Αναζητώντας τη ζωή στον Άρη και… φτιάχνοντας οξυγόνο

Mια «ασπίδα» για την προστασία των αστροναυτών κατά τις εξερευνήσεις τους σε πλανήτες που κρύβουν απρόβλεπτες …επιθέσεις, ανέπτυξε μια ελληνική ερευνητική ομάδα που συνεργάζεται πλέον με την ESA (την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία).

Κι αυτό γιατί ένα από τα εμπόδια που προέκυπταν κατά τις διαστημικές αποστολές στην Σελήνη ή τον Άρη, ήταν οι επιφάνειες των πλανητών και οι περιοχές στις οποίες εμφανίζονταν κάποιες άκρως οξειδωτικές χημικές ενώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν χημικά εγκαύματα στους αστροναύτες.

Έτσι, η ελληνική ερευνητική ομάδα, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) στην προσπάθεια να βοηθήσει τις προσπάθειες αναζήτησης ζωής στον Άρη, ανέπτυξε μια συσκευή για την ανίχνευση αυτών των «δραστικών μορφών οξυγόνου», καθώς και για την «αποκομιδή» επαρκούς ποσότητας οξυγόνου ώστε να επιτρέπει την επιβίωση των αστροναυτών επ’ αόριστον.

Τα αμερικάνικα διαστημόπλοια Viking, που προσεδαφίσθηκαν στον Άρη το 1976, πραγματοποίησαν πειράματα αναζήτησης ζωής, τα αποτελέσματα των οποίων συζητούνται ακόμη και σήμερα, ήδη εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η ESA, κατά το πείραμα «Ραδιοσημασμένης Έκλυσης» (αερίων) του Viking αναμείχθηκε θρεπτικό υγρό με δείγμα εδάφους του Άρη, με συνέπεια να παρατηρηθεί απελευθέρωση άφθονης ποσότητας αέριου οξυγόνου. Ορισμένοι ερευνητές ερμήνευσαν αυτό το αποτέλεσμα ως ένδειξη ύπαρξης μικροβιακής ζωής στον Άρη. Ωστόσο, ακόμη και μετά την αποστείρωση του δείγματος σε θερμοκρασία 160°C, αυτή η παραγωγή οξυγόνου συνεχίστηκε. Ταυτοχρόνως, τα άλλα πειράματα του Viking δεν βρήκαν ίχνη οργανικών χημικών ουσιών.

Εκείνο που διαπιστώθηκε από αυτά τα πειράματα, ήταν ότι  έκλυση αερίου οξυγόνου από το χώμα, παρότι αυτό απουσιάζει από την ατμόσφαιρα του Άρη.

Τα ερωτηματικά για ύπαρξη ζωής στον Άρη παραμένουν αναπάντητα για τουλάχιστον τέσσερεις δεκαετίες. Από την άλλη πλευρά όμως, οι προσπάθειες συνεχίστηκαν για την ανακάλυψη των πιθανών χημικών μορίων-πηγών του εκλυθέντος οξυγόνου από το αρειανό χώμα μετά το ανακάτεμα του με υδατικό θρεπτικό υλικό.

Με βάση  αυτές τις μεθόδους, ξεκίνησε η ιδέα ενός ειδικού οργάνου ταυτόχρονης ποσοτικοποίησης αυτών των τοξικών μορφών οξυγόνου, μετά από τη σταδιακή μετατροπή τους σε εκλυόμενο οξυγόνο.

Ο εντοπισμός αυτών των -κατά τα άλλα επικίνδυνων- αυτών μορφών οξυγόνου σε εδάφη του Άρη και της Σελήνης θα μπορούσε να τις μετατρέψει σε πολύτιμες πηγές αέριου οξυγόνου για αστροναύτες. Από την άλλη πλευρά, η απουσία τους από την επιφάνεια πλανητών θα μπορούσε να αποτελέσει κριτήριο επιλογής τους για τη διερεύνηση της ύπαρξης βιοδεικτών εξωγήινης ζωής.

Η ιδέα αυτή υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαστήματος που ενέκρινε την χρηματοδότηση του έργου.