Χωρίς συμμάχους η Μόσχα στα σχέδια «αποδολαριοποίησης»

Το chicken game είναι ένας πόλεμος νεύρων. Γκαζώνουν δύο οδηγοί τα αυτοκίνητά τους σε τροχιά μετωπικής μέχρι ένας εκ των δύο να κάνει την κρίσιμη τιμονιά. Να στρίψει, να «κιοτέψει» για να αποφύγει τη σύγκρουση.

Σε ένα τέτοιο «παιχνίδι» έχουν αποδυθεί η Ρωσία με τη Δύση. Και ένα από τα πεδία στα οποία διεξάγεται το chicken game είναι το οικονομικό. Μόλις προ ολίγων ημερών το G7 απέρριψε το ρωσικό αίτημα για πληρωμές των εξαγωγών φυσικού αερίου προς «μη φιλικά κράτη» σε ρούβλια.

Ο γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ απάντησε ότι το αίτημα του Κρεμλίνου είναι «μονομερές και παραβιάζει κατάφωρα τις συμφωνίες» και ως εκ τούτου είναι «απαράδεκτο». Ο Χάμπεκ απάντησε εξ ονόματος των «7» διότι η Γερμανία ασκεί την περίοδο αυτή την προεδρία του Ομίλου των πλουσιότερων κρατών του πλανήτη. Η πατρίδα του Χάμπεκ είναι όμως ταυτόχρονα η χώρα της ΕΕ με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια – και έχει ακούσει επιπλήξεις από τους εταίρους για την «αφέλειά» της αυτή. Η απαίτηση της Ρωσίας προς τη Δύση για πληρωμή των εξαγωγών ενέργειας σε ρούβλια διατυπώθηκε δίκην αντιποίνων για τις οικονομικές κυρώσεις που εφαρμόζουν οι δυτικές κυβερνήσεις εναντίον της. Για να παρακάμψει η Μόσχα τις κυρώσεις που είναι μεν βαριές, αλλά δεν φθάνουν μέχρι του σημείου να απαγορευθούν οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. Τουναντίον, είναι ο Πούτιν που απειλεί με κάτι τέτοιο…

Στόχος τα δυτικά νομίσματα

Είναι φυσικό το Κρεμλίνο να επιθυμεί την παράκαμψη του δολαρίου ως νομίσματος αναφοράς στις διεθνείς συναλλαγές. Οι εξαγωγές ενέργειας σε ρούβλια θα αναγκάσει τους «μη φιλικούς» πελάτες από τη Δύση να μετατρέπουν τα νομίσματά τους (τα ευρώ κατά κύριο λόγο) σε ρούβλια για να πληρώνουν για το ρωσικό αέριο, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η ισοτιμία του ρωσικού νομίσματος που εξαιτίας των κυρώσεων καταρρέει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις διατύπωσε η Μόσχα το αίτημά της για πληρωμές σε ρούβλια, η ισοτιμία του ρωσικού νομίσματος ενισχύθηκε κατά 5% έναντι του δολαρίου, ενώ έως τότε από την αρχή του πολέμου είχε υποχωρήσει κατά 27%.

Ανεξάρτητα από τα ανεδαφικά αιτήματα του Πούτιν, πάντως, πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο πόλεμος μπορεί όντως να οδηγήσει σε «αποδολαριοποίηση» ή τέλος πάντων σε εξασθένηση του status που απολαμβάνει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως μετά την κατάργηση του «κανόνα χρυσού» το δολάριο ως νόμισμα αναφοράς και ως κορυφαίο διεθνώς αποθεματικό νόμισμα.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το 2019 (τη χρονιά προτού ξεσπάσει η πανδημία δηλαδή) πάνω από το 60% των διεθνών συναλλαγματικών διαθεσίμων ήταν σε δολάρια, περίπου το 20% σε ευρώ, περίπου το 6% σε ιαπωνικό γεν, ακόμα μικρότερα ποσοστά αντιστοιχούσαν σε ελβετικά φράγκα, βρετανικές στερλίνες, κινεζικά γουάν, κορεατικά γουόν και άλλα νομίσματα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι προτού κυκλοφορήσει το ευρώ, τα ποσοστά του δολαρίου ήταν περίπου ανάλογα, το γερμανικό μάρκο είχε τα ποσοστά του ευρώ, ενώ το υπόλοιπο 20% μοιράζονταν το γεν, το ελβετικό φράγκο και η στερλίνα.

Τα διλήμματα του Πεκίνου

Είναι προφανές ότι, σε περίπτωση που οδηγηθούμε σε αποπαγκοσμιοποίηση, σε νέο Ψυχρό Πόλεμο και μοίρασμα του κόσμου σε Ανατολή και Δύση, δεν είναι το ρούβλι που θα εξελισσόταν σε νόμισμα αναφοράς στην Ανατολή, αλλά το κινεζικό γουάν.

Ηδη η Ρωσία έχει συμφωνήσει με την Ινδία ένα σύστημα εκπτωτικών πωλήσεων υδρογονανθράκων με τα εθνικά νομίσματα των δύο χωρών, ρούβλια και ρουπίες δηλαδή. Αλλά πολλοί προβλέπουν ότι, αν κλονιστεί εν τέλει η παγκοσμιότητα του δολαρίου, στο δεύτερο μισό του πλανήτη θα αναδειχθεί το γουάν. Αυτό θα εξελιχθεί σε νόμισμα αναφοράς και οι εισαγωγές πετρελαίου όχι μόνο από τη Ρωσία αλλά και από χώρες της Μέσης Ανατολής θα γίνονται με «πετρογουάν».

Η ανάδειξη του γουάν σε νόμισμα αναφοράς διεθνών συναλλαγών και σε παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα δεν είναι πάντως βέβαιο ότι θα ενθουσίαζε το Πεκίνο, διότι μοιραία θα ωθούσε ανοδικά την ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος. Και είναι γνωστή η προσπάθεια που καταβάλλει συστηματικά το Πεκίνο για να κρατήσει χαμηλά την ισοτιμία του γουάν για να διατηρήσει την υψηλή ανταγωνιστικότητα των κινεζικών εξαγωγικών προϊόντων.

Υπενθυμίζεται ότι είναι πάγιο αίτημα της Ουάσιγκτον να επιτρέψει το Πεκίνο την ανατίμηση του γουάν ώστε να αποτυπώνει την ισχύ της κινεζικής οικονομίας, όπως υποτίθεται ότι συμβαίνει με τα εθνικά νομίσματα (και τα υπερεθνικά, όπως το ευρώ φυσικά).

Αν, από την άλλη πλευρά, ο νέος Ψυχρός Πόλεμος εξαναγκάσει την Κίνα σε οικονομική εσωστρέφεια και την στρέψει στην εσωτερική κατανάλωση, η ανατίμηση του γουάν θα ενισχύσει την αγοραστική δύναμη και το βιοτικό επίπεδο πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων Κινέζων που, παρά το τεράστιο ΑΕΠ της χώρας (υπολείπεται μόνο του αμερικανικού), εξακολουθούν να λιμοκτονούν λόγω της αποδεδειγμένης ανικανότητας ή της αδιαφορίας της «κομμουνιστικής» ηγεσίας της να αναδιανείμει τον πλούτο.

Μια άλλη παράμετρος της «αποδολαριοποίησης» θα μπορούσε να είναι επίσης η διενέργεια διεθνών πληρωμών με κρυπτονομίσματα. Προ δεκαημέρου η Μόσχα αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο αυτό, αλλά μόνο για τα «φιλικά» προς αυτήν κράτη, όπως για παράδειγμα η (νατοϊκή) Τουρκία, που φιλοξενεί και τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις Ρώσων και Ουκρανών. Για την οποία, βεβαίως, Τουρκία ο Πούτιν έχει προτείνει συναλλαγές σε ρούβλι και λίρα, μια συμφωνία αντίστοιχη με εκείνη που συμφώνησε με το Νέο Δελχί.

Σε κάθε περίπτωση, η ανάδειξη των κρυπτονομισμάτων ως μέσων συναλλαγών στη νέα ψυχροπολεμική εποχή προσκρούει στην απαγόρευσή τους από το καθεστώς του Πεκίνου. Οπως όλα προσώρας δείχνουν, σε οικονομικό επίπεδο ο πόλεμος στην Ουκρανία μόνο ηττημένους θα έχει. Σε Ανατολή και Δύση.