Κλονίζονται λίρα και Τρας – Η Βρετανία μοιάζει με… τριτοκοσμική οικονομία!

Πριν από μερικές ημέρες, στις 16 Σεπτεμβρίου, συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την αποκαλούμενη «Μαύρη Τετάρτη» για το Ηνωμένο Βασίλειο. Από την ημέρα, δηλαδή, κατά την οποία ο Τζορτζ Σόρος και μια ομάδα αδίστακτων κερδοσκόπων κατάφεραν να «γονατίσουν» τη λίρα, «σορτάροντάς» τη ανελέητα.

Μαζί της, βεβαίως, λύγισαν την αντίσταση της Τράπεζας της Αγγλίας και της τότε κυβέρνησης του Τζον Μέιτζορ, ο οποίος είχε πριν δύο χρόνια διαδεχθεί την Μάργκαρετ Θάτσερ.

• Διαβάστε επίσης: Γιατί βυθίζεται η στερλίνα; 

Το αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί άρον-άρον το βρετανικό νόμισμα από τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ERM) – εκμηδενίζοντας ακόμη και τις ελάχιστες πιθανότητες ένταξης της χώρας στο ευρώ.

Τότε το μάρκο, τώρα το δολάριο

Οι μνήμες από εκείνη την οδυνηρή εμπειρία έχουν επιστρέψει αυτές τις ημέρες, καθώς η στερλίνα μοιάζει να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση έναντι του δολαρίου. Πολύ περισσότερο καθώς την ίδια στιγμή, η BoE ετοιμάζεται για νέες μεγάλες αυξήσεις στα επιτόκια δανεισμού – όπως και τότε, κατά μία έννοια, όταν προσπαθούσε να στηρίξει το νόμισμα έναντι του γερμανικού μάρκου.

• Διαβάστε επίσης: Λιζ Τρας, ένας πολιτικός «χαμαιλέοντας»

Οι συνθήκες είναι, φυσικά, αρκετά διαφορετικές σήμερα και τα δεδομένα έχουν αλλάξει πολύ στις τρεις δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει. Ωστόσο, η σφοδρότητα των επικρίσεων που δέχθηκε η νέα κυβέρνηση της Λιζ Τρας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Moody’s, όπως και τα απαξιωτικά σχόλια διεθνών αναλυτών και παραγόντων της οικονομίας και των αγορών, κάνουν πολλούς να ανησυχούν μήπως επίκειται ένα νέο κραχ.

Βαριές κατηγορίες

«Δεδομένων των αυξημένων πληθωριστικών πιέσεων σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένο Βασιλείου, δεν συστήνουμε εκτεταμένα και χωρίς στόχευση δημοσιονομικά πακέτα σε αυτές τις συνθήκες, καθώς είναι σημαντικό η δημοσιονομική πολιτική να μην έχει αντίθετους στόχους με τη νομισματική πολιτική», σημείωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ.

«Ένα σοκ διαρκείας σε επίπεδο εμπιστοσύνης, που θα προέρχεται από τις ανησυχίες των αγορών αναφορικά με την αξιοπιστία της δημοσιονομικής στρατηγικής της κυβέρνησης η οποία έχει οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης, θα μπορούσε να αποδυναμώσει σε πιο μόνιμη βάση τη δανειοληπτική ικανότητα της χώρας», αναφέρει από την πλευρά του ο διεθνής οίκος αξιολόγησης.

Βίοι αντίθετοι για κυβέρνηση και BoE

Αυτό που επισημαίνουν τόσο το ΔΝΤ όσο και η Moody’s είναι πολύ απλό: Την ώρα που η κεντρική τράπεζα προσπαθεί να ελέγξει τον πληθωρισμό και να συγκρατήσει την υποχώρηση της λίρας, η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρά σε μειώσεις φόρων ύψους 45 δισ. (τις εξήγγειλε την περασμένη Παρασκευή ο υπουργός Οικονομικών), τις οποίες θα χρηματοδοτήσει εκδίδοντας νέα χρεόγραφα.

Προειδοποιούν, επίσης, ότι ελλείψει συγκεκριμένου σχεδίου που να συνοδεύει το νέο «πακέτο», το πιθανότερο είναι αφενός να ενταθούν οι εισοδηματικές και γενικά οι κοινωνικές ανισότητες εντός της χώρας και, αφετέρου, να επιτευχθεί το ακριβώς αντίθετο από την επιδιωκόμενη αλματώδη ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς εκατομμύρια νοικοκυριά θα δουν τους προϋπολογισμούς τους να τινάζονται κυριολεκτικά στον αέρα.

Η «επίπληξη» του ΔΝΤ προς το Λονδίνο ήταν «αρκετά καυστική», σχολίασε στο Reuters ο στρατηγικός αναλυτής της Deutsche Bank, Τζιμ Ριντ. Από την πλευρά του, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Λάρι Σάμερς, είπε ότι τα μέτρα του Βρετανού συναδέλφου του, Κουάσι Κουαρτέγκ. κάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο να μοιάζει «με κάτι σαν μια αναδυόμενη αγορά η οποία μετατρέπεται σε κατακρημνιζόμενη αγορά».

Ο δε Ολιβιέ Μπλανσάρ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, τόνισε ότι οι δηλώσεις Κουαρτέγκ αποτελούν ένα «παράδειγμα σε εγχειρίδιο για ντο πώς δεν πρέπει να σχεδιάζεται και να παρουσιάζεται μια πολιτική δημοσιονομικής επέκτασης». Όσο για τον Τζέισον Φέρμαν, οικονομικό σύμβουλο του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, έγραψε στο Twitter: «Δεν μπορώ να θυμηθώ μια πιο ομόφωνα αρνητική αντίδραση σε οποιαδήποτε πολιτική εξαγγελία, εκ μέρους τόσο των οικονομολόγων όσο και των αγορών».

Στο καναβάτσο η Τρας

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ο «πυρήνας» της οικονομικής πολιτικής που δεσμεύτηκε να εφαρμόσει η νέα πρωθυπουργός της Βρετανίας, ερχόμενη μάλιστα σε έντονη αντιπαράθεση με τον έτερο διεκδικητή της θέσης και τέως υπουργό Οικονομικών, Ρίσι Σούνακ, την φέρνει ήδη σε πολύ δύσκολη θέση. Πρακτικά, όποιο δρόμο και εάν επιλέξει πλέον θα κινδυνεύσει άμεσα να απωλέσει κάθε αξιοπιστία.

Εάν η Τρας επιμείνει στα μέτρα που έχει εξαγγείλει, με άλλα λόγια, είναι πιθανό η Βρετανία να βρεθεί μπροστά σε μια εκρηκτική κατάσταση, που θα συνδυάζει την ολοένα πιο αδύναμη στερλίνα με την αναιμική ανάπτυξη – ενώ στο βάθος, κυβέρνηση και κεντρική τράπεζα θα αποκλίνουν ολοένα περισσότερο. Στην περίπτωση, αντιθέτως, που υποχωρήσει μπροστά στις πιέσεις, τότε είναι φανερό ότι θα γίνει βορά στα «νύχια» τόσο της αντιπολίτευσης των Εργατικών όσο και των εσωκομματικών αντιπάλων της στους Τόρις, που κάθε άλλο παρά λίγοι είναι.

Σε σταυροδρόμι η Βρετανία

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δηλαδή, σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές που έχει βρεθεί το Ηνωμένο Βασίλειο εδώ και δεκαετίες. Σε μια στιγμή που, από τη μία, καλείται να αποδείξει ότι η επιλογή του Brexit ήταν επιτυχημένη και οδηγεί σε καλύτερες μέρες ενώ, από την άλλη, είναι αναγκασμένο να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρωτόγνωρο πλήγμα από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση.

Φυσικά, ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι η κυβέρνηση έπρεπε να μείνει αδρανής και να ακολουθήσει την τακτική «business as usual» μπροστά στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει δημιουργηθεί, χωρίς να δώσει χείρα βοηθείας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όμως, ο τρόπος που επιχειρεί να το πράξει μαρτυρά μια βαθιά νεοφιλελεύθερη αντίληψη, σε μια εποχή που – όπως έχουν σημειώσει πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του Economist – αναβαθμίζεται ο ρόλος του κράτους σε βάρος του «laissez-faire».

Όλοι οι οικονομολόγοι, άλλωστε, μπορούν να βεβαιώσουν ότι υπάρχουν και άλλοι, κοινωνικά πιο δίκαιοι, τρόποι ενίσχυσης πέρα από τις οριζόντιες, σε μεγάλο βαθμό, μειώσεις φόρων. Τέτοιοι που ούτε το ΔΝΤ ή η Moody’s συνήθως προτείνουν…