Ρωσία: Σε τεχνική ύφεση η οικονομία

Οικονομική ανάπτυξη και πόλεμος είναι έννοιες λογικά και ιστορικά ασύμβατες, ακόμα κι όταν ο πόλεμος βαφτίζεται ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Έπειτα από μια υποχώρηση του ρωσικού ΑΕΠ κατά 4,1% το δεύτερο τρίμηνο του έτους, η επίσημη Στατιστική Υπηρεσία της Μόσχας Rosstat ανακοίνωσε ότι το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου το ΑΕΠ σημείωσε περαιτέρω πτώση κατά 4% σε ετήσια βάση. Δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ είναι ο ορισμός της ύφεσης για μια εθνική οικονομία.

Παρά ταύτα, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί την ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας. Κάτι που ίσως εξηγείται από το ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες βίωσε τις ειδικές συνθήκες μιας διστακτικής και ατελούς παγκοσμιοποίησης, που όμως της επέτρεψε να απολαμβάνει μια μικρότερη εξάρτηση και μια πιο χαλαρή επιρροή από τα διεθνώς διαδραματιζόμενα. Πρόκειται εξάλλου για μια μεγάλη, οιονεί αυτόφωτη και αυτοδύναμη οικονομία 144 εκατομμυρίων καταναλωτών – παρά τις υστερήσεις της σε σύγχρονη τεχνογνωσία και τεχνολογίες αιχμής.

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Στα 158 δισ. ευρώ τα κέρδη από το πετρέλαιο μετά την εισβολή

Οι διεθνείς κυρώσεις και οι αναλυτές

Είναι προφανές ότι η ρωσική οικονομία επηρεάστηκε από τις κυρώσεις της διεθνούς κοινότητας. Τις κυρώσεις της Δύσης ακριβέστερα, διότι οι τεράστιες αγορές της Κίνας και της Ινδίας (μιλάμε για 2,8 δισεκατομμύρια πελάτες) δεν συμμερίζονται την προσπάθεια που καταβάλλει το ΝΑΤΟ για να δαιμονοποιήσει τη Μόσχα και προσωπικώς τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Έτσι η Ρωσία εξελίχθηκε μετά το ξέσπασμα του πολέμου σε βενζινάδικο της Κίνας και της Ινδίας. Εκπτωτικό μάλιστα, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι «η φτήνια τρώει τον παρά».

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Δεν βλέπει σημάδια επιβράδυνσης των εξαγωγών πετρελαίου παρά τις κυρώσεις

Εν πάση περιπτώσει, η Ρωσία πληρώνει τις κυρώσεις της Δύσης. Αλλά όχι και τόσο ακριβά. Οι αναλυτές του Reuters και της Wall Street ανέμεναν για το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου συρρίκνωση του ρωσικού ΑΕΠ κατά 4,5%. Υπό συνθήκες χρηματιστηριακές και με τις λογικές της αγοράς η μετοχή του Κρεμλίνου θα είχε εκτιναχθεί μετά τη διάψευση των αναλυτών. Κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει όμως, μήνες τώρα, με την πορεία του ρουβλίου στις αγορές συναλλάγματος; Κατά μία έννοια το εθνικό νόμισμα είναι, εξάλλου, η «μετοχή» μιας χώρας και μιας εθνικής οικονομίας.

Τα στοιχεία της Rosstat

Σύμφωνα με τη Rosstat, το χονδρικό εμπόριο ήταν εκείνο που υπέστη μια πραγματική καθίζηση το τρίτο τρίμηνο του «πολεμικού», για τη ρωσική οικονομία, τρέχοντος έτους. Συρρικνώθηκε κατά 22,6%. Και ευλόγως, αφού τα σύνορα με τη Δύση και κυρίως αυτά με τη μεγαλύτερη εμπορική εταίρο της Μόσχας, τη Γερμανία, έχουν κλείσει σχεδόν για όλα τα εμπορεύματα, αν εξαιρέσει βεβαίως κανείς τα σημαντικότερα πρωτίστως για το Βερολίνο και δευτερευόντως για την Ευρώπη: τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.

Συρρίκνωση σαφώς μικρότερη από εκείνη του χονδρεμπορίου σημείωσε το λιανεμπόριο (-9,1%). Όπως επίσης και οι μεταφορές φορτίων δια θαλάσσης και αέρος (5,5%) και η βαριά βιομηχανία (-2%), τομείς που λειτούργησαν ως τροχοπέδη της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα. Αντίθετα, ο τομέας των κατασκευών και των δημοσίων έργων αναπτύχθηκε με ρυθμό 6,7% το τρίτο τρίμηνο σε ετήσια βάση, ενώ και ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας (γεωργία και κτηνοτροφία) αναπτύχθηκε με ρυθμό 6,2%. Τα δημόσια έργα και η αγροτική παραγωγή ήταν τα αναπτυξιακά αντίβαρα για τη Ρωσία μέσα σε μια αναμφίβολα αρνητική οικονομική συγκυρία.

Το πρώτο τρίμηνο του 2022 το ρωσικό ΑΕΠ είχε αυξηθεί κατά 3,5%. Σύμφωνα με πρόβλεψη που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας στις 8 Νοεμβρίου, το ρωσικό ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά περίπου 3,5% την εφετινή χρονιά. «Πρόκειται για μια εκτίμηση που απέχει παρασάγγας από την εικόνα καταστροφής της Αποκαλύψεως, που είχε σκιαγραφήσει η Τράπεζα την άνοιξη», σχολιάζει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP).

Το ΔΝΤ εξάλλου εμφανίζεται λιγότερο απαισιόδοξο από τη ρωσική Κεντρική Τράπεζα για την εφετινή πορεία της ρωσικής οικονομίας, καθώς προβλέπει συρρίκνωση 3,4%. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει μεγαλύτερη ύφεση, της τάξεως του 4,5%.

Πλήρης απασχόληση, ισχυρό ρούβλι

Η τελευταία τεχνική ύφεση στη Ρωσία χρονολογείται από τα τέλη του 2020 και τις αρχές του 2021, εποχή που σημαδεύτηκε από την πανδημία της Covid-19. Σημειωτέον ότι παρά τη σαφή και διόλου αμελητέα (αν και μικρότερη από την αναμενόμενη) μείωση της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα, στη ρωσική αγορά εργασίας εξακολουθούν να επικρατούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Το ποσοστό ανεργίας ήταν 3,9% τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την Rosstat – επισήμως όταν σε μια αγορά εργασίας η ανεργία βρίσκεται κάτω του 5% θεωρείται ότι επικρατούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Ο πληθωρισμός πάντως έχει εκτιναχθεί και στη Ρωσία σε επίπεδα γερμανικά θα έλεγε κανείς (10,4% τον Οκτώβριο). Πρόσφατα η  Κεντρική Τράπεζα της χώρας αναθεώρησε την πρόβλεψή της στο 12% έως 13% για την εφετινή χρονιά από το 11% έως 13% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη. Από τα μέσα του Σεπτεμβρίου το βασικό προεξοφλητικό επιτόκιο του ρουβλίου έχει οριστεί στο 7,5% και η επικεφαλής της Τράπεζας Ελβίρα Ναμπιούλινα έχει δηλώσει πρόσφατα ότι πιθανότατα αυτό δεν θα αλλάξει έως τα τέλη του έτους.

Σημειωτέον ότι μετά τις πρώτες κυρώσεις της Δύσης, στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου (αμέσως μετά την εισβολή της 24ης του μηνός δηλαδή), η Ναμπιούλινα είχε ανεβάσει το βασικό επιτόκιο στο 20% φοβούμενη τα χειρότερα. Το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθεί εντυπωσιακά το ρούβλι και να αναδειχθεί ως το ισχυρότερο νόμισμα στον πλανήτη στα τέλη Ιουνίου. Υπό κανονικές συνθήκες αυτό θα ήταν καταστροφικό για τις ρωσικές εξαγωγές. Αλλά υπό συνθήκες διεθνούς απομόνωσης ούτε η κεντρική τραπεζίτισσα ούτε κανείς άλλος στη Μόσχα μοιάζει να νοιάζεται.