Fed: Γιατί δεν δηλώνει ακόμη νικήτρια στην μάχη κατά του πληθωρισμού

Η αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού για το υπόλοιπο του καλοκαιριού καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη των επόμενων βημάτων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, μετά την αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης στη συνεδρίαση της τρέχουσας εβδομάδας που αναμένουν οι χρηματαγορές.

Τρία γεράκια της FED προαναγγέλλουν νέες αυξήσεις επιτοκίων

Κάποιοι εκ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και οικονομολόγων της Fed ανησυχούν ότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού είναι προσωρινή. Οι ίδιοι θεωρούν ότι η επιβράδυνση του πληθωρισμού έχει καθυστερήσει πολύ, μετά την εξασθένιση των διαταραχών που προξένησε η πανδημία, διαταραχές που άσκησαν ανοδικές πιέσεις στα ενοίκια και στις τιμές των μεταφορικών μέσων και των αυτοκινήτων. Επίσης, ανησυχούν ότι οι υποκείμενες πιέσεις στις τιμές θα μπορούσαν να επιμείνουν, κάτι που θα αναγκάσει τη Fed να αυξήσει τα επιτόκια και να τα διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Από την άλλη, υπάρχουν οικονομολόγοι που υποστηρίζουν ότι η πιο πάνω άποψη αγνοεί τα σημάδια της τρέχουσας οικονομικής επιβράδυνσης η οποία θα απορροφήσει σταδιακά τις πιέσεις στις τιμές. Εκτιμούν επίσης ότι ο πληθωρισμός θα επιβραδυνθεί αρκετά ώστε να ωθήσει τα «πραγματικά» ή προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό επιτόκια υψηλότερα τους επόμενους μήνες. Κάτι που θα απαιτήσει πρόσθετο νομισματικό περιορισμό, ακόμη και αν η αύξηση των επιτοκίων αυτή την εβδομάδα θα είναι η τελευταία του τρέχοντος κύκλου σύσφιξης.

Η Fed διατήρησε τον περασμένο μήνα το επιτόκιο αναφοράς σταθερό στο εύρος 5% – 5,25%, που ήταν η πρώτη παύση μετά από 10 διαδοχικές αυξήσεις από τον Μάρτιο του 2022, όταν οι αξιωματούχοι της άνοιξαν τον κύκλο αύξησης των επιτοκίων από τα σχεδόν μηδενικά επίπεδα.

Οι αυξήσεις των επιτοκίων επιβραδύνουν την οικονομία μέσω των χρηματοπιστωτικών αγορών, μειώνουν τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και συγχρόνως αυξάνουν το κόστος δανεισμού.

Ο πληθωρισμός υποχώρησε τον περασμένο μήνα σε χαμηλό δύο ετών. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε άνοδο 3% τον Ιούνιο σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, αρκετά χαμηλότερα από την κορύφωση του 9,1% τον Ιούνιο του 2022. Ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, σημείωσε επίσης τον περασμένο Ιούνιο τη μικρότερη μηνιαία αύξησή του για περισσότερο από δύο χρόνια.

«Ενώ τα πράγματα φαίνεται να κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση με τον πληθωρισμό, βρισκόμαστε μόνο στην αρχή μιας μακράς διαδικασίας», επισημαίνει η Κάρεν Ντάιναν, οικονομολόγος στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Η αύξηση των μισθών προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό βρίσκεται σε εξέλιξη

Το ένα «στρατόπεδο» οικονομολόγων είναι νευρικό επειδή η υποχώρηση είναι μικρή και η ζήτηση μεγάλη στην οικονομία, προκειμένου ο πληθωρισμός να επιστρέψει στο στόχο της Fed στο 2% τα επόμενα χρόνια. Δεν συμμερίζονται την πρόσφατη αισιοδοξία των επενδυτών ότι ο πληθωρισμός μπορεί να συνεχίσει να αποκλιμακώνεται χωρίς να υπάρξει οικονομική επιβράδυνση, αν και παραδέχονται ότι τα επερχόμενα στοιχεία θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις ελπίδες ότι η Fed μπορεί να επιτύχει τη λεγόμενη ήπια προσγείωση, όπου περιορίζει τις πιέσεις στις τιμές χωρίς η οικονομία να εισέλθει σε ύφεση.

Πολλοί από αυτούς τους οικονομολόγους ανησυχούν ότι η αύξηση των μισθών είναι υπερβολικά μεγάλη. Χωρίς την ύφεση, βλέπουν μια ισχυρή αγορά εργασίας να ωθεί προς τα πάνω τον πυρήνα του πληθωρισμού το επόμενο έτος.

Δεδομένου ότι μια υπερ-θερμή αγορά εργασίας είναι πιθανό να αποτυπωθεί πρώτα στους μισθούς, πολλοί βλέπουν τα κέρδη στους μισθούς ως ένα καλό υποκατάστατο των υποκείμενων πληθωριστικών πιέσεων.

Οι αξιωματούχοι είναι πιθανό να θεωρούν ότι η ετήσια αύξηση των μισθών κατά 3,5% συνάδει με έναν πληθωρισμό μεταξύ 2% και 2,5%, υποθέτοντας ότι η παραγωγικότητα αυξάνεται περίπου 1% έως 1,5% ετησίως.

Οι μισθοί και τα ημερομίσθια αυξήθηκαν κατά 5% το α΄ τρίμηνο της τρέχουσας χρονιάς σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με τον δείκτη του κόστους απασχόλησης του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας. Η Fed παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τον εν λόγω δείκτη, διότι αποτυπώνει πιο ολοκληρωμένα τις αυξήσεις στους μισθούς. Τα στοιχεία για το β΄ τρίμηνο ανακοινώνονται στις 28 Ιουλίου.

Από «πάνω προς τα κάτω» ενάντια στο «κάτω προς τα πάνω»

Ένα μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον οι εργαζόμενοι σε μια ισχυρή αγορά εργασίας θα αποδεχθούν μικρές μισθολογικές αυξήσεις προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, μετά από δύο χρόνια κατά τα οποία οι αμοιβές τους δεν ακολουθούσαν την πορεία του.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι που θα τους πουν ότι θα πάρουν αύξηση στον μισθό 3,5% για το επόμενο έτος θα σκεφτούν τουλάχιστον το εξής: “Θα μπορούσα να διεκδικήσω υψηλότερο μισθό αν πήγαινα κάπου αλλού;”», αναφέρει ο Έρικ Ρόσενγκρεν, πρώην επικεφαλής της Fed της Βοστώνης.

Μια παρόμοια ανησυχία: Οι αισιόδοξες αναλύσεις πολλών επενδυτών για τον πληθωρισμό -μια άποψη από κάτω προς τα πάνω που δίνει έμφαση στην επικείμενη μείωση των τιμών των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και στην απότομη επιβράδυνση των ενοικίων- έχουν αποδώσει κακές προβλέψεις τα τελευταία χρόνια.

Πριν από δύο χρόνια, οι οικονομολόγοι πίστευαν ότι οι ιδιοσυγκρασιακές και απότομες αυξήσεις των τιμών θα αντιστρέφονταν γρήγορα, γεγονός που τους οδήγησε να παραβλέψουν την ισχυρή υποκείμενη ζήτηση, όπως αναφέρει η Ντάιναν.

«Η εμπειρία του 2021 ήταν μια ισχυρή υπενθύμιση του κινδύνου να εστιάζουμε σε ειδικές ιστορίες αντί στις βαθύτερες υποκείμενες δυνάμεις. Πρέπει ακόμα να επιστρέψετε στη μεγάλη εικόνα και να αναγνωρίσετε ότι υπάρχει μεγάλη υποκείμενη δυναμική σήμερα», επισημαίνει.

Μια παραδοσιακή ανάλυση της οικονομίας από πάνω προς τα κάτω θα μπορούσε να υποστηρίξει την πτώση του πληθωρισμού σε ορισμένες κατηγορίες τιμών για να μειωθεί η πίεση στο διαθέσιμο εισόδημα, τροφοδοτώντας τη ζήτηση και δημιουργώντας περισσότερες πληθωριστικές πιέσεις, υπογραμμίζει ο Σεθ Κάρπεντερ, επικεφαλής οικονομολόγος για όλο τον κόσμο στη Morgan Stanley.

Ορισμένες ενδείξεις χαλάρωσης στην αγορά εργασίας

Το δεύτερο «στρατόπεδο» οικονομολόγων πιστεύει ότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι η αγορά εργασίας αποδυναμώνεται, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πίεση στον πληθωρισμό.

Ο χρόνος που χρειάζονται οι άνεργοι για να βρουν νέα δουλειά έχει αυξηθεί. Η αύξηση των ωρών εργασίας των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα έχει επιβραδυνθεί μαζί με τον αριθμό των θέσεων εργασίας που δεν έχουν καλυφθεί. «Αυτό δείχνει ότι η αγορά εργασίας επιβραδύνεται πραγματικά στα σοβαρά», σύμφωνα με τον Τζόναθαν Πινγκλ, επικεφαλής οικονομολόγο της UBS στις ΗΠΑ.

Οι μηνιαίες προσλήψεις στον ιδιωτικό τομέα υποχώρησαν κατά μέσο όρο σε 215.000 θέσεις εργασίας κατά το α΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, από 317.000 το β΄ εξάμηνο του 2022 και 436.000 το α΄ εξάμηνο του 2022. «Υπήρξε μεγαλύτερη ανισορροπία στην αγορά εργασίας από ό,τι εκτιμήθηκε, και χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να αποκατασταθεί. Όμως την επεξεργαζόμαστε», δηλώνει ο Μπράιαν Σακ, οικονομολόγος και πρώην ανώτερο στέλεχος της Fed της Νέας Υόρκης.

Εάν η αγορά εργασίας συνεχίσει να προσθέτει 200.000 θέσεις εργασίας κάθε μήνα, «αυτό δίνει την άδεια στη Fed να παραμείνει υψηλότερα για ακόμη περισσότερο», δήλωσε ο Πινγκλ, αναφερόμενος στο επίπεδο των επιτοκίων. Όμως αν η αύξηση της απασχόλησης συνεχίσει να επιβραδύνεται την ίδια στιγμή που ο χαμηλότερος πληθωρισμός ωθεί προς τα πάνω τα πραγματικά επιτόκια, «θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια πιο οξεία αντιπαράθεση για το πόσο περιοριστική θέλουν να είναι (η νομισματική πολιτική)».

Τον περασμένο Ιούνιο, οι αξιωματούχοι της Fed προέβλεψαν ότι θα χρειαστούν δύο ακόμη αυξήσεις επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης από τα τρέχοντα επίπεδα, από καμία πρόσθετη αύξηση που εκτιμούσαν τον Μάρτιο. Επίσης έκαναν λόγο για μια πιο ήπια πτώση του πληθωρισμού φέτος.

«Η άποψη ότι θα χρειαζόμασταν δύο επιπλέον αυξήσεις επιτοκίων βασιζόταν εν μέρει στην απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι ο πληθωρισμός δεν είχε αποκλιμακωθεί πιο ουσιαστικά. Αυτό τώρα αλλάζει. Η αύξηση των επιτοκίων αυτή την εβδομάδα δικαιολογείται περισσότερο από την ευρωστία της ανάπτυξης και των προσλήψεων παρά από τα εισερχόμενα στοιχεία για τον πληθωρισμό», σύμφωνα με τον Σακ.

Οι αξιωματούχοι μπορεί να συζητήσουν αν αυτή η δεύτερη κίνηση είναι απαραίτητη στην περίπτωση που ο πληθωρισμός και η οικονομική δραστηριότητα συνεχίσουν να επιβραδύνονται. «Τα ενθαρρυντικά νέα για τον πληθωρισμό δημιουργούν χώρο για τη Fed να είναι πιο υπομονετική και να πάρει το χρόνο της», σημειώνει η Ντάιαν.