Η Γερμανία άλλαξε και τυπικά ηγεσία – Καγκελάριος ο Όλαφ Σολτς

Η Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2021 αποτελεί, αναμφίβολα, μία ημέρα με έντονο συμβολισμό για την Γερμανία και, κατ’ επέκταση, για την Ευρώπη. Μετά από 16 ολόκληρα χρόνια, η Ανγκελα Μέρκελ αποχωρεί και τυπικά και τη θέση της αναλαμβάνει ο Όλαφ Σολτς – ως ο ένατος καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και ο τέταρτος από τις τάξεις των Σοσιαλδημοκρατών.

Ο Σολτς, αφού πρώτα έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την βουλή, ορκίστηκε ενώπιον του προέδρου της δημοκρατίας, Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ. Όσο για την τελετή παράδοσης-παραλαβής έχει προγραμματιστεί να γίνει στις 4 (ώρα Ελλάδας) στην καγκελαρία, παρουσία βεβαίως της Μέρκελ. Και την Παρασκευή, θα πραγματοποιήσει την πρώτη επίσκεψη εκτός συνόρων με τη νέα του ιδιότητα – με προορισμό, όπως συνηθίζεται, το Παρίσι, όπου θα συναντηθεί με τον Εμανουέλ Μακρόν.

Ποιος είναι, όμως, ο άνθρωπος ο οποίος παίρνει σήμερα στα χέρια του το τιμόνι της μεγαλύτερης και ισχυρότερης οικονομικά χώρας της Ευρώπης για την επόμενη τετραετία; Σύμφωνα με την Handelsblatt, είναι «ο άνθρωπος του μέλλοντος» – κάτι που, τουλάχιστον για τους πιο… υποψιασμένους, θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως έμμεση αποδοκιμασία της Μέρκελ, ως ανθρώπου και πολιτικού από το παρελθόν, που όλοι θέλουν να ξεπεράσουν γρήγορα.

Ο ίδιος, μάλιστα, φρόντισε να τονίσει περισσότερο αυτή την εικόνα, επιλέγοντας για την υπογραφή του κυβερνητικού συμφώνου των 177 σελίδων όχι οποιοδήποτε μέρος, αλλά το εκθεσιακό κέντρο «Futurium» του Βερολίνου – το Σπίτι του Μέλλοντος, σε μια κάπως ελεύθερη μετάφραση. Προσερχόμενος δε στη σεμνή τελετή που πραγματοποιήθηκε χθες, ο Σολτς περιορίστηκε σε μια δήλωσε μόλις 58 δευτερολέπτων, στη διάρκεια της οποίας πρόλαβε να πει τρεις φορές τη λέξη «πρόοδος» και μία τη λέξη «ξεκίνημα».

Μακρά διαδρομή

Ακόμη και αν ο Σολτς δικαιούται τον παραπάνω χαρακτηρισμό, το σίγουρο είναι πως έχει και παρελθόν, από το οποίο μπορεί κανείς να συνάγει σημαντικά συμπεράσματα. Η μακρά πορεία του στη γερμανική πολιτική σκηνή, άλλωστε, έχει αφήσει τα αποτυπώματά της, τα οποία δεν είναι όλα θετικά και «καθαρά».

Είναι γεγονός ότι ο Σολτς έχει αποδειχθεί ικανός να συνεργάζεται με όλα τα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας. Εκτός από υπουργός Οικονομικών στην τελευταία κυβέρνηση Μέρκελ, άλλωστε, είχε διατελέσει και υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στο διάστημα 2007-’09, στο δεύτερο μισό της παρθενικής θητείας της απερχόμενης καγκελαρίου.

Αυτό είναι κάτι που από μόνο του θα μπορούσε να θεωρηθεί σημαντικό προσόν, εγγυάται ευελιξία στη διακυβέρνηση και του διασφαλίζει ευρύτερη αποδοχή. Κι αυτό παρά το ότι ορισμένοι του προσάπτουν καιροσκοπισμό και θέσεις-λάστιχο, που ταιριάζουν με όλα και με όλους. Για παράδειγμα, όπως τονίζουν, έχει εμφανιστεί και ως υπέρμαχος της αύξησης των κρατικών επενδύσεων και των κοινωνικών δαπανών, αλλά και ως θεματοφύλακας της δημοσιονομικής πειθαρχίας, μετακινούμενος από το ένα άκρο στο άλλο με βάση τη συγκυρία.

Οι επικριτές του, πάντως, δεν στέκονται μόνο σε αυτό, αλλά «δείχνουν» και σε ορισμένες σκοτεινές στιγμές του παρελθόντος του. Στιγμές που παραπέμπουν, για παράδειγμα, στη θητεία του ως δημάρχου του Αμβούργου (2011 – ’18), αλλά και στον ρόλο του στο τεράστιο σκάνδαλο της Wirecard.

Designated Chancellor Olaf Scholz attends a presentation of the Social Democratic Party (SPD) at the party headquarters in Berlin, Germany, December 6, 2021. REUTERS/Michele Tantussi

Πολιτικός σε στιλ… δικηγόρου

Τίποτα από όλα αυτά, πάντως, δεν εμπόδισε τους νέους εταίρους του να τον αποδεχτούν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να τον αποθεώσουν. «Ο Σολτς δομεί σταθερά την πολιτική του δράση με τη μέθοδο ενός δικηγόρου. Αυτός ο τρόπος σκέψης αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την πολιτική και θα έχει ως αποτέλεσμα το κυβερνητικό έργο που θα επιτελέσει ο συνασπισμός του φωτεινού σηματοδότη να είναι πιο δομημένος σε σχέση με ό,τι γνωρίσαμε ως σήμερα», δήλωσε στην Handelsblatt ένα στέλεχος των Ελευθέρων Δημοκρατών, που τυγχάνει να γνωρίζει καλά και επί μακρόν τον νέο καγκελάριο.

Αυτό το χαρακτηριστικό, βεβαίως, δεν εγγυάται ότι ο Σολτς θα προχωρήσει στις μεγάλες τομές που έχει προαναγγείλει. Το πολύ-πολύ, θα μπορούσε να πει κανείς, διασφαλίζει ότι όλα τα βήματα θα γίνουν προσεκτικά και χωρίς ρίσκο, έτσι ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα στους αρμούς της νέας κυβέρνησης. Είναι, όμως, αυτό που έχει ανάγκη η Γερμανία;

Ο χρησμός του Σρέντερ

Το επόμενο ερώτημα είναι, λοιπόν, προφανές καθώς, όπως σημειώνει και το Der Spiegel, «τώρα αρχίζουν τα σοβαρά για τον Όλαφ Σολτς»: Τι προτίθεται να κάνει στη διάρκεια της θητείας του και μέχρι πού είναι διατεθειμένος να φτάσει;

Ο τελευταίος σοσιαλδημοκράτης που βρέθηκε να ηγείται γερμανικής κυβέρνησης, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, φρόντισε να τον προειδοποιήσει πως εάν θέλει να πετύχει, είναι αναγκασμένος να… σπάσει αυγά. Το μήνυμά του δε έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς γνωρίζει καλά τον Σολτς, ο οποίος διετέλεσε γενικός γραμματέας του SPD την περίοδο 2002-’04, δηλαδή στη δεύτερη θητεία της τότε κυβέρνησης με τους Πράσινους.

«Είμαι βέβαιος ότι ο Όλαφ Σολτς θα επιδείξει ηγετική δύναμη ως καγκελάριος. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται και το θάρρος να παίρνει αποφάσεις τις οποίες θεωρεί ορθές, όμως θα συναντήσουν σφοδρή απόρριψη από τμήματα της κοινωνίας», είπε ο Στέντερ – και ο νοών νοείτο…

Οι πέντε μεγάλες προκλήσεις

Το σίγουρο είναι ότι οι προκλήσεις δεν θα λείψουν από τον Σολτς και τους εταίρους του. Και μάλιστα, από την πρώτη κιόλας στιγμή, όπως διαπιστώνουν οι Financial Times, που ξεχωρίζουν πέντε μέτωπα στα οποία ο ίδιος και η νέα κυβέρνηση θα δοκιμαστούν άμεσα – και, σε μεγάλο βαθμό, θα κριθούν.

Το πρώτο είναι η πανδημία, η έξαρση της οποίας απαιτεί άμεσα μέτρα και τολμηρές αποφάσεις, όπως ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, που είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν αντιδράσεις και εντάσεις.  Το δεύτερο είναι η συνέχιση της ανοδικής πορείας της οικονομίας, με παράλληλη αντιμετώπιση της απειλής του πληθωρισμού, που ξυπνά παλιούς εφιάλτες για τη Γερμανία.

Το τρίτο, όπως χαρακτηριστικά γράφουν οι FT, είναι «να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι με τα φώτα να παραμένουν ανοιχτά», χωρίς δηλαδή να απειληθεί η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Το τέταρτο έχει να κάνει με τα ανοιχτά μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής, όπως είναι οι σχέσεις με τη Ρωσία (ειδικά με βάση τις εξελίξεις στην Ουκρανία), με την Κίνα και με την Τουρκία.

Η τελευταία πρόκληση αφορά στη διατήρηση της δημοσιονομικής ισορροπίας, έτσι ώστε να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις, χωρίς το χρέος να ξεφύγει από τον έλεγχο. Κι εδώ, η παρουσία του Κρίστιαν Λίντνερ από τη μία και του Ρόμπερτ Χάμπεκ από την άλλη θα αναγκάσει τον Σολτς να αξιοποιήσει όλο το ταλέντο και την εμπειρία του.

Το σίγουρο είναι πως η Γερμανία σήμερα αλλάζει σελίδα. Μαζί της και η Ευρώπη. Σύντομα θα ξέρουμε εάν θα είναι καλύτερη, χειρότερη ή μία από τα ίδια.