Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας ζητά αναθεώρηση των κρατικών προγραμμάτων διάσωσης

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας ζήτησε επείγουσα αναθεώρηση του συστήματος για την αντιμετώπιση μη βιώσιμων χρεών, καθώς ο θεσμός προειδοποιεί για επερχόμενο κύμα χρεοκοπιών από τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η αύξηση του παγκόσμιου κόστους δανεισμού, μαζί με το ισχυρό δολάριο και τον υψηλό πληθωρισμό, έχουν δυσκολέψει ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες στο να ανταποκριθούν στις αποπληρωμές του χρέους τόσο σε ξένο όσο και σε τοπικό νόμισμα.

Ο Ίντερμιτ Γκιλ, επικεφαλής οικονομολόγος του οργανισμού με έδρα την Ουάσιγκτον, δήλωσε σε συνέντευξή του στους Financial Times ότι το υπάρχον πλαίσιο για την αντιμετώπιση των μη βιώσιμων επιβαρύνσεων χρέους δεν είναι πλέον κατάλληλο για τον σκοπό και «πρέπει να αλλάξει».

Παγκόσμια Τράπεζα: Αναθεωρεί επί τα χείρω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη στην Κίνα

«Εφαρμόζουμε ένα μοντέλο αναδιάρθρωσης που επινοήθηκε για μια άλλη εποχή», είπε ο Gill, προσθέτοντας ότι το τρέχον σύστημα προσφέρει «πολύ λίγα, πολύ αργά» για τις χώρες που κινδυνεύουν από χρεοκοπία και ότι είναι «πολύ μονόπλευρο» υπέρ των πιστωτών.

Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει προειδοποιήσει ότι οι χώρες δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο κάτω από το αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και τις πιέσεις στα δημόσια οικονομικά που προκαλούνται από πολλαπλές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας και του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η μικρή παγκόσμια ανάπτυξη καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την αντιμετώπιση του ζητήματος τώρα, είπε. «Η καλύτερη πρόβλεψή μας για το επόμενο έτος είναι κατά ένα τρίτο χαμηλότερη από ό,τι ήταν πριν από λίγους μήνες και το 2024 δεν φαίνεται πολύ καλύτερο», ανέφερε, προσθέτοντας ότι οι αναδιαρθρώσεις του χρέους «θα μπορούσαν να είναι ένα ναυάγιο».

Οι επικριτές λένε ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων χρεών έχουν προχωρήσει πολύ αργά σε περιπτώσεις όπως η Ζάμπια, η Σρι Λάνκα και η Γκάνα, που αυτή την εβδομάδα έγινε η τελευταία αναπτυσσόμενη οικονομία η οποία χρεοκόπησε.

«Μπορεί να υπάρχουν μεγάλες περίοδοι [μεταξύ των προβλημάτων που προκύπτουν και της επίλυσης] κατά τις οποίες μπορεί να συμβούν πολύ άσχημα πράγματα», είπε ο Gill. Η Ζάμπια χρειάστηκε σχεδόν δύο χρόνια μετά την αθέτηση υποχρεώσεων για να εξασφαλίσει ένα δάνειο από το ΔΝΤ.

Ο Gill κατηγόρησε την έλλειψη ενός συνόλου διεθνώς συμφωνημένων προτύπων για τις καθυστερήσεις και είπε ότι η αντιμετώπιση των αθετήσεων πληρωμών και των αναδιαρθρώσεων κατά περίπτωση δημιουργεί «το ίδιο πρόβλημα μετά από πέντε χρόνια».

«Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε μια ομοιόμορφη προσέγγιση», είπε ο Gill. «Διαφορετικά, απλώς καθυστερείτε και ελπίζετε ότι η ανάπτυξη θα ξαναρχίσει και το πρόβλημα θα εξαφανιστεί».

Η ελάφρυνση, είπε, θα πρέπει να είναι αρκετά σημαντική ώστε να θέτει τους οφειλέτες σε βιώσιμη πορεία προς την ανάπτυξη και να σημαίνει ότι όλοι οι πιστωτές μοιράζονται το ίδιο βάρος.

Η σημερινή προσέγγιση για την αντιμετώπιση του χρέους επινοήθηκε κατά τη διάρκεια των κρίσεων χρέους των αναδυόμενων αγορών στα τέλη του 20ου αιώνα, όταν πιστωτές ήταν σε μεγάλο βαθμό δυτικές κυβερνήσεις και εμπορικές τράπεζες.

Από τότε, ωστόσο, η Κίνα, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία έχουν γίνει όλο και πιο σημαντικοί παίκτες στη χρηματοδότηση φτωχότερων χωρών. Οι τράπεζες που εμπλέκονταν στο παρελθόν, εν τω μεταξύ, έχουν αντικατασταθεί από χιλιάδες ομολογιούχους.

Οι κυβερνήσεις στρέφονται επίσης όλο και περισσότερο σε εγχώριους θεσμούς ως πηγές χρηματοδότησης. Τόσο στη Γκάνα όσο και στη Σρι Λάνκα, περίπου το ήμισυ του δημόσιου χρέους οφείλεται σε εγχώριους δανειστές. Σε άλλους προβληματικούς οφειλέτες, όπως η Αίγυπτος και το Πακιστάν, το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο. Οποιαδήποτε χρεοκοπία κινδυνεύει να προκαλέσει χάος στα εγχώρια τραπεζικά συστήματα.

Οι τυπικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση του χρέους περιλαμβάνουν τη διεξαγωγή ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για να αξιολογήσουν την κλίμακα του προβλήματος, πριν υπολογίσουν το ποσό της ελάφρυνσης του χρέους που απαιτείται για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα και να τεθεί ο οφειλέτης σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης. Στη συνέχεια, οι κυβερνήσεις των πιστωτών συμφωνούν πόση ανακούφιση θα παράσχουν – ένα βήμα που συνήθως ξεκλειδώνει μια διάσωση από το ΔΝΤ. Η διαδικασία τελειώνει όταν η κυβέρνηση του οφειλέτη αναλαμβάνει να εξασφαλίσει τους ίδιους όρους στους ιδιώτες πιστωτές της με αυτούς που προσφέρονται στον επίσημο τομέα.

Οι διαχειριστές μεγάλων περιουσιακών στοιχείων που εκπροσωπούν τους ομολογιούχους θέλουν να εμπλέκονται νωρίτερα στις συνομιλίες.

Μια προσπάθεια να σπάσει η κυριαρχία των δυτικών κυβερνήσεων στη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων χρέους έγινε νωρίς στην πανδημία από την ομάδα των μεγάλων οικονομιών της G20 που περιλαμβάνει την Κίνα, την Ινδία και τη Σαουδική Αραβία. Αλλά η Πρωτοβουλία Αναστολής Εξυπηρέτησης Χρέους απέτυχε να κερδίσει έδαφος, με μόνο τρεις χώρες —η Ζάμπια, η Αιθιοπία και το Τσαντ— να έχουν υπογράψει το πλαίσιο που δημιουργήθηκε από την πρωτοβουλία.

Ο Gill είπε ότι το μεγαλύτερο λάθος του νέου πλαισίου ήταν να εισαγάγει την πιθανότητα οι ιδιώτες πιστωτές να παραμείνουν εκτός οποιασδήποτε διαδικασίας ελάφρυνσης χρέους – ένα σφάλμα που μπορεί να διακόψει την πρόσβαση των κυβερνήσεων στις ξένες κεφαλαιαγορές.

Ένα νέο σύστημα για την αντιμετώπιση του χρέους θα πρέπει, είπε, να αναγνωρίσει ότι «οι χώρες έχουν πρόσβαση στην αγορά» και ότι θα πρέπει «να συνεχίσουν να την έχουν».