Πράσινη ναυτιλία: Καθαρίζουμε τον αέρα, μολύνουμε τη θάλασσα

Μπορεί ο ουρανός να καθαρίζει, τι γίνεται όμως με τα νερά; To ερώτημα αυτό αναδεικνύεται από δύο μελέτες που είδαν σχεδόν ταυτόχρονα το φως της δημοσιότητας και συνδέονται με τα νομοθετικά μέτρα που έχουν ληφθεί σε επίπεδο Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) με στόχο τη μείωση των αερίων ρύπων οξειδίων του θείου από τα πλοία.

Μελέτες που αναδεικνύουν επίσης αυτό το οποίο πολλές φορές έχει επισημάνει η ναυτιλιακή κοινότητα, ότι εισάγονται στη ναυτιλία νομοθετικά μέτρα που δεν είναι επαρκώς μελετημένα και τελικά δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του κλάδου.

Η μία μελέτη ήρθε από τη NASA και τα αποτελέσματά της είναι θετικά για το περιβάλλον και η άλλη από το Chalmers University της Σουηδίας, τα αποτελέσματα της οποίας προβληματίζουν για τις επιπτώσεις που έχει στο θαλάσσιο οικοσύστημα η λειτουργία των συστημάτων καθαρισμού (scrubbers) των εκπομπών θείου.

Διαβάστε επίσης: Νέοι στόχοι της Ευρωβουλής για βιώσιμα ναυτιλιακά καύσιμα

Αναλυτικότερα, η μελέτη της NASA αναφέρει ότι το παγκόσμιο ανώτατο όριο θείου (0,5%) που θέσπισε ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) το 2020 έχει μειώσει σημαντικά τα τεχνητά σύννεφα (ship track clouds) που αφήνουν πίσω τους οι καμινάδες των πλοίων, με αποτέλεσμα ο ουρανός να είναι πιο καθαρός. Ο παγκόσμιος κανονισμός του ΙΜΟ το 2020 άλλαξε τη χημική και φυσική σύνθεση των καυσαερίων των πλοίων. Λιγότερες εκπομπές θείου σημαίνουν ότι λιγότερα σωματίδια απελευθερώνονται για να σχηματίσουν ανιχνεύσιμα ίχνη πλοίων, σύμφωνα με τη NASA.

Να σημειωθεί επίσης ότι πρόσφατα, ο ΙΜΟ εκτίμησε ότι έχει σημειωθεί μείωση κατά 77% των συνολικών εκπομπών οξειδίου του θείου από τα πλοία από την έναρξη ισχύος των κανονισμών του IMO 2020.

Η θετική αυτή εξέλιξη οφείλεται στη διάθεση νέων καυσίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, αλλά και στα scrubbers που τοποθέτησαν πολλά πλοία που επέλεξαν να συνεχίσουν να καταναλώνουν το υψηλής περιεκτικότητας σε θείο καύσιμο, το οποίο είναι φθηνότερο, αλλά να αποδίδουν τους ίδιους αέριους ρύπους στην ατμόσφαιρα σαν να καταναλώνουν μειωμένης περιεκτικότητας σε θείο, καύσιμο. Τα scrubbers διακρατούν τα οξείδια του θείου και στη συνέχεια τα απορρίπτουν στη θάλασσα (ανοικτού τύπου) ή τα αποδίδουν σε ειδικές εγκαταστάσεις στα λιμάνια.

Η τοποθέτηση scrubbers έγινε δεκτή ως λύση σε επίπεδο Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), με αποτέλεσμα πολλοί πλοιοκτήτες να την επιλέξουν με βάση τα χαρακτηριστικά του στόλου τους (μέγεθος πλοίου, ηλικία κ.λπ.) και να επενδύσουν σε αυτή. Επισημαίνεται ότι η τοποθέτηση scubber σε ένα πλοίο μπορεί να στοιχίσει μέχρι και τρία εκατ. δολάρια.

Διαβάστε επίσης: Ο πρώτος πράσινος διάδρομος στην Ευρώπη

Φαίνεται όμως ότι ορισμένα θέματα δεν είχαν μελετηθεί επαρκώς από τους νομοθέτες, με αποτέλεσμα στη συνέχεια να προκύψουν προβλήματα για το υδάτινο περιβάλλον, σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Τα προβλήματα αυτά ανέδειξε και πρόσφατη μελέτη του Σουηδικού Πανεπιστημίου, που έγινε για λογαριασμό της Σουηδικής Υπηρεσίας Μεταφορών (Swedish Transport Agency) και της Σουηδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Υδάτων (Swedish Agency for Marine and Water Management). Η μελέτη δείχνει ότι το νερό απόρριψης από τα συστήματα επεξεργασίας καυσαερίων των πλοίων, τα λεγόμενα scrubbers, είναι υπεύθυνο για έως και το 9% ορισμένων καρκινογόνων και επιβλαβών για το περιβάλλον ουσιών στη Βαλτική Θάλασσα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα της μελέτης συλλέχθηκαν το 2018 και εκείνη την εποχή υπήρχαν περίπου 180 πλοία με scrubbers στη Βαλτική Θάλασσα. «Από τότε, αυτά τα πλοία έχουν αυξηθεί σημαντικά και το 2021 υπήρχαν σχεδόν 600 πλοία εξοπλισμένα με scrubber στη Βαλτική Θάλασσα», δήλωσε ο Erik Ytreberg, αναπληρωτής καθηγητής στο Chalmers και επικεφαλής συγγραφέας της επιστημονικής μελέτης.

Σήμερα, scrubbers έχουν εγκατασταθεί σε περισσότερα από 4.700 πλοία σε όλο τον κόσμο, αν και   σύμφωνα με την Clarksons Research ο ρυθμός εγκατάστασης έχει μειωθεί καθώς μόλις 20 πλοία μετασκευάζονται τώρα κάθε μήνα, από 200 το 2020. Ωστόσο σε πολλά λιμάνια ισχύει απαγόρευση εκκένωσης των συστημάτων καθαρισμού, γεγονός που προβληματίζει τους πλοιοκτήτες που έχουν επενδύσει στα scrubbers και τώρα διαπιστώνουν ότι σε ορισμένες περιοχές αντιμετωπίζουν απαγορεύσεις.