Ολα τα άνθη του μπαξέ

Στον πρόεδρο Μάο Τσε Τουνγκ, έναν από τους πιο αιμοσταγείς τυράννους που γνώρισε η ανθρωπότητα (αθροιστικά τα θύματά του -εάν συμπεριλάβουμε όσους πέθαναν από την πείνα κατά το «Μεγάλο Αλμα προς τα Εμπρός», το πιο αποτυχημένο από τα αποτυχημένα μαζικά οικονομικά πειράματα – ισοφάριζαν ή ξεπερνούσαν τα θύματα του Χίτλερ και του Στάλιν α λα μπρατσέτα), είχε μείνει κουσούρι από τα νεανικά του χρόνια, όταν παρίστανε τον δάσκαλο ή/και τον δημοσιογράφο, να ξεφουρνίζει διάφορες μεγαλόστομες κοινοτοπίες, πολλές από τις οποίες καταγράφηκαν στο «Κόκκινο Βιβλιαράκι», ένα μίνι ευαγγέλιο, υποχρεωτικό ανάγνωσμα για κάθε Κινέζο κάποιον καιρό, αλλά και ανάρπαστο επίσης στους ευρωπαϊκούς πνευματικούς κύκλους. Εάν αναρωτιόμαστε σήμερα πώς ένας διανοούμενος του διαμετρήματος του Ζαν Πολ Σαρτρ εκδήλωνε δημόσια τον θαυμασμό του για τις παιδιάστικες αμπελοφιλοσοφίες του Μάο (και για τον Πολ Ποτ, ειρήσθω εν παρόδω, τον γαλλοσπουδαγμένο καμποτζιανό μεγαλοσφαγέα) είναι επειδή υποτιμούμε σε πόσες και ποιες σκοτεινές ατραπούς μπορεί να μας οδηγήσει η όποια ιδεολογική εθελοτυφλία.

Ο Μάο διέθετε και μια καταπιεσμένη ποιητική φλέβα, με μεγάλη έφεση στους μακάβριους ευφημισμούς. Οπως αποκάλυψαν η κινέζα ιστορικός Γιουνγκ Τσανγκ και ο άγγλος συνάδελφός της Τζον Χάλιντεϊ στο μνημειώδες έργο τους «Μάο – Η άγνωστη ιστορία» (εδώ κυκλοφόρησε από το Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» και το παρουσίασα στο Βιβλιοδρόμιο των «ΝΕΩΝ» τον Ιανουάριο του 2008), ο Μάο συνήθιζε να δίνει ευφάνταστα παρατσούκλια στα ανείπωτα βασανιστήρια στα οποία υπέβαλλε τα αναρίθμητα θύματά του: «καθισμένος σε αναπαυτική καρέκλα», «βάτραχοι που πίνουν», «μαϊμούδες που κρατούν σχοινί», «ο άγγελος που χτυπά τις χορδές της κιθάρας» κ.λπ. (ειλικρινά, δεν θέλετε να μάθετε τι κρύβεται πίσω από τους ευφημισμούς).

Ο ποιητικός του οίστρος δεν τον εγκατέλειψε ούτε μετά την ανάληψη της εξουσίας και, κατά διαστήματα, δημοσιοποιούσε διάφορα θραύσματα του οίστρου, με κορυφαίο θραύσμα την «Πολιτιστική Επανάσταση», στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ευφημισμός αντάξιος της «Ειρηνευτικής Επιχείρησης» του Μπουλέντ Ετζεβίτ το 1974 στην Κύπρο ή της συνονόματης του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία το 2022. Πικρά γνωρίζουμε πλέον ότι η «Πολιτιστική Επανάσταση» είχε σχέση με τον «Πολιτισμό» μονάχα σε ό,τι αφορά το… ξερίζωμά του: κάθε μορφή «παρακμιακής» δυτικής τέχνης – της κλασικής μουσικής μη εξαιρουμένης – ριχνόταν στον Καιάδα, συνήθως παρέα με τους δύσμοιρους κινέζους εκπροσώπους της.

Κεντρικό σύνθημα της «Πολιτιστικής Επανάστασης» ήταν το διαβόητο πια: «Αφήστε εκατό λουλούδια ν’ ανθίσουν». Οι αγαθιάρηδες διανοούμενοι της Δύσης θεώρησαν ότι η μαοϊκή προτροπή ήταν ένας ύμνος στην ελεύθερη έκφραση και στην πολιτική πολυφωνία – έκριναν, οι φουκαράδες, εξ ιδίων τα αλλότρια – ενόσω ο πρόεδρος Μάο την εξέλαβε εξαρχής ως πρόσκληση προς τους αμνούς να φανερώσουν τα αληθινά τους φρονήματα και να εκδηλώσουν προσωπικό ενδιαφέρον για τη σφαγή τους. Δεν υπήρξε ούτε ένα λουλούδι που να άνθισε και να μην κόπηκε κατόπιν από το κοτσάνι.

Ευτυχώς, τα δικά μας πολιτικά ήθη, εδώ και δεκαετίες, δεν επιτρέπουν ανάλογα λουτρά αίματος. Σ’ εμάς αιμορραγούν μονάχα τα πληκτρολόγια. Στις επόμενες εθνικές εκλογές, με τη σοφή ρύθμιση του νόμου Κουρουμπλή για την απλή αναλογική, πολλά λουλούδια θ’ ανθίσουν, αλλά μάλλον δεν θα έχουν καμία τύχη στις μεθεπόμενες, όταν ο νόμος Κουρουμπλή θα περάσει στη λήθη.

Δεν αποκλείεται, μάλιστα, τα καημένα τα λουλούδια να μην ανθίσουν ούτε στις πρώτες κάλπες. Βλέπετε, κάθε λουλούδι που ανθίζει στον πολιτικό μπαξέ καταλαμβάνει ένα μέρος από τον ζωτικό χώρο ενός άλλου λουλουδιού. Εάν κατέβουν εκατό λουλούδια στην εκλογική αρένα, διεκδικώντας το καθένα ξεχωριστά τον ζωτικό χώρο του 3%, πιθανώς θα ανθίσουν ελάχιστα.