«Υποφέρουμε πιο συχνά στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα», έχει πει ο Σενέκας. Ο Στωικός φιλόσοφος θα μπορούσε να αναφερότταν στις γενιές. Τα μέλη της Γενιάς Ζ, που γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012, συχνά λέγεται ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέστρεψαν την παιδική τους ηλικία. Οι Millennials, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν μεταξύ 1981 και 1996, παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι. Οι baby-boomers, μεταξύ 1946 και 1964, γκρινιάζουν ότι αντιμετωπίζουν μια αβέβαιη συνταξιοδότηση.
Οι άνθρωποι της Γενιάς X μπορεί να μην έχουν θέση στη λαϊκή φαντασία, αλλά, σε αντίθεση με τον Σενέκα, πραγματικά υποφέρουν
Πολλοί ξεχνούν τη Γενιά Χ, η οποία αποτελείται από όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1965 και 1980. Με βάση τις αναζητήσεις της Google, ο κόσμος ενδιαφέρεται λιγότερο από το μισό για τη Γενιά Χ από ό,τι για τους millennials, τη Γενιά Z ή τους baby-boomers, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο Economist. Υπάρχουν λίγα podcast ή memes για τη Γενιά Χ. Εκτός από το μυθιστόρημα του Douglas Coupland «Generation X: Tales for an Accelerated Culture», ένα μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 1991 και το οποίο διέδωσε τον χαρακτηρισμό “γενιά Χ”, υπάρχουν λίγα βιβλία που αναφέρονται στη συγκεκριμέν ηλικιακή ομάδα. Στη Βρετανία, οι άνθρωποι της Γενιάς X είναι λιγότερο πιθανό να γνωρίζουν τη γενιά στην οποία ανήκουν σε σχέση με τα μέλη οποιασδήποτε άλλης ηλικιακής ομάδας.
Οι άνθρωποι της Γενιάς X μπορεί να μην έχουν θέση στη λαϊκή φαντασία, αλλά, σε αντίθεση με τον Σενέκα, πραγματικά υποφέρουν. Αυτό ισχύει τόσο επειδή οι άνθρωποι της Γενιάς X βρίσκονται σε μια δύσκολη ηλικία, όσο και επειδή η ίδια η ομάδα είναι “καταραμένη”.
Ενας στους τρεις δεν είναι χαρούμενος
Μια πρόσφατη δημοσκόπηση σε 30 χώρες από την Ipsos διαπιστώνει ότι το 31% των ανθρώπων της Γενιάς X λένε ότι «δεν είναι πολύ χαρούμενοι» ή «καθόλου χαρούμενοι», το μεγαλύτερο ποσοστό από οποιαδήποτε γενιά. Ο David Blanchflower του Κολλεγίου Dartmouth διαπιστώνει ότι κάθε είδους δυσάρεστα πράγματα, από τη δυστυχία μέχρι το άγχος και την απελπισία, κορυφώνονται γύρω στην ηλικία των 50 ετών. Αυτό συνάδει με τη θεωρία της «καμπύλης U της ζωής», η οποία υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι είναι χαρούμενοι όταν είναι νέοι και ηλικιωμένοι, αλλά δυστυχισμένοι στη μέση ηλικία. Οι baby-boomers το πέρασαν. Σύντομα θα το περάσουν και οι millennials.
Η καμπύλη U υπάρχει εν μέρει επειδή χρόνια προβλήματα υγείας αρχίζουν να εμφανίζονται στη μέση ηλικία. Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν επίσης ότι δεν θα επιτύχουν όλα όσα ήλπιζαν στην καριέρα τους. Επιπλέον, η γενιά X συχνά πρέπει να φροντίζει τόσο τα παιδιά της όσο και τους γονείς της. Στην Αμερική αφιερώνουν το 5% των δαπανών τους στη φροντίδα ατόμων κάτω των 18 ετών ή άνω των 65 ετών, έναντι μόλις 2% για τους boomers. Στην Ιταλία, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 18 έως 34 ετών που ζουν με τους γονείς τους έχει αυξηθεί από 61% σε 68% τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Στην Ισπανία, η αύξηση είναι ακόμη πιο δραματική. Σε ποια γενιά ανήκουν πολλοί από αυτούς τους γονείς; Γενιά X.
Πουθενά η ζωή δεν έχει πιο σχήμα U από ό,τι στο Σαν Φρανσίσκο. Οι ιδεαλιστές νέοι της πόλης πιστεύουν ότι θα ξεκινήσουν την επόμενη μεγάλη εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης και είναι πρόθυμοι να ανεχθούν το υψηλό κόστος και την εγκληματικότητα. Οι επιτυχημένοι boomers ζουν σε τεράστια σπίτια στα Pacific Heights και συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών.
Η γενιά X, στη μέση, δεν έχει ούτε τον ιδεαλισμό ούτε τις μισθολογικές αποδοχές. Μόνο το 37% είναι ευχαριστημένο με τη ζωή στο Σαν Φρανσίσκο, σε σύγκριση με το 63% της γενιάς Z, σύμφωνα με δημοσκόπηση του 2022 από την San Francisco Standard, μια τοπική εφημερίδα. Πολλοί δεν έχουν άλλες επιλογές από το να ζήσουν στο Όκλαντ—την φρίκη!—αν θέλουν ένα μεγάλο σπίτι.
Αν και η Γενιά X με τον καιρό θα ξεφύγει από την καμπύλη U, θα παραμείνει χαμένη από άλλες απόψεις. Σκεφτείτε τα εισοδήματά τους. Η Γενιά X κερδίζει περισσότερα μετά τον πληθωρισμό από τις προηγούμενες γενιές—τη συνέχεια μιας μακράς ιστορικής τάσης, από την οποία επωφελούνται επίσης τόσο οι millennials όσο και η Γενιά Z. Αλλά η πρόοδός τους ήταν αργή. Μια πρόσφατη εργασία του Kevin Corinth του American Enterprise Institute, ενός think-tank, και του Jeff Larrimore της Ομοσπονδιακής Τράπεζας αξιολογεί τα εισοδήματα των αμερικανικών νοικοκυριών ανά γενιά, αφού ληφθούν υπόψη οι φόροι, οι κρατικές μεταβιβάσεις και ο πληθωρισμός. Από την ηλικία των 36 έως 40 ετών, τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών της Γενιάς X ήταν μόνο 16% υψηλότερα από την προηγούμενη γενιά στην ίδια ηλικία, η μικρότερη βελτίωση οποιασδήποτε ομάδας (βλ. διάγραμμα 1).
Ίσως αυτή η χαμηλή αύξηση εισοδήματος να είναι συνέπεια ενός στερεότυπου που έχει επιβεβαιώσει μια σειρά από ψυχολογικές μελέτες: Η Γενιά X διστάζει να είναι εταιρικοί κηφήνες, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και στην αυτονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1999, όταν η Γενιά X βρισκόταν στο απόγειο της ζωής της, υπήρχαν δύο εξαιρετικά επιτυχημένες ταινίες στις οποίες οι άνθρωποι απελευθερώνονταν από τα δεσμά της ζωής. Στο “The Matrix” ο Thomas Anderson, ένας προγραμματιστής υπολογιστών, ανακαλύπτει ότι ο κόσμος είναι μια ψευδαίσθηση που προσομοιώνεται από έξυπνες μηχανές. Στο “Fight Club” ένας υπάλληλος γραφείου εντάσσεται σε μια μυστική εταιρεία της οποίας τα μέλη χτυπούν το ένα το άλλο. Όλα αυτά πολύ συναρπαστικά, φυσικά – αλλά δύσκολα ευνοούν μια σταθερή καριέρα.
Δύσκολες συνθήκες
Η Γενιά X, για να είμαστε δίκαιοι, έχει αντιμετωπίσει δύσκολες συνθήκες. Τα κέρδη των ανθρώπων συνήθως αυξάνονται γρήγορα στα 30 και 40 τους, καθώς προχωρούν σε διευθυντικούς ρόλους. Δυστυχώς για τη Γενιά X, όταν βρίσκονταν σε αυτό το ηλικιακό εύρος, οι αγορές εργασίας ήταν αδύναμες, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-09. Το 2011, για παράδειγμα, τα μέσα ονομαστικά κέρδη των Βρετανών ηλικίας 30 ετών αυξήθηκαν μόλις κατά 1,1%. Η αύξηση των κερδών στην Ιταλία, η οποία επλήγη σκληρά από την κρίση του ευρώ, ήταν εξίσου χαμηλή. Και στον Καναδά από το 2011 έως το 2017 τα πραγματικά μέσα κέρδη των ατόμων ηλικίας 35 έως 44 ετών δεν αυξήθηκαν καθόλου.
Η γενιά X έχει επίσης κάνει κακή δουλειά στη συσσώρευση πλούτου. Κατά τη δεκαετία του 1980, όταν πολλοί boomers ήταν στην ηλικία των 30 ετών, οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές τετραπλασιάστηκαν. Οι millennials, που τώρα βρίσκονται στην ηλικία των 30 ετών, έχουν μέχρι στιγμής απολαύσει ισχυρές αποδόσεις στην αγορά. Αλλά κατά τη δεκαετία του 2000, όταν η γενιά X ήλπιζε να βγάλει λεφτά, οι αγορές έπεσαν ελαφρώς. Αυτή η περίοδος ήταν μια χαμένη δεκαετία, ιδίως για τις αμερικανικές μετοχές, μετά τη φούσκα των dotcom και ολοκληρώθηκε με την οικονομική κρίση.
Ιδιοκτησία σε ακίνητα
Τι γίνεται με την ιδιοκτησία κατοικίας, το απόλυτο σύμβολο της αδικίας μεταξύ των γενεών; Η συμβατική αφήγηση αντιπαραβάλλει τους millennials που ενοικιάζουν μόνιμα με τους boomers που απολαμβάνουν έξι επιπλέον υπνοδωμάτια. Ωστόσο, τα στοιχεία για την ιδιοκτησία κατοικίας στις ΗΠΑ, που παρέχονται από τη Βικτόρια Γκρέγκορι του παραρτήματος της Fed στο Σεντ Λούις, ανατρέπουν αυτή την παραδοσιακή σοφία. Στην πραγματικότητα, η μεγάλη μείωση των ποσοστών ιδιοκτησίας κατοικίας συνέβη από τους boomers έως τη Γενιά X. Ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας των 30 και στις αρχές της δεκαετίας των 40, η Γενιά X μιας δεδομένης ηλικίας είχε παρόμοιες πιθανότητες να αποκτήσει σπίτι με τους millennials (βλ. διάγραμμα 2).
Η αποστροφή προς την ιδιοκτησία κατοικίας είναι σε ορισμένες περιπτώσεις μια επιλογή. Η Γενιά X μπορεί να έχει αφομοιώσει ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα του κ. Coupland: «Όταν κάποιος σας λέει ότι μόλις αγόρασε ένα σπίτι, μπορεί κάλλιστα να σας πει ότι δεν έχει πλέον προσωπικότητα». Αλλά, και πάλι, οι συνθήκες είναι πιθανώς ένας μεγαλύτερος παράγοντας. Από τα τέλη της δεκαετίας των 30 έως τις αρχές της δεκαετίας των 40, την εποχή που πολλοί άνθρωποι μπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά κατοικίας, η Γενιά X υπέφερε από τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Έγινε δύσκολο να πάρει κανείς στεγαστικό δάνειο. Μερικοί από αυτούς που είχαν ήδη ένα, είδαν να τους κατάσχεται το σπίτι τους και επέστρεψαν στην ενοικίαση.
Τα συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία καταγράφουν όλες αυτές τις τάσεις. Ο Jeremy Horpedahl του Πανεπιστημίου του Κεντρικού Αρκάνσας παρακολουθεί τον μέσο πλούτο ανά γενιά, χρησιμοποιώντας δεδομένα που παράγονται από την Fed. Διαπιστώνει ότι, στα 31, η γενιά των millennials/Gen Z έχει περίπου διπλάσιο πλούτο από αυτόν που είχε ο μέσος όρος της γενιάς X στην ίδια ηλικία. Χρησιμοποιώντας δεδομένα έρευνας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, βρίσκουμε ενδεικτικά στοιχεία παρόμοιων τάσεων στην Ευρώπη. Από το 2010 έως το 2021, οι millennials στη ζώνη του ευρώ τριπλασίασαν την ονομαστική καθαρή τους περιουσία, έναντι λιγότερου από διπλασιασμού για τους Gen X.
Η θέση της γενιάς X μπορεί να μην βελτιωθεί πολύ τα επόμενα χρόνια. Θα μπορούσαν να είναι οι πρώτοι που θα υποφέρουν λόγω των προβληματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων. Το ταμείο κοινωνικής ασφάλισης της Αμερικής προβλέπεται να εξαντληθεί έως το 2033 – ακριβώς τη στιγμή που οι Gen X αρχίζουν να συνταξιοδοτούνται – πράγμα που σημαίνει ότι τα επιδόματα θα μειωθούν κατά 20-25%, εκτός εάν το Κογκρέσο αναλάβει δράση.
