Κλιματική αλλαγή: Θα διαταραχτεί η αγροτική παραγωγή; Όλα τα σενάρια επί χάρτου

Προβλέψεις, οι οποίες βασίζονται – ως επί το πλείστον – σε θεωρητικά μονοπάτια εξετάζουν οι γεωργικές προοπτικές της Κομισιόν για την επόμενη 12ετία, οι οποίες θέτουν εναλλακτικά σενάρια για το παρόν και το μέλλον του πρωτογενούς τομέα υπό το πρίσμα των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές εκτιμήσεις, αν και οι αλλαγές στη θερμοκρασία και οι έντονες βροχοπτώσεις επηρεάζουν την κτηνοτροφία και τις καλλιέργειες παγκοσμίως, παρόλα αυτά οι οικονομετρικές εκτιμήσεις των βραχυπρόθεσμων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, υποδηλώνουν μέτριες αλλαγές (+/-5%) στις μέσες αποδόσεις.

Σιτηρά: Σταθερές αποδόσεις κόντρα στην κλιματική αλλαγή

Ακόμη και αν και οι επιπτώσεις στις αποδόσεις δεν είναι μεγάλες, οι συνέπειες στην παραγωγή και το εμπόριο παγκοσμίως δεν πρέπει να παραμεληθούν. Οι μετατοπίσεις και οι αλλαγές στην παραγωγή, οι οποίες οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, αντανακλούν έως ένα βαθμό και τα «πλεονεκτήματα», που διαθέτουν χώρες στην παραγωγή βασικών προϊόντων.

Λαμβάνοντας υπόψη πόσο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για την αγροτική παραγωγή αλλά και πώς αυτές θα μετακυλιστούν στο αγροτικό εμπόριο και στις τιμές παγκοσμίως, οι προσπάθειες για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η προσαρμογή στα νέα δεδομένα που θέτει η κλιματική αλλαγή, είναι κρίσιμες ακόμη και βραχυπρόθεσμα (π.χ. μέσω επενδύσεων σε κλιματικά «έξυπνη γεωργία»).

Close up Seeding,Seedling,Male hand watering young tree

Πώς θα επηρεάζονται οι αγροτικές αποδόσεις

Τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει τις παγκόσμιες αγροτικές αποδόσεις μεσοπρόθεσμα αλλά και πώς αυτές οι θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε αλλαγές στην παγκόσμια φυτική και ζωική παραγωγή, το εμπόριο και τις μεταβολές στις τιμές των βασικών προϊόντων, αναλύει η Κομισιόν στο σενάριο αυτό.

Οι μεταβολές στις αποδόσεις, στις τιμές, στην κατανάλωση και το εμπόριο είναι πιθανόν να γίνουν παγκοσμίως αισθητές, όμως με διαφορετική ένταση.

Την ίδια στιγμή η παγκόσμια κατανάλωση των κυριότερων εμπορευμάτων είναι πιθανό να μειωθεί λόγω των αυξημένων εγχώριων τιμών.

Επιπτώσεις στην παραγωγή, την κατανάλωση και τις τιμές

Αν και οι εκτιμώμενες επιπτώσεις στην απόδοση δεν αναμένονται – σύμφωνα με τις προβλέψεις – να είναι σημαντικές, οι συνέπειες όμως στην παραγωγή και το εμπόριο σε παγκόσμια επίπεδο θα είναι εμφανείς.

Και αυτό γιατί, οι μοντελοποιημένες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα ζώα και τη φυτική παραγωγή διαφέρουν σε όλα τα προϊόντα παγκοσμίως, δημιουργώντας ευνοϊκότερες συνθήκες παραγωγής σε ορισμένες χώρες και λιγότερο ευνοϊκές σε άλλες. Εκτός από τις καιρικές συνθήκες, οι επιπτώσεις διαφοροποιούνται επίσης με βάση τις τεχνολογικές τάσεις (π.χ. οι χώρες που βρίσκονται στις ίδιο γεωγραφικό πλάτος μπορεί να έχουν παρόμοιες καιρικές επιπτώσεις, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα να αντανακλά τα κέρδη παραγωγικότητας).

Ποικίλες θα είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην αγροτική παραγωγή, δεδομένου του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που διαθέτουν ορισμένες χώρες στην παραγωγή κάποιων προϊόντων (π.χ. λόγω χαμηλότερου κόστους παραγωγής).

Για παράδειγμα, μέχρι το 2035, η παραγωγή σιταριού προβλέπεται να μειωθεί ελαφρώς στην ΕΕ (-0,3%, -0,4 εκατ. τόνοι), στη Ρωσία (-4%, -4,3 εκατ. τόνοι) και στις ΗΠΑ (-2%, -0,8 εκατ. τόνοι). Ωστόσο, προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά στον Καναδά κατά την περίοδο αυτή (11%, 4,2 εκατ. τόνοι).

Η παραγωγή αραβοσίτου επίσης προβλέπεται να μειωθεί κατά 1% (0,8 εκατ. τόνοι) στην ΕΕ, κατά 3% (-8,2 εκατ. τόνους) στην Κίνα και κατά 2% (-3,1 εκατ. τόνους) στη Βραζιλία.

Η παραγωγή σόγιας προβλέπεται να μειωθεί στις ΗΠΑ (-3% -3,8 εκατ. τόνους), στην ΕΕ (-4%, -0,15 εκατ. τόνους), στην Κίνα (-3%, -0,7 εκατ. τόνους) και στη Βραζιλία (-3%, -4,3 εκατ. τόνοι), αλλά αυξάνεται στην Αργεντινή (2,4%, +1,3 εκατ. τόνοι) και στη Ρωσία (4%, +0,3 εκατ. τόνοι).

Πώς θα κυμανθούν οι τιμές

Οι επιπτώσεις στις τιμές των εμπορευμάτων αναμένεται να είναι διαφορετικές.

Ειδικότερα, οι εγχώριες τιμές του σιταριού προβλέπεται να αυξηθούν έως και 33% στον Καναδά μέχρι το 2035. Αντίθετα, οι τιμές του γάλακτος αναμένεται να επηρεαστούν λιγότερο και να παρουσιάσουν μικρότερες αυξήσεις, που κυμαίνονται μεταξύ 2% (Κίνα) και 12% (Ινδία).

Οι τιμές του χοίρειου κρέατος προβλέπεται να αυξηθούν ακόμα και κατά 43% στη Βραζιλία.

Η αύξηση των τιμών σε προϊόντα, σύμφωνα με τις γεωργικές προοπτικές, θα στρέψουν τους καταναλωτές σε πιο φθηνό αγαθό ή υποκατάστατου. Για παράδειγμα, η κατανάλωση χοιρινού κρέατος στις ΗΠΑ αναμένεται να μειωθεί κατά 1% μέχρι το 2035 λόγω της μεγάλης αύξησης των εγχώριων τιμών (κατά 31%), ενώ η κατανάλωση πουλερικών και μοσχαρίσιου κρέατος στις ΗΠΑ αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,4% και κατά 1,1% αντίστοιχα, λόγω της χαμηλότερης σχετικές αυξήσεις των εγχώριων τιμών (+26% για τα πουλερικά και +15% για το βοδινό κρέας).

Επιπτώσεις στις εξαγωγές και τις εισαγωγές

Όπως και στην περίπτωση της παραγωγής, έτσι και στο εμπόριο οι επιπτώσεις δεν θα είναι ίδιες παντού, αλλά θα ποικίλουν ανάλογα με τα εμπορεύματα.

Ειδικότερα, μέχρι το 2035, οι εξαγωγές πουλερικών αναμένεται να μειωθούν στη Βραζιλία κατά 0,3 εκατ. τόνους (-5%) και να αυξηθούν στην ΕΕ κατά 0,2 εκατ. τόνους (+9%).

Οι εξαγωγές αραβοσίτου μειώνονται για παράδειγμα στη Βραζιλία κατά 0,6 εκατ. τόνους (-1%) και στη Ρωσία κατά 0,8 εκατ. τόνους (-13%), ενώ αναμένεται να αυξηθούν στην Αργεντινή κατά 0,8 εκατ. τόνους (+2%) και στις ΗΠΑ κατά 4,6 εκατ. τόνους. (+8%).

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές αραβοσίτου προβλέπεται να αυξηθούν στην Κίνα κατά 3,1 εκατ. τόνους (+16%) και στην ΕΕ κατά 0,6 εκατ. τόνους (+4%) έως το 2035.

Οι εξαγωγές σιταριού προβλέπεται να εκτοξευθούν στον Καναδά κατά 3,9 εκατ. τόνους (+14%), ενώ στην ΕΕ θα αυξηθούν κατά 0,6 εκατ. τόνους (+2%) έως το 2035.

Ωστόσο, οι εξαγωγές σιταριού αναμένεται να μειωθούν στη Ρωσία κατά 5,4 εκατ. τόνους (-11%), στις ΗΠΑ κατά 0,8 εκατ. τόνους (-3%) και στις Αργεντινή κατά 0,5 εκατ. τόνους (-3%). Μέχρι το 2035, οι εισαγωγές σιταριού προβλέπεται να αυξηθούν στη Βραζιλία κατά 0,2 εκατ. τόνους (+4%) αλλά να μειωθούν στην Κίνα κατά 1,3 εκατ. τόνους (-17%) και ελαφρώς επίσης στο Μεξικό κατά 0,1 εκατ. τόνους (-3%).

Μετατοπίσεις σε καλλιέργειες και ζωική παραγωγή

Ενώ η συνολική συγκομιζόμενη έκταση θεωρείται ότι παραμένει σταθερή, ενδέχεται να υπάρξουν ορισμένες μετατοπίσεις μεταξύ των καλλιεργειών έως το 2035.

Για παράδειγμα, αναμένεται αύξηση της συγκομιζόμενης έκτασης για τον αραβόσιτο (+1,1%), το ρύζι (+0,7%), τη σόγια (+0,9%) και το σιτάρι (+0,7%).

Σύμφωνα με τις προοπτικές, αυτές οι αυξήσεις πιθανότατα δε θα καταφέρουν να αντισταθμίσουν τις μειώσεις των αποδόσεων, που προκαλούνται από τις βραχυπρόθεσμες κλιματικές επιπτώσεις. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα μια συνολική μείωση της παραγωγής κατά 1% για τον αραβόσιτο, 1,1% για το ρύζι, 1,8% για τη σόγια και 0,7% για το σιτάρι μέχρι το 2035.

Για τα ζωικά προϊόντα, παρά το γεγονός ότι αναμένεται αύξηση της παραγωγής χοιρινού κρέατος και πουλερικών (π.χ Καναδάς ή Αργεντινή), η παγκόσμια παραγωγή χοιρινού κρέατος και πουλερικών αναμένεται  να μειωθεί κατά 1,6% έως 2,4% έως το 2035, λόγω της μείωσης της διαθεσιμότητας ζωοτροφών.

Αντίθετα, η παραγωγή βοδινού και μοσχαρίσιου κρέατος εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 0,7%, το πρόβειο κρέας κατά 0,3%, και η παραγωγή γάλακτος κατά 0,1%.

Πάντως, όπως όλα δείχνουν, η μείωση της εγχώριας παραγωγής σε ΕΕ είναι πιθανό να οδηγήσει σε υψηλότερες εγχώριες τιμές, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους καταναλωτές.