Προϋπολογισμός 2024: Τα πυρά της αντιπολίτευσης και οι δυσκολίες Μητσοτάκη

Σε αποδόμηση της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη προχώρησε η αντιπολίτευση κατά την τελευταία ημέρα συζήτησης του κρατικού προϋπολογισμού του 2024. Ουσιαστικά η αντιπολίτευση έδειξε τα μεγάλα κενά που υπάρχουν στην ωραιοποιημένη εικόνα που προσπάθησε να εξυφάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Κοινός τόπος των κομμάτων της αντιπολίτευσης ήταν η παραγωγή ανισοτήτων, εξαιτίας της κυβερνητικής πολιτικής. Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός έμεινε στην αοριστολογία περί του ότι «Πρέπει να αυξήσουμε το διαθέσιμο εισόδημα περιορίζοντας ανισότητες», όταν πριν λίγα χρόνια δήλωνε ότι οι ανισότητες είναι φυσικό φαινόμενο Ο κ. Μητσοτάκης απαρίθμησε οικονομικές επιτυχίες της κυβέρνησής του, μιλώντας για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, για βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών, για επενδυτική βαθμίδα τη στιγμή που η κοινωνία παραμένει σε κατάσταση εκτεταμένης φτωχοποίησης.

Η Ελλάδα είναι είτε πρώτη είτε συγκαταλέγεται στις πρώτες θέσεις σε όλους ανεξαιρέτως τους δείκτες φτώχειας, υλικής στέρησης και κοινωνικής δυστυχίας στην Ε.Ε. των 27, με την όποια πρόοδο να είναι εξαιρετικά αργή.

Μόνο διαπιστώσεις για την ακρίβεια

Την ίδια στιγμή, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο θέμα του πληθωρισμού, παραδεχόμενος ότι τόσο τον Οκτώβριο όσο και τον Νοέμβριο κινήθηκε πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, προσθέτοντας παράλληλα ότι θα μειωθεί. Ωστόσο, λησμόνησε να αναφερθεί στην πραγματική αγοραστική δύναμη των Ελλήνων πολιτών, τη στιγμή που σημαντικό μέρος του πληθυσμού στενάζει υπό το βάρος της εκτεταμένης ακρίβειας, με τον προϋπολογισμό να καταργεί τις επιδοτήσεις σε ό,τι αφορά την ενέργεια, ενώ ήδη έχει καταργηθεί και το Market Pass σχετικά με την ακρίβεια στα τρόφιμα. Το τελευταίο παραδέχθηκε και ο κ. Μητσοτάκης. Όμως, περιορίστηκε στη διαπίστωση, χωρίς να αναφερθεί σε κάποιο άλλο μέτρο.

Μισθοί και πληθωρισμός: Το τριπλό ελληνικό, πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα

Ο πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Σωκράτης Φάμελλος έκανε ευρεία επίθεση σε ό,τι αφορά τη μείωση των εισοδημάτων, με την ταυτόχρονη άνοδο της ακρίβειας αναφέροντας ότι «Ο πραγματικός μισθός, σε όρους ενός αντιπροσωπευτικού «καλαθιού» αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ του Β’ τριμήνου 2023 και του α’ τριμήνου του2021, έχει μειωθεί 8%. Αυτή είναι η πραγματικότητα που ζουν όλοι οι πολίτες: Παραμένουμε πρώτοι και τον Οκτώβριο του 2023 σε πληθωρισμό τροφίμων στην ΕΕ (10.3%)», προσθέτοντας ότι είμαστε «Πρώτοι στα έξοδα στέγασης (πάνω από 40% του εισοδήματος των νοικοκυριών, με νοίκια που φτάνουν τιμές χωρών με πολλαπλάσιο μέσο μισθό). Ακόμα και το «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω για Νέους» είχε αιτήσεις για απορρόφηση μόλις του 30% του προϋπολογισμού του».

Ακόμη αναφέρθηκε και στις τιμές τις ενέργειας, σημειώνοντας ότι είμαστε «Πρώτοι σε τιμές ενέργειας και καυσίμων (ακριβότερη βενζίνη στην ΕΕ σε όρους αγοραστικής δύναμης). Πρωταθλητισμός και στη χονδρεμπορική ρεύματος, όπου και το 2023 κάνουμε πρωταθλητισμό, είμαστε 4οι ακριβότεροι μέχρι σήμερα. Και σας θυμίζω τον πρωταθλητισμό στο κόστος ρεύματος το 2022 και τις πρωτιές στην ακρίβεια χονδρεμπορικής. Νέοι πειραματισμοί με τα πολύχρωμα τιμολόγια του κ. Σκυλακάκη, τα οποία όχι μόνο περιέχουν ρήτρα αναπροσαρμογής αλλά με πολύπλοκες εξισώσεις αφήνουν μονά ζυγά εκτεθειμένο τον καταναλωτή».

Το πρόβλημα της στέγης

Ένα ακόμη μεγάλο ζήτημα, στο οποίο δεν αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός είναι και η ακριβή στέγη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα του κόστους της στέγασης, τονίζοντας πως η στεγαστική κρίση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα μαζί με την υγεία και την παιδεία για τη χώρα.

Ο κ. Ανδρουλάκης ζήτησε την κατάργηση της golden visa για να έχει πρόσβαση σε προσιτή στέγαση ο ελληνικός λαός. «Έχετε καταντήσει το Μαξίμου γραφείο real estate. Είστε απολύτως υπεύθυνοι για μία τεράστια στεγαστική κρίση που υπάρχει σήμερα και θα κλιμακωθεί τα επόμενα χρόνια» υπογράμμισε.

Αύξηση φοροεσόδων και επιβαρύνσεις στους ελεύθερους επαγγελματίες

Άλλο μεγάλο ζήτημα αποτέλεσε και το γεγονός της αύξησης των φορολογικών εσόδων, την ώρα που οι πολίτες βιώνουν τη μείωση των εισοδημάτων τους εξαιτίας του επίμονου πληθωρισμού, με τον κ. Μητσοτάκη να αρκείται στα γνωστά μέτρα που συμπεριλαμβάνονται στον προϋπολογισμός (μισθοί δημοσίων υπαλλήλων, μικρή αύξηση συντάξεων, «κουτσουρεμένες» τριετίες και κατώτατος μισθός).

Όπως τόνισε ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Αριστεράς Αλέξης Χαρίτσης «Η κυβέρνηση σήμερα πανηγυρίζει για την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων (από 48,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε 62,9 δισεκατομμύρια ευρώ)», για να συμπληρώσει με νόημα: «Από που όμως προκύπτει αυτή η «επιτυχία»; Τα 7 δισεκατομμύρια προέρχονται από τον ΦΠΑ. Από τον καθημερινό φόρο που πληρώνουν οι πολίτες κάθε φορά που βάζουν ένα προϊόν στο καλάθι τουσούπερ μάρκετ, κάθε φορά που γεμίζουν το ρεζερβουάρ της βενζίνης, κάθε φορά που φροντίζουν το σπίτι τους να είναι ζεστό».

Την ίδια στιγμή, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας επιτέθηκε στην κυβέρνηση και για τις φοροεπιβαρύνσεις προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θέλετε να κλείσετε τους μικρούς ελεύθερους επαγγελματίες. Aντλείτε χρήματα από τα γνωστά ισοζύγια μέσω του ΦΠΑ και του φόρου για τα καύσιμα. Ψηφίσατε και το έκτρωμα για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Δεν στοχεύετε στη φοροδιαφυγή. Να τους κλείσετε θέλετε και να τους αφανίσετε».

Η «τρύπα» των επενδύσεων

Πάντως, υπάρχουν και μια σειρά από ζητήματα, τα οποία δημιουργούν πολύ σημαντικά ερωτήματα. Για παράδειγμα, βασικό ζήτημα αλλά και ζητούμενο είναι οι επενδύσεις, με τον κ. Μητσοτάκη να θέτει τον στόχο για επενδυτικές δαπάνες 12 δισ. ευρώ το 2024, σε επίπεδα δηλαδή πρωτόγνωρα για την ελληνική οικονομία ακόμα και τον καιρό πριν από τα μνημόνια. Σύμφωνα με το κείμενο του προϋπολογισμού, οι επενδύσεις θα πρέπει να αυξηθούν κατά περισσότερο από 15,1% και την επόμενη χρονιά.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι και ο προϋπολογισμός του 2023 προέβλεπε επενδύσεις της τάξης του 15,5% και τελικά η εκτέλεση φτάνει μόλις το 7% τελικά, όντας υποδιπλάσιες. Με το παραπάνω συνδέεται και η πορεία που θα έχει η απορρόφηση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πάντως, οι προβλέψεις για φέτος είναι ότι θα υπάρξει μια υποεκτέλεση της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ, κάτι που μόνο ενθαρρυντικό δεν είναι.

Σημείο αδυναμίας οι εκτιμήσεις

Σημαντική αβεβαιότητα ως προς το πότε (και αν) θα ξεκινήσουν οι μειώσεις των επιτοκίων, αλλά και ως προς την ταχύτητα με την οποία η αύξηση του κόστους του χρήματος θα επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα και ως προς την επίδρασή της στην καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και στην επενδυτική ζήτηση. Ο κ. Μητσοτάκης πιθανολόγησε ότι θα υπάρξουν πιο γρήγορες – από το αναμενόμενο εξελίξεις -, αναφέροντας το παράδειγμα της Fed. Ωστόσο, όπως έδειξαν και οι εκτιμήσεις του για τον πληθωρισμό, οι προβλέψεις δε φαίνεται να είναι το δυνατό του σημείο. Πιο πολύ προσομοιάζουν σε ευχολόγια για αποφυγή ουσιαστικών απαντήσεων στα υψηλά επιτόκια των δανείων που πλήττουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ελλάδα, την ώρα που τα αντίστοιχα των καταθέσεων παραμένουν στον «πάτο».

Χωρίς ουσιαστικές απαντήσεις για την Κλιματική Κρίση

Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν είπε τίποτα ουσιαστικό και για το «καυτό θέμα» της Κλιματικής Κρίσης, ενώ η κατάσταση παραμένει ιδιαιτέρως προβληματική, ενώ τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα σε Έβρο, Ρόδο, Θεσσαλία και άλλες περιοχές δημιουργούν έντονο προβληματισμό. Άλλωστε, σε αυτά τα ζητήματα αναφέρθηκε διεξοδικά και η αντιπολίτευση. Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι στο παραπάνω αναφέρθηκε και ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας τόσο στο OT FORUM όσο και σε μετέπειτα ειδική εκδήλωση παρουσίασης μελέτης που εκπόνησε η Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της ΤτΕ, επισημαίνοντας τους κινδύνους.

Mε την κλιματική αλλαγή να «στοιχίζει» 2,2 δις. ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία, περίπου 1% του ΑΕΠ σε σημερινές αξίες, καθίσταται σαφές πως η άμεση λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση περιορισμού των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα καθίσταται επιτακτική ανάγκη για να μετριαστούν οι επιπτώσεις του κλιματικού Αρμαγεδδώνα σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο κ. Στουρνάρας.

Σχετικά με το κόστος της Κλιματικής Αλλαγής, ο κ. Στουρνάρας είπε ότι η ΤτΕ (ίσως και πρώτη διεθνώς όπως είπε) εκτίμησε ως νούμερο τα «700 δισεκατομμύρια χωρίς συντελεστή προεξόφλησης αλλά με έναν συντελεστή προεξόφλησης 2% που θεωρούμε ότι είναι κατάλληλος για κλιματική αλλαγή είναι περίπου 200 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100, είναι ένα ΑΕΠ».

Απουσία μέτρων για τα χρέη

Μεγάλο «αγκάθι» για τους πολίτες και την ελληνική οικονομία αποτελεί το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα, κάτι που αποτυπώθηκε και στα όσα καταμαρτυρά η αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια της σημερινής συζήτησης για τον προϋπολογισμό. Άλλωστε, οι ομιλίες τόσο του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Νίκου Παππά όσο και του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Μιχάλη Κατρίνη φανερώνουν το παραπάνω. Πάντως, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αρνείται πεισματικά να προχωρήσει σε «γενναίες» ρυθμίσεις χρεών, όπως ζητά η αγορά, προκειμένου να πάρουν «ανάσα» νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο νοικοκυριά όσο και επιχειρήσεις χρωστούν 152,26 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία και στην ΑΑΔΕ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), στα τέλη Σεπτεμβρίου 2023 το συνολικό χρέος ανήλθε στα 47,16 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 1,7 δισ. ευρώ μέσα σε ένα έτος και πάνω από 622 εκατ. ευρώ σε σχέση με τρεις μήνες νωρίτερα. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα σε ό,τι αφορά την ΑΑΔΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο στο τέλος του Ιουλίου 2023 διαμορφώθηκε στα 105,1 δισ. ευρώ.

Συνεπώς, το σύνολο ανέρχεται στα 152,26 δισ. ευρώ.

Την ίδια στιγμή, όπως δείχνουν τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το υπόλοιπο δανείων στο τέλος του 2022 έφτανε στα 115 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 72 δισ. ευρώ είναι επιχειρηματικά, τα 29,38 δισ. ευρώ είναι στεγαστικά και περίπου 8,6 δισ. ευρώ είναι καταναλωτικά. Σύμφωνα δε με τα τελευταία στοιχεία του περασμένου Σεπτεμβρίου ο συνολικός τραπεζικός δανεισμός επιχειρήσεων και νοικοκυριών ανέρχεται στο ποσό των 112,3 δισ. ευρώ.

Ακόμη, θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν και 86,5 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων που έχουν μεταβιβάσει οι τράπεζες σε funds.