η ζήτηση φυσικού αερίου πολλαπλασιάστηκε μετά την απορρόφηση του πρώτου πανδημικού σοκ από την παγκόσμια οικονομία, οι τιμές εκτοξεύθηκαν στα ύψη και μαζί τους η αυτοπεποίθηση του Πούτιν. Στους προηγούμενους έξι μήνες η ρωσική οικονομία απορρόφησε περίπου 1 τρισ. δολάρια από τις εξαγωγές ενεργειακών αγαθών και τα συναλλαγματικά της αποθέματα ξεπέρασαν τα 600 δισ. δολάρια. Κάπως έτσι απογειώθηκε και ξύπνησαν τα σοβιετικά μεγαλοϊδεατικά όνειρά του που ουδέποτε είχε εγκαταλείψει. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν μέθυσε από την ισχύ και τα πλούτη και γι’ αυτό επιχείρησε το ουκρανικό άλμα.

Οπως όλα δείχνουν, θα επιτύχει την πιο γρήγορη νίκη στην ιστορία των πολέμων. Ωστόσο δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι αυτομάτως μπλέχτηκε σε παγίδα μοναδική. Ενισχυόμενος αυθαιρετώντας, αποτελεί απειλή και δυνάμει κίνδυνο για όλους. Και όταν έχεις σχεδόν τους πάντες απέναντί σου, συνήθως χάνεις. Με αυτή θα βρεθούν αντιμέτωποι προσεχώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν και η Ρωσία. Θα απομονωθούν, θα περιθωριοποιηθούν και εν τέλει θα χάσουν, όπως πάντα συμβαίνει με τις υπερφίαλες δυνάμεις που δεν μπορούν να διαχειριστούν με μέτρο την ισχύ και τον πλούτο τους.