Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιταχύνει τον παγκόσμιο αγώνα δρόμου προς την αυτάρκεια

Το Brexit, οι εμπορικοί πόλεμοι μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας και ο Covid-19 έχουν καταφέρει διαδοχικά πλήγματα στην παγκοσμιοποίηση και ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί νέα ζημιά. Η άνευ προηγουμένου ταχύτητα και σοβαρότητα με την οποία Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν εκτροχιάσει τις αλυσίδες εφοδιασμού είναι μια προειδοποίηση για τις χώρες που μόλις έχουν βγει από την πανδημία.

Η απειλή του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να περικόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης και το διάταγμά του που απαγορεύει τις εξαγωγές ορισμένων προϊόντων και πρώτων υλών ως απάντηση στις κυρώσεις είναι μια ισχυρή απεικόνιση των παγίδων που ενέχει η εμπιστοσύνη στο ελεύθερο εμπόριο. Οι ρωσικές εταιρείες δεν μπορούν πλέον να αγοράζουν ημιαγωγούς από τον κορυφαίο προμηθευτή στον κόσμο TSMC και οι Ρώσοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις Visa και Mastercard τους στο εξωτερικό. Εάν η Ρωσία δεν είχε εισβάλει στην Ουκρανία, οι περιορισμοί δεν θα είχαν εφαρμοστεί και θα είχαν μερικώς μετριαστεί εάν η Μόσχα συμφωνούσε να αποσυρθεί. Αλλά για τις κυβερνήσεις που ανησυχούν μήπως υποβληθούν σε παρόμοια μεταχείριση κάποια μέρα, ή για εκείνες που απλώς έχουν παγιδευτεί ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, η εικόνα της Δύσης να καταστρέφει μια από τις οικονομίες των G20 μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες δίνει τροφή για σκέψεις προστατευτισμού.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αξιωματούχοι που αντιμετώπιζαν ελλείψεις βασικού ιατρικού εξοπλισμού ή ηλεκτρονικών εξαρτημάτων έσπευσαν να τα προμηθευτούν από εγχώριες πηγές ή να αλλάξουν τα δρομολόγια κρίσιμων εφοδιαστικών αλυσίδων όσο μπορούσαν, με μικτά αποτελέσματα. Τώρα, με τη Μόσχα να προειδοποιεί ότι οι τιμές του πετρελαίου μπορεί να φτάσουν $ 300 ανά βαρέλι και τους αγρότες να πανικοβάλλονται ότι η έλλειψη λιπασμάτων θα μειώσει στο μισό τις αποδόσεις των καλλιεργειών τους, αυτή η τάση αποσύνδεσης είναι πλέον πιθανό να επιταχυνθεί.

Οι χώρες δεν μπορούν να μειώσουν γρήγορα την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα, επομένως αυτό μπορεί να δώσει ώθηση στη μετάβαση προς πράσινες ενεργειακές πηγές καθώς οι κυβερνήσεις εντείνουν τις προσπάθειες να απογαλακτιστούν από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Αυτό είναι καλό, αλλά είναι επίσης πιο πιθανό να επιβάλουν υψηλότερους φόρους στα εισαγόμενα προϊόντα για να τονώσουν την τοπική παραγωγή, να αναπτύξουν περισσότερες πολιτικές που ευνοούν τους εγχώριους παραγωγούς και να ελέγξουν ή να σταματήσουν τις διασυνοριακές συμφωνίες και επενδύσεις.

Η αυτάρκεια συνεπάγεται επίσης μεγαλύτερη παγκόσμια αναποτελεσματικότητα καθώς οι χώρες αναπαράγουν αγαθά και υπηρεσίες που θα ήταν πιο συμφέρον να εισάγονται και θα αυξήσει περαιτέρω την τιμή των βασικών εμπορευμάτων. Η ώθηση της Κίνας για αυτάρκεια, για παράδειγμα, οδήγησε σε τεράστια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα την οποία «αδειάζει» στις εξαγωγικές αγορές, μια ένταση που οδήγησε στον εμπορικό πόλεμο. Εάν όλοι κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση, θα μπορούσαν γρήγορα να ξεμείνουν από πελάτες για τις εξαγωγές τους. Η επιθυμία των πολιτικών να απομονώσουν τις οικονομίες τους από τις υπερπόντιες καταστροφές είναι απολύτως κατανοητή, αλλά και ανησυχητική.

REUTERS BREAKINGVIEWS