Πλούτος: Γιατί στις χώρες με «σοσιαλιστική βάση» ανθίζουν οι δισεκατομμυριούχοι

«Το 2010, εν μέσω της παγκόσμιας έκρηξης στις περιουσίες δισεκατομμυριούχων, άρχισα να χτενίζω την ετήσια λίστα του Forbes αναζητώντας ενδείξεις για το ποιες χώρες ήταν πιο ευάλωτες σε λαϊκιστικές εξεγέρσεις κατά των πλουσίων. Όταν δημοσίευσα για τελευταία φορά τα αποτελέσματα το 2021, οι προειδοποιήσεις χτυπούσαν κόκκινο για τη Γαλλία, όπου ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξανόταν γρήγορα και συγκεντρωνόταν σε οικογενειακές εταιρείες όπως αυτή της LVMH, του ομίλου των ειδών πολυτελείας». Αυτό γράφει σε άρθρο του στους Financial Times, o Ρουτσίρ Σάρμα, πρόεδρος της Rockefeller International, υπογραμμίζοντας ότι νωρίτερα φέτος, ο πρόεδρος της LVMH, Μπερνάρ Αρνό , ήταν ο κύριος στόχος των διαδηλώσεων στο Παρίσι, όταν διαδηλωτές που διαδήλωσαν κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού εισέβαλαν στα κεντρικά του γραφεία.

Η LVMH, που δεν έχει καμία σχέση με τις συντάξεις, έχει γίνει σύμβολο της νέας χρυσής εποχής.

Πόσο ετών είναι ο μέσος δισεκατομμυριούχος;

Σύμφωνα με τον Σάρμα η λίστα του Forbes του 2023 δείχνει ότι, παγκοσμίως, οι δισεκατομμυριούχοι έχουν μειωθεί ελαφρώς σε αριθμούς και πλούτο από τις κορυφές της πανδημίας, αλλά εξακολουθούν να έχουν αυξηθεί απότομα τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Υπήρχαν σχεδόν 500 δισεκατομμυριούχοι με συνολικό πλούτο λίγο λιγότερο από 1 τρισ. δολάρια το 2000:  τώρα υπάρχουν περισσότεροι από 2.500 με την συνολική τους αξίας να ξεπερνά τα 12 τρισ. δολάρια.

Ερευνα: Ποιες πόλεις επιλέγουν για να μείνουν οι δισεκατομμυριούχοι

Στο επίκεντρο των διαμαρτυριών

Οι δισεκατομμυριούχοι παραμένουν πιθανός στόχος διαμαρτυρία. Κατά ειρωνικό τρόπο, εκεί που δέχονται τις περισσότερες επιθέσεις είναι σε «πιο εξέχοντα έθνη με βαθιές σοσιαλιστικές ρίζες» όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Ρωσία και η Ινδία.

Εστιάζοντας σε κορυφαίες αγορές — 10 ανεπτυγμένες και 10 αναδυόμενες — η ανάλυση του Σάρμα υπολογίζει τις αλλαγές στον πλούτο των δισεκατομμυριούχων ως μερίδιο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Έπειτα υπολογίζει το μερίδιο το οποίο κληρονομείται και δεν είναι αυτοδημιούργητο, το μερίδιο των «κακών δισεκατομμυριούχων» σε κλάδους που αναζητούν ενοίκια όπως τα ακίνητα και το μερίδιο των «καλών δισεκατομμυριούχων» σε παραγωγικές βιομηχανίες όπως η τεχνολογία. «Η ιδέα είναι ότι η λαϊκιστική εξέγερση είναι πιο πιθανό να στοχεύει πλούτο που θεωρείται υπερβολικά μεγάλος, δεν έχει κερδηθεί και είναι μη παραγωγικός» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η περίπτωση της Γαλλίας

Ο Σάρμα γράφει ότι η τάξη των δισεκατομμυριούχων της Γαλλίας συνυπάρχει με ένα κοινωνικό κράτος με τις μεγαλύτερες δαπάνες στον κόσμο. Ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξάνεται γρηγορότερα εκεί από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ανεπτυγμένη χώρα: σχεδόν διπλασιάστηκε τα τελευταία πέντε χρόνια στο 21% του ΑΕΠ. Η κληρονομική περιουσία ήταν πάντα τεράστια στη Γαλλία και τώρα αντιπροσωπεύει το 85% του πλούτου των δισεκατομμυριούχων της, διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Το μείγμα κοινωνικού κράτους και τεράστιων περιουσιών μοιράζεται και η Σουηδία: ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων ισούται με το 24% του ΑΕΠ.

Η Ιαπωνία δεν δείχνει επίσης σημάδια αύξηση των δισεκατομμυριούχων και το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζει ένα σχετικά υψηλό μερίδιο του πλούτου των «κακών δισεκατομμυριούχων», το οποίο στο 20% του συνόλου είναι 6 μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο των ανεπτυγμένων χωρών.

Τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες

Στις ΗΠΑ, μια έκρηξη του πλούτου των δισεκατομμυριούχων στις αρχές της δεκαετίας του 2010 προμήνυε την άνοδο των πολιτικών που ήθελαν να «καταργήσουν τους δισεκατομμυριούχους» ή να τους φορολογήσουν βαριά. Τα τελευταία πέντε χρόνια, ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε από το 15% στο 18% του ΑΕΠ και τα παράπονα που προκύπτουν ωθούν τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να ασκεί πιέσεις για νέους φόρους στην τεράστια περιουσία.

Μεταξύ των αναδυόμενων αγορών, η ανάλυση του 2023 αναδεικνύει δύο ακόμη έθνη με ισχυρές τάσεις, την Ινδία και τη Ρωσία. Και στις δύο, ο συνολικός πλούτος των δισεκατομμυριούχων είναι τουλάχιστον 20% — σχεδόν διπλάσιος από τον μέσο όρο άλλων αναπτυσσόμενων χωρών. Οι μεγιστάνες της Ρωσίας δέχθηκαν πλήγμα στις αρχές του περασμένου έτους από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που προέκυψαν. Πολλοί, ωστόσο, έχουν αποφύγει βαθύτερες απώλειες μεταφέροντας τα πλούτη τους στην πατρίδα ή παρκάροντας τα γιοτ τους σε «φιλικά λιμάνια».

Η Ρωσία είναι επίσης από καιρό η χώρα με το υψηλότερο μερίδιο πλούτου των «κακών δισεκατομμυριούχων», το οποίο ανέρχεται στο 62%.

Σύμφωνα με τον Σάμακ, τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι οι σοσιαλιστικές τάσεις μπορεί να αποβούν αντίθετες με τη συγκέντρωση και όχι με τη διάδοση του πλούτου.

Και προσθέτει, ότι η αύξηση των ρυθμίσεων ευνοεί τους μεγιστάνες, οι οποίοι έχουν τους λομπίστες και τα χρήματα για να πλοηγηθούν σε ένα διευρυνόμενο σύνολο κανόνων.

Δεδομένου ότι το 0,01% κατέχει τα περισσότερα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, απέκτησαν κέρδισαν περισσότερα, με τους δισεκατομμυριούχους να κερδίζουν ακόμη περισσότερα από τους εκατομμυριούχους.

Στον κόσμο οι μεγιστάνες με 12ψήφιες περιουσίες αυξάνονται σε χώρες όπου υπάρχει «μεγαλύτερο κράτος» όπως είναι η Γαλλία. «Αυτό θα πρέπει να προσφέρει κάποιο λόγο για προβληματισμό στους πολλούς που πιστεύουν ότι η απάντηση στα σημερινά δεινά του καπιταλισμού είναι μια ακόμη πιο υποστηρικτική κυβέρνηση» καταλήγει ο Σάμακ.