Ναυτιλία: Τα «αόρατα πλοία» που μεταφέρουν εμπορεύματα δισ. δολαρίων

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αναδείξει ένα μείζον ζήτημα για το παγκόσμιο εμπόριο, το οποίο προϋπήρχε μεν, αλλά όχι στον βαθμό στον οποίο παρατηρείται σήμερα: τα «αόρατα» πλοία.

Και μάλιστα, με την τεχνολογία την οποία χρησιμοποιούν, μπορούν όχι μόνο να κρύβουν το στίγμα τους, αλλά και να το αλλάζουν, ώστε να φαίνεται ότι είναι σε διαφορετικό σημείο, μεταφέροντας αγαθά που αξίζουν δισεκατομμύρια δολάρια.

Σύμφωνα με εκτενές δημοσίευμα του CNBC, τα λεγόμενα «αόρατα» ή «σκοτεινά πλοία» μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο σε τιμές που παραβιάζουν το πλαφόν, περνούν κάτω από το ραντάρ στα ύδατα της Βενεζουέλας, ή είναι φορτωμένα με «λαθραία σιτηρά από την Ουκρανία».

Σύμφωνα με τους κανόνες  του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, τα μεγάλα πλοία πρέπει να είναι εξοπλισμένα με συστήματα αυτόματης αναγνώρισης (AIS) και πρέπει να μεταδίδουν την τοποθεσία τους για την αποφυγή συγκρούσεων.

Πώς μένει στη σκιά ο «σκοτεινός» στόλος της Ρωσίας

Μίλια μακριά

Ωστόσο, ορισμένοι απενεργοποιούν τους αναμεταδότες θέσης τους ή παρεμβαίνουν στα δεδομένα του AIS, με αποτέλεσμα να πλοίο να φαίνεται ότι είναι εκατοντάδες μίλια μακριά από την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται. Αυτά τα πλοία, μπορούν να εντοπιστούν μόνο μέσω δορυφορικών συστημάτων.

Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρεία ναυτιλιακής τεχνολογίας Windward, το πρώτο εξάμηνο του 2023, καταγράφηκε αύξηση 12% σε περιπτώσεις «χειραγώγησης της τοποθεσίας» μεταξύ πετρελαιοφόρων και πλοίων που μεταφέρουν ξηρό φορτίο όπως σιτηρά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι και αύξηση 82% σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2021 (πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία).

«Οι εξελίξεις στην τεχνολογία διευκολύνουν την παρακολούθηση αυτού του είδους των παραβιάσεων, ενώ νέες προσπάθειες για τη δημοσιοποίηση των τοποθεσιών των πλοίων ρίχνουν φως σε τέτοιες δραστηριότητες», σχολίασε ο John Lusk, διευθύνων σύμβουλος της Spire Maritime, μιας εταιρείας ανάλυσης που παρέχει δεδομένα σε κυβερνήσεις και ιδιωτικές εταιρείες.

«Αρχίζουμε να βλέπουμε ακόμη μεγαλύτερη εστίαση στη ναυτιλιακή βιομηχανία λόγω των κυρώσεων», είπε ο Lusk στο CNBC μέσω βιντεοκλήσης, αναφερόμενος στα μέτρα που έχει λάβει η ΕΕ, σύμφωνα με τα οποία τα πλοία που αποκρύπτουν, ή αλλάζουν το στίγμα τους δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στα ευρωπαϊκά λιμάνια.

Το CNBC επικοινώνησε με την ΕΕ, ρωτώντας πόσα τέτοια πλοία έχουν απομακρυνθεί από τα ευρωπαϊκά λιμάνια μετά τις τελευταίες κυρώσεις. Εκπρόσωπος της ΕΕ είπε ότι αυτές οι πληροφορίες «δεν προορίζονται για δημόσια αποκάλυψη».

Κάλυψη φορτίου

Η G7 περιόρισε τις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου στα 60 δολάρια το βαρέλι για να περιορίσει τα έσοδα για το Κρεμλίνο, αλλά σύμφωνα με την Έιμι Ντάνιελ, συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της Windward, η παράνομη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να αξίζει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η τεχνολογία της Windward εντόπισε περισσότερα από 1.100 δεξαμενόπλοια συνδεδεμένα με τη Ρωσία που κινούνταν απενεργοποιώντας ή χειραγωγώντας το AIS τους, είπε ένας εκπρόσωπος της Windward στο CNBC μέσω email.

«Είναι εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου», είπε χαρακτηριστικά η Ντάνιελ στο CNBC.  Για παράδειγμα, «500 πλοία θα μπορούσαν να [μεταφέρουν] 800 εκατομμύρια βαρέλια. Στη συνέχεια πολλαπλασιάστε το με την τιμή του πετρελαίου — ας το ονομάσουμε 60 δολάρια. Αυτό είναι περίπου 48 δισεκατομμύρια δολάρια», τόνισε.

Ανοικτά του Μαρόκου

Η Windward ανέφερε επίσης ότι τα δεδομένα της δείχνουν ότι ο αριθμός των σκοτεινών μεταφορών από πλοίο σε πλοίο είχε αυξηθεί στη Θάλασσα Αλμποράν βόρεια του Μαρόκου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τέτοιες μεταφορές επιτρέπουν σε ένα σκάφος να πάρει πετρέλαιο από ένα άλλο χωρίς να διερευνήσει την τιμή αγοράς του πετρελαίου και μπορούν επίσης να συγκαλύψουν την προέλευση του εμπορεύματος.

Η Windward εντόπισε επίσης μια «ρωσική δίοδο σιτηρών», στην οποίο ένα φορτηγό πλοίο που μετέφερε σιτηρά «ενεπλάκη σε μια σκοτεινή δραστηριότητα» στο στενό του Κερτς – την υδάτινη λωρίδα σώμα που συνδέει την Αζοφική Θάλασσα που έχει ρωσικά και ουκρανικά σύνορα – με τη Μαύρη Θάλασσα. Δύο φορτηγά πλοία αναχώρησαν από το Κερτς για να παραδώσουν σιτηρά στο Μαρόκο και τον Αραβικό Κόλπο, είπε η Windward.

Η Spire, εν τω μεταξύ, εντόπισε 50 πολύ μεγάλα tanker που, όπως είπε, κάλυψαν τα ίχνη τους για να μεταφέρουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα.

Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις κατά της Βενεζουέλας , αλλά η Spire υπολογίζει ότι 108 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου – αξίας περίπου 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων στα μέσα Ιουλίου- μεταφέρθηκαν από τη χώρα της Νότιας Αμερικής στην Ανατολική Ασία μεταξύ της 1ης Νοεμβρίου του περασμένου έτους και 29 Ιουνίου.

Τα δεξαμενόπλοια φαινόταν να βρίσκονται σε νερά γύρω από τα κοιτάσματα πετρελαίου της Αγκόλα — αλλά τα δεδομένα του Spire έδειξαν ότι οι πραγματικές τους θέσεις ήταν πέρα ​​από τον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό στην ΑΟΖ της Βενεζουέλας. Στη συνέχεια, τα πλοία ανέφεραν την ακριβή τοποθεσία τους μόλις έφτασαν κοντά στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας της Νότιας Αφρικής, με την Κίνα και τη Μαλαισία τους πιο πιθανούς προορισμούς τους, πρόσθεσε η εταιρεία. Τα δεδομένα έδειξαν επίσης ότι το βύθισμα των πλοίων άλλαξε, υποδηλώνοντας ότι το φορτίο είχε εκφορτωθεί, είπε ο Spire.