Κίνα: Όπου φύγει φύγει δισεκατομμυριούχοι και κεφάλαια

Το να εντοπιστούν οι δισεκατομμυριούχοι, αν δεν θέλουν, είναι δύσκολη υπόθεση. Αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν, καθώς όσο πιο εύκολα μπορούν να βρεθούν αυτοί και τα περιουσιακά τους στοιχεία, τόσο πιο εύκολο είναι να φορολογηθούν. Ωστόσο, από κάθε άποψη, ο αριθμός των πλούσιων στην Κίνα μειώνεται. Από τους εκτιμώμενους 2.640 δισεκατομμυριούχους στον κόσμο, τουλάχιστον 562 πιστεύεται ότι βρίσκονται στην Κίνα. Σύμφωνα με το Forbes, πέρυσι ήταν 607.

Τέρι Γκου: Η Κίνα θέτει στο στόχαστρο τον μεγαλύτερο προμηθευτή της Apple

Βλέποντας την καταστολή απέναντι σε διάφορους κλάδους και ένα ταραχώδες πολιτικό κλίμα, πολλοί από τους πλούσιους Κινέζους προσπαθούν να εγκαταλείψουν την Κίνα και να φυγαδεύσουν τα χρήματα τους.

Οι ελίτ της Κίνας αναζητούν εδώ και καιρό τρόπους να βγάλουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό. Επισήμως, ατομικά επιτρέπεται να μεταφέρουν μόνο 50.000 δολάρια εκτός χώρας κάθε χρόνο. Αλλά στην πράξη, οι πλούσιοι έχουν μια σειρά από επίσημους και ανεπίσημους τρόπους για να μεταφέρουν τα χρήματά τους, είτε μέσω ανταλλαγών χρημάτων στο Χονγκ Κονγκ, όπου δεν ισχύουν τα capital controls, είτε μέσω διοχέτευσης μετρητών σε επιχειρήσεις του εξωτερικού.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Guardian, τον Αύγουστο, η αστυνομία στη Σαγκάη συνέλαβε πέντε άτομα που εργάζονταν σε μια εταιρεία συμβούλων μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένου του αφεντικού της εταιρείας, με την υποψία ότι διευκόλυναν παράνομες συναλλαγές σε συνάλλαγμα άνω των 100 εκατομμυρίων γιουάν (13,667 εκατομμύρια δολάρια). Σε δημοσίευμα των κρατικών μέσων ενημέρωσης, η αστυνομία είπε ότι «οι παράνομες συναλλαγές σε ξένο συνάλλαγμα διαταράσσουν σοβαρά την τάξη της χρηματοπιστωτικής αγοράς της χώρας».

Πριν από την πανδημία, περίπου 150 δισεκατομμύρια δολάρια διέρρεαν από την Κίνα κάθε χρόνο μέσω τουριστών που έπαιρναν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό, σύμφωνα με εκτιμήσεις της τράπεζας Natixis. Αν και τα διεθνή ταξίδια δεν έχουν επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα, τα υψηλά επιτόκια των ΗΠΑ και το αδύναμο γιουάν είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τους πλούσιους Κινέζους να μεταφέρουν τα χρήματά τους έξω από τη χώρα, λένε οικονομολόγοι.

Το πρώτο εξάμηνο του 2023, τα στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών της Κίνας έδειξαν έλλειμμα 19,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν ως δείκτη φυγής κεφαλαίων, αν και η πραγματική αξία του χρήματος που ανεπίσημα εγκαταλείπει την οικονομία μπορεί να είναι υψηλότερη.

Η Αλίθια Γκαρθία Χερέρο, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ασία-Ειρηνικό στη Natixis, είπε στον Guardian ότι «η αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές οικονομικές πολιτικές και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στην Κίνα» ενθαρρύνει επίσης τους ανθρώπους να βγάλουν τις αποταμιεύσεις τους από τη χώρα.

Το 2021, ο Σι Τζινπίνγκ, επανέλαβε μια έκκληση για «κοινή ευημερία», η οποία ερμηνεύτηκε ευρέως ως έκκληση προς τους μεγιστάνες να μοιραστούν τον πλούτο τους ευρύτερα. Εκείνο το έτος η Alibaba, που ίδρυσε ο Τζακ Μα, δώρισε 100 δισεκατομμύρια γιουάν για τον σκοπό αυτό.

Ο Σι πιστεύεται ότι είναι ιδιαιτέρως δύσπιστος προς την οικονομική ελίτ της Κίνας, καθώς περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια «έφυγαν» από την οικονομία το 2015, μετά από μια αιφνιδιαστική υποτίμηση του γιουάν. Έκτοτε, το Πεκίνο προσπάθησε να ελέγξει στενότερα τον πλούτο της Κίνας – και τους ανθρώπους που έχουν το μεγαλύτερο μέρος του. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) τρομοκρατήθηκε ιδιαίτερα όταν δισεκατομμυριούχοι όπως ο Μα άρχισαν να αμφισβητούν ανοιχτά τις ρυθμιστικές αρχές της Κίνας (αφού ο Μα έκανε τα σχόλιά του το 2020, έγινε κυριολεκτικά άφαντος για αρκετά χρόνια).

Το σύνθημα της «κοινής ευημερίας» έχει ξεθωριάσει καθώς το Πεκίνο επιδιώκει να προωθήσει την Κίνα ως ένα μέρος που είναι φιλικό για επιχειρήσεις μετά από τρία χρόνια πολιτικών μηδενικής Covid. Αλλά η πίεση στην επιχειρηματική ελίτ δεν έχει υποχωρήσει και τώρα που τα σύνορα είναι ανοιχτά, πολλοί εξετάζουν σχέδια εξόδου.

Τον περασμένο μήνα, ο Χούι Κα Γιαν, ο ιδρυτής της χειμαζόμενης εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Evergrande και κάποτε ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ασίας, συνελήφθη για αδιευκρίνιστα εγκλήματα.

Ο Μπάο Φαν, γνωστός επενδυτικός τραπεζίτης, που κάποτε θεωρούνταν κορυφαίος στον κόσμο των deal τεχνολογίας, συνελήφθη τον Φεβρουάριο και έκτοτε δεν έχει εμφανιστεί. Σε άλλα στελέχη έχει επιβληθεί απαγόρευση εξόδου.

«Τιμωρία» στους πλούσιους

Το περιβάλλον τώρα δείχνει αξιοσημείωτη μετατόπιση από όσα ίσχυαν τη δεκαετία του 1990 και τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η Κίνα προετοιμαζόταν για ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001 και εισήγαγε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις στην αγορά που επέτρεψαν στους κινέζους επιχειρηματίες να συγκεντρώσουν τεράστιο πλούτο. Ήταν μια εποχή κατά την οποία η παραγωγή χρημάτων προηγούνταν σε σχέση με οτιδήποτε άλλο. Αλλά υπό τον Σι, ο οποίος έχει εδραιώσει την προσωπική του εξουσία περισσότερο από οποιονδήποτε ηγέτη μετά τον Μάο, η έμφαση έχει επιστρέψει στον πολιτικό έλεγχο και όχι στην οικονομική ελευθερία.

«Η αυθαίρετη τιμωρία που επιβάλλεται στην πλούσια τάξη δεν μοιάζει με οτιδήποτε έχουμε δει από τη δεκαετία του 1990», είπε στον Guardian  ο Βίκτορ Σι, καθηγητής πολιτικής οικονομίας της Κίνας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. «Αυτό έχει παρακινήσει πολλούς σε αυτήν την κατηγορία να σκεφτούν τη διαφοροποίηση από την Κίνα».

Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις πλούσιων Κινέζων που εγκαθίστανται σε κοντινά κοσμικά θέρετρα μετά τη συνταξιοδότησή τους. Πάνω από το 10% των πολυτελών διαμερισμάτων που πωλήθηκαν στη Σιγκαπούρη τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους πήγε σε αγοραστές της ηπειρωτικής Κίνας, από περίπου 5% το πρώτο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία από την κτηματομεσιτική OrangeTee, εταιρεία. Υπάρχουν τώρα περίπου 1.100 γραφεία διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας – εταιρείες που έχουν δημιουργηθεί για να διαχειρίζονται τον πλούτο μιας και μόνο οικογένειας – στη Σιγκαπούρη, από 50 το 2018, με περίπου το ήμισυ αυτής της έκρηξης να εκτιμάται ότι προέρχεται από κινέζους πελάτες.

Οι πλούσιοι Κινέζοι αναζητούν επίσης τρόπους να μεταφέρουν τους εαυτούς τους καθώς και τα χρήματά τους εκτός Κίνας. Περίπου 13.500 άτομα με υψηλή περιουσία αναμένεται να εγκαταλείψουν την Κίνα φέτος, από 10.800 πέρυσι, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων μετανάστευσης Henley & Partners.

«Η κινεζική κυβέρνηση παίζει τα ρέστα της, όπως ανακάλυψαν ο Τζακ Μα και πολλοί άλλοι», είπε στην βρετανική εφημερίδα ο Ντέιβιντ Λεσπεράνς, ένας ανεξάρτητος σύμβουλος που βοηθά τους πλούσιους να μετεγκατασταθούν. «Έτσι πρέπει να δούμε πώς να προστατεύσουμε τον πλούτο και την ευημερία σας».

Ο Λεσπεράνς λέει ότι δέχεται όλο και περισσότερες κλήσεις από επιχειρηματίες που θέλουν να μεταφέρουν ολόκληρες τις ομάδες τους εκτός Κίνας, όχι μόνο τις οικογένειές τους. Εκτός από τους πολιτικούς κινδύνους, οι επιχειρηματίες δεν αισθάνονται πλέον ότι η Κίνα είναι χώρα ευκαιριών, λέει. Το 2017, δύο νέοι δισεκατομμυριούχοι την εβδομάδα αναδύονταν στην Κίνα. Τώρα, η οικονομική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί.

«Πριν έμεναν γιατί έβγαζαν πολλά χρήματα στην Κίνα», λέει ο Λεσπεράνς. «Τώρα δεν βγάζουν τόσα χρήματα. Λοιπόν, λένε, γιατί να μείνω; Γιατί να το ρισκάρω;»