Δείκτης ισχύος γυναικών: Τα πολιτικά κέρδη και τα «εμπόδια» – Πού βρίσκεται η Ελλάδα [γράφημα]

Το πρόγραμμα Γυναίκες και Εξωτερική Πολιτική της ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης Council on Foreign Relations-CFR δημιούργησε τον δείκτη δύναμης γυναικών ο οποίος κατατάσσει 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ ως προς την πρόοδό τους προς την ισότητα των φύλων στην πολιτική συμμετοχή. Αναλύει το ποσοστό των γυναικών που υπηρετούν ως αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων, σε υπουργικά συμβούλια, σε εθνικά νομοθετικά σώματα, ως υποψήφιες για εθνικά νομοθετικά σώματα και σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, και απεικονίζει το χάσμα των φύλων στην πολιτική εκπροσώπηση.

Σήμερα, οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο διεκδικούν πολιτικά αξιώματα σε πρωτοφανή αριθμό – και κερδίζουν. Εδώ είναι γιατί έχει σημασία.

Συνολικά, η ηγεσία των γυναικών προωθεί την ισότητα και τη σταθερότητα. Και όταν οι γυναίκες αποτελούν μια κρίσιμη μάζα των νομοθετικών σωμάτων -περίπου 25 με 30 τοις εκατό- είναι πιο πιθανό να αμφισβητήσουν καθιερωμένες συμβάσεις και πολιτικές ατζέντες.

Κοινά σημεία. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να περάσουν κομματικές γραμμές για να βρουν κοινό έδαφος. Μια μελέτη της Γερουσίας των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι οι γυναίκες γερουσιαστές συνεργάζονταν πιο συχνά με το αντίπαλο κόμμα και ψήφιζαν επί περισσοτέρων νομοσχεδίων από τους άνδρες ομολόγους τους. Για παράδειγμα, γυναίκες γερουσιαστές των ΗΠΑ και από τα δύο κόμματα ενώθηκαν για να διαπραγματευτούν μια συμφωνία για τον τερματισμό της απειλής διακοπής λειτουργίας της κυβέρνησης.

Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες πρωθυπουργοί και υπουργοί του υπουργικού συμβουλίου είναι πιο επιτυχημένες στην επίτευξη συμβιβασμού. Στη Βόρεια Ιρλανδία, ομάδες Καθολικών και Προτεσταντών γυναικών ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ιδρύσουν ένα ισχυρό πολιτικό κόμμα που σημείωσε πρόοδο πέρα από τις θρησκευτικές διαφορές κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών προσπαθειών στη Βόρεια Ιρλανδία στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Ισότητα και κοινωνική ευημερία.

Οι γυναίκες βουλευτές είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν πολιτικές που υποστηρίζουν την ισότητα και την κοινωνική ευημερία. Μόλις φτάσουν σε μια κρίσιμη μάζα στα νομοθετικά σώματα, προκύπτουν αποτελέσματα: Μια μελέτη διαπίστωσε αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση. Μια άλλη μελέτη συνέδεσε το αυξανόμενο μερίδιο των γυναικών στα νομοθετικά σώματα της υποσαχάριας Αφρικής με τις αυξημένες δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και τη μείωση της παιδικής και βρεφικής θνησιμότητας. Τα κοινοβούλια με περισσότερες γυναίκες έχουν υιοθετήσει πιο ισχυρές πολιτικές για το κλίμα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι κυβερνήσεις υπό τις γυναίκες ανταποκρίθηκαν με γρήγορα, αποτελεσματικά και κοινωνικά χωρίς αποκλεισμούς μέτρα.

Τα κοινοβούλια με υψηλότερο μερίδιο γυναικών βουλευτών είναι επίσης πιο πιθανό να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν νομοθεσία που προάγει την ισότητα των φύλων.

Σταθερότητα

Η συμπερίληψη των γυναικών στην ηγεσία προάγει τη σταθερότητα. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι, κατά μέσο όρο, μια χώρα είναι σχεδόν πέντε φορές λιγότερο πιθανό να ανταποκριθεί σε μια βίαιη διεθνή κρίση όταν η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των γυναικών αυξάνεται κατά 5%.

Στο εσωτερικό των χωρών, η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των γυναικών συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφυλίου πολέμου και χαμηλότερα επίπεδα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από το κράτος, όπως εξαφανίσεις, δολοφονίες, πολιτικές φυλακίσεις και βασανιστήρια. Πράγματι, στη Ρουάντα μετά τη σύγκρουση, όπου πάνω από το 50% των βουλευτών είναι γυναίκες, οι νομοθέτες έχουν υποστηρίξει διαδικασίες λήψης αποφάσεων χωρίς αποκλεισμούς που προωθούν τις προσπάθειες συμφιλίωσης σε τοπικό επίπεδο. Οι γυναίκες διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη της ειρήνης στις Φιλιππίνες και στη διαμόρφωση συνταγμάτων μετά τις συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο.

Σίγουρα, η εκλογή γυναικών δεν εγγυάται αυτά τα αποτελέσματα. Η κατοχή πολιτικών αξιωμάτων είναι απλώς το πρώτο βήμα για την άσκηση πολιτικής εξουσίας. Σε πολλές χώρες, οι θεσμικές δομές και τα πολιτικά συστήματα εξακολουθούν να περιορίζουν την ικανότητα των γυναικών να επηρεάζουν την πολιτική.

Οι γυναίκες δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα και δεν είναι όλες οι γυναίκες συνεργάσιμες, ειρηνικές ή υποστηρικτές νόμων που ενισχύουν την ισότητα των φύλων. Το να είσαι η πρώτη γυναίκα που εκλέγεται σε μια ηγετική θέση σημαίνει συχνά να προσπαθείς να πλοηγήσεις σε δομές που προηγουμένως κυριαρχούσαν οι άνδρες, κάτι που μπορεί να μεταφραστεί σε πολιτική οξυδέρκεια και όχι σε αλλαγή πολιτικής.

Σε κάθε περίπτωση, τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένα εμπόδια αυξάνονται. Καθώς ο αριθμός των γυναικών που αναζητούν αξιώματα έχει αυξηθεί, το ίδιο συμβαίνει και με τη σωματική βία και την διαδικτυακή κακοποίηση που στοχεύουν τις γυναίκες στην πολιτική. Μια μελέτη με γυναίκες βουλευτές διαπίστωσε ότι το 44,4% απειλούνταν με θάνατο, βιασμό ή σωματική βία. Σύμφωνα με άλλη μελέτη, οι γυναίκες αξιωματούχοι στοχοποιούνται 3,4 φορές συχνότερα από τους άνδρες.

Οι γυναίκες έχουν επίσης επηρεαστεί δυσανάλογα από την πανδημία COVID-19 μέσω της ανεργίας, της μισθολογικής ανισότητας και της μείωσης των διευθυντικών θέσεων.

Ωστόσο, αυτές οι αποτυχίες έχουν παρακινήσει τις γυναίκες σε πολλές χώρες να ασχοληθούν πολιτικά και να συνδεθούν μέσω των αναπτυσσόμενων παγκόσμιων δικτύων. Καθώς οι τάξεις των γυναικών ηγετών αυξάνονται, συμβάλλουν στην έμπνευση και στην ενδυνάμωση άλλων να εισέλθουν στην πολιτική σκηνή.

Η θέση των Ελληνίδων

Δυστυχώς, η Ελλάδα και εδώ κατέχει θλιβερή θέση. Η χώρα μας κατέχει την προτελευταία θέση στη συνολική βαθμολογία πολιτικής ισοτιμίας ( άθροισμα της εκπροσώπησης των γυναικών σε πέντε δείκτες πολιτικής συμμετοχής: αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων, εθνικά υπουργικά συμβούλια, εθνικά νομοθετικά σώματα, υποψήφιους εθνικούς νομοθέτες και τοπικά νομοθετικά σώματα) στο σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών (εντός και εκτός ΕΕ) με συνολική βαθμολογία 14.  Από κάτω είναι μόνο η Τουρκία με ίση βαθμολογία, αλλά με μικρότερη εκπροσώπηση στο νομοθετικό σώμα και σε υπουργικές θέσεις. Στην κορυφή βρίσκεται η Ισλανδία με βαθμολογία 75, ακολουθούμενη από τις Ανδόρα (70), Φινλανδία (70), Νορβηγία (70) και Σουηδία (64). Στην παγκόσμια κατάταξη την Ισλανδία ακολουθεί η Κόστα Ρίκα (72). Η βαθμολογία αυτή επηρεάζεται στο μέγιστο από τη συμμετοχή γυναικών στο παρόν κοινοβούλιο, όπου η κατάταξη βλέπει μόνο 11% γυναίκες στην Βουλή.

Στο γενικό σύνολο όλων των χωρών-μελών του ΟΗΕ η Ελλάδα βρίσκεται στην 153η θέση της κατάταξης. Η ελλάδα μπορεί να έχει υποβαθμιστεί καθώς δεν διατίθενται στοιχεία για την συμμετοχή γυναικών στην τοπική αυτοδίοικηση, αλλά ούτε και για τη συμμετοχή στα ψηφοδέλτια.

Το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) είναι μια αμερικανική δεξαμενή σκέψης που ειδικεύεται στην εξωτερική πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ. Ιδρύθηκε το 1921, είναι ένας ανεξάρτητος και μη κομματικός, μη κερδοσκοπικός, οργανισμός. Το CFR εκδίδει το διμηνιαίο περιοδικό Foreign Affairs από το 1922.