OT FORUM: Οι εξελίξεις στην κυκλική οικονομία και τη διαχείριση απορριμμάτων

Στις εγχώριες εξελίξεις όσον αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων, την ανακύκλωση, την περιβαλλοντική συνειδητοποίηση και την κυκλική οικονομία αναφέρθηκαν οι συμμετέχοντες στο ΟΤ Forum «Ο Κόσμος που Αλλάζει» και τη θεματική «κυκλική οικονομία και διαχείριση απορριμμάτων».

Στο πάνελ συμμετείχαν οι Μανώλης Γραφάκος, γενικός γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ, ο Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης, project manager των ΣΔΙΤ Πελοποννήσου της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, και ο Μιχάλης Γεράνης, Πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας.

«Ατιμωτικό το πρόστιμο για τις χωματερές»

Αρχικά, απαντώντας σε ερώτηση για τις χωματερές, ο Μανώλης Γραφάκος ανέφερε ότι η Ελλάδα πληρώνει 3.600.000 ευρώ το εξάμηνο σε πρόστιμα για χωματερές, ένα πρόστιμο που, όπως ανέφερε, αν και δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό – λόγω της μείωσης των χωματερών από την παρούσα και την προηγούμενη κυβέρνηση – είναι «ατιμωτικό», όπως το χαρακτήρισε. Κάλεσε σε συστράτευση των πολιτών και φορέων για να σταματήσει η Ελλάδα να είναι πρωταθλήτρια στην Ευρώπη στα ατιμωτικά αυτά πρόστιμα.

«Όταν μιλάμε για κόστος ξεχνάμε το κόστος στο περιβάλλον» από τις χωματερές πάνω από τον υδροφόρο ορίζοντα και δίπλα στις παραλίες, ανέφερε ο Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα κόστος «μη μετρήσιμο». «Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και για να αντιμετωπιστεί χρειάζονται ενέργειες», πρόσθεσε, αναφέροντας την ολοκληρωμένη διαχείριση, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και την προσπάθεια να συμμορφωθεί προς αυτές η πολιτεία για να συμβαδίσει η Ελλάδα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σημείωσε πως αν και υπάρχει μία κακή εικόνα για αυτού του είδους τις υποδομές στις τοπικές κοινωνίες, πρόκειται για επενδύσεις που δημιουργούν πολλές θέσεις εργασίας ενώ το 70%-80% των εσόδων ανακατευθύνονται σε αυτές. Χαρακτήρισε δε τις πράσινες επενδύσεις σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία.

«Ο άνθρωπος προσαρμόζεται»

«Αν δεν αλλάξουμε εμείς δεν θα αλλάξει τίποτα», ανέφερε από την πλευρά του ο Μιχάλης Γεράνης, σημειώνοντας ότι η περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας έχει αποσπάσει τρία πρώτα βραβεία για την περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μαθητών. Τόνισε τη σημασία της νέας γενιάς, αλλά και την ανάγκη συνεχούς ενημέρωσης του πολίτη. «Ο άνθρωπος προσαρμόζεται σε οποιοδήποτε περιβάλλον, δεν χρειάζεται πέλεκυς», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ανέφερε ότι η επί χρόνια προσπάθεια καλλιέργειας περιβαλλοντικής συνείδησης στους νέους έχει ως αποτέλεσμα όταν η Πολιτεία δώσει τα εργαλεία, να «είμαστε έτοιμοι να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη». Κάλεσε τους νέους «να κάτσουν στον τόπο για να αλλάξουν τον τόπο, όχι να αλλάξουν τόπο», αναφερόμενος στο brain drain.

Έρχονται κίτρινοι κάδοι

Επανερχόμενος στο ζήτημα των χωματερών, ο κ. Γραφάκος ανάφερε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν 42 ενεργές περιπτώσεις προστίμων, κάτι που δεν σημαίνει ότι υπάρχουν και 42 ενεργές χωματερές καθώς κάποιες απλώς δεν έχουν αποκατασταθεί. «Οι χωματερές είναι ο παλιός κόσμος που θέλουμε να αφήσουμε», είπε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ. Περιγράφοντας τον «νέο κόσμο» ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «ο πετυχημένος δήμαρχος» πριν 20 χρόνια έβαζε επαρκή αριθμό κάδων απορριμμάτων και μετέφερε τα σκουπίδια στον ΧΥΤΑ. «Ο νέος δήμαρχος πρέπει να δημιουργήσει τις υποδομές ώστε ο καθένας να μπορεί να διαχωρίσει τα απόβλητα», πρόσθεσε. Τόνισε τη σημασία του καφέ κάδου για την απόθεση των υπολειμμάτων τροφών, που αποτελούν το 40% των απορριμμάτων, και τα οποία πλέον γίνονται κομπόστ. «Τέλος η ταφή», ξεκαθάρισε. Προανήγγειλε ότι σύντομα θα εμφανιστούν κίτρινοι κάδοι για το χαρτί, που αποτελεί το 25% των απορριμμάτων, σημειώνοντας ότι πολλά ανακυκλώσιμα υλικά, ακόμα και υλικά όπως το ξύλο, μπορούν να εκτραπούν από την ταφή.

Ό,τι μείνει μετά τη διαλογή θα οδηγούνται στον πράσινο κάδο, και δεν θα οδηγούνται για ταφή αλλά σε σύγχρονες μονάδες όπου θα γίνεται διαχωρισμός των υλικών. Ανέφερε ότι στην Ελλάδα λειτουργούν ήδη 5 τέτοιες μονάδες ενώ άλλες 8 βρίσκονται σε κατασκευή και 11 ακόμα σε προϋπογραφή σύμβασης. Όσον αφορά τα υπολείμματα, στόχος είναι μέχρι το 2030 να οδηγούνται σε μονάδες επεξεργασίας, οι οποίες πιθανώς θα είναι 4 στον αριθμό, για παραγωγή ενέργειας. «Αυτός είναι ο νέος κόσμος. Νέα νοοτροπία, άλλη καθημερινότητα, νέες θέσεις εργασία και επενδύσεις, ενάρετος οικονομικός κύκλος», κατέληξε.

ΣΔΙΤ

Αναφερόμενος στον τρόπο λειτουργία των ΣΔΙΤ, ο κ. Χαραλαμπίδης περιέγραψε ότι αναθέτουσα αρχή και ιδιώτης συμπράττουν και κατασκευάζουν ένα έργο με συγκεκριμένους στόχους. «Πετυχαίνουμε μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων, απελευθερώνονται πόροι του δημοσίου», περιέγραψε ο project manager ΣΔΙΤ Πελοποννήσου της ΤΕΡΝΑ, κάνοντας λόγο αποτέλεσμα «win-win». Προανήγγειλε ότι τέτοιου είδους δομές – που υπάρχουν ήδη σε περιοχές της χώρας, ενώ η ΤΕΡΝΑ λειτουργεί ήδη ένα εργοστάσιο στην Ήπειρο και έχει τρία υπό κατασκευή στην Πελοπόννησο – έρχονται σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.

«Τον Σεπτέμβρη του 2022 θα ξεκινήσει η διαλογή στην πηγή σε περιφερειακό επίπεδο στην κεντρική Μακεδονία», προανήγγειλε ο κ. Γεράνης, τονίζοντας ότι τα οργανικά απόβλητα αποτελούν πολύ καλό λίπασμα ενώ το υπόλειμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας. Αναφερόμενος στον περιφερειακό σχεδιασμό, ο πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας ανέφερε ότι πέραν της μονάδας που λειτουργεί ήδη με ΣΔΙΤ στις Σέρρες και εξυπηρετεί τις Σέρρες και το Κιλκίς, έρχεται μια νέα δομή στη Μαυροράχη που θα αφορά την Πιερία, την Πέλλα, την Ημαθία, τη δυτική Θεσσαλονίκη και μέρος του δήμου κεντρικής Θεσσαλονίκης, σύντομα θα δημοπρατηθεί άλλη μία μονάδα για την ανατολική Θεσσαλονίκη, που θα αφορά τον υπόλοιπο δήμο της συμπρωτεύουσας και την Χαλκιδική. «Έχουμε αργήσει ως χώρα αλλά θα κάνουμε σε σύντομο χρόνο μεγάλα βήματα», είπε.

Παραγωγή ενέργειας

Αναφερόμενος στην παραγωγή ενέργειας από τα απορρίμματα, ο κ. Χαραλαμπίδης ανέφερε ότι η εν λειτουργία μονάδα της ΤΕΡΝΑ στην Ήπειρο και οι υπό κατασκευή δομές στην Πελοπόννησο είναι ενεργειακά αυτόνομες, καθώς λειτουργούν με ενέργεια που παράγουν από τα ίδια τα απορρίμματα. «Υπάρχει σχεδιασμός τα υπολείμματα να μπορούν να δώσουν ενεργειακή ισχύ», πρόσθεσε, κάνοντας λόγο για 60-100 μεγαβάτ τα οποία μπορούν να ανακτηθούν από υλικά που θα οδηγούνταν στην ταφή.

Κλείνοντας και αναφερόμενος στην ανακύκλωση, ο κ. Γραφάκος σημείωσε ότι τα ποσοστά της ανακύκλωσης θα εκτοξευτούν όταν μπει ο καφές κάδος για τη συλλογή των υπολειμμάτων τροφών. Επανέλαβε ότι σύντομα θα εισαχθεί και ο κίτρινος κάδος. «Με σοβαρό πρόγραμμα υποδομών θα αυξηθεί η ανακύκλωση», τόνισε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ. «Μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, και στο τέλος παραγωγή ενέργειας αντί για ταφή», περιέγραψε τον νέο κύκλο των απορριμμάτων.

Ακριβή η διαχείριση απορριμμάτων

Ο ίδιος χαρακτήρισε «μύθο» ότι υπάρχουν γενικευμένες διαμαρτυρίες των τοπικών κοινωνιών για τη χωροθέτηση των μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων, σημειώνοντας ότι σε όλες τις περιφέρειες που έχει γίνει η χωροθέτηση «οι κοινωνίες είδαν το θέμα με ωριμότητα». Ανέφερε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη οι μελέτες για τις μονάδες παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα, που πιθανότατα θα είναι 4 στον αριθμό. Ξεκαθάρισε ότι η διαχείριση απορριμμάτων με περιβαλλοντική διάσταση είναι ακριβή, σημειώνοντας ότι φθηνό είναι να τα πετάς στη θάλασσα ή σε μία χαράδρα. Αναφέρθηκε ακόμα στη θεσμοθέτηση της λογικής «πληρώνω όσο πετάω», σημειώνοντας ότι μπορεί να υπάρχει χρέωση αντίστοιχη με την παραγωγή απορριμμάτων, κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο και για μικρότερη παραγωγή απορριμμάτων.