Αργεντινή: Απομόνωση ή νέα εξωστρέφεια;

«Asado», «Matambre», «Vacio» είναι μερικές μόνο από τις απολαυστικές συνταγές της αργεντίνικης κουζίνας, που προκαλούν ενθουσιασμό στους απανταχού καλοφαγάδες. Βασίζονται σε συγκεκριμένα κομμάτια βοδινού κρέατος, που θεωρούνται εξαιρετικά για μπάρμπεκιου. Στην Αργεντινή ήταν πάντα περιζήτητα, εκτός συνόρων δεν πωλούνταν μέχρι πρότινος. Και αυτό γιατί η εξαγωγή τους …απαγορευόταν μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο!

Ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέ Μιλέι αποφάσισε να καταργήσει την απαγόρευση αυτή. Θέλει να καταργήσει πολλές ακόμη περιοριστικές διατάξεις, τις οποίες είχαν καθιερώσει προηγούμενες κυβερνήσεις, είτε για να προστατεύουν εγχώριους κλάδους από τον διεθνή ανταγωνισμό, είτε για να ελέγχουν τη ροή του συναλλάγματος, αλλά σε κάθε περίπτωση για να αντλούν πολύτιμα έσοδα μέσω της φορολογίας.

Όπλο κατά της κρίσης το δολάριο;

Ο Μιλέι πιστεύει ότι όλοι αυτοί οι περιορισμοί αποτελούν ένα από τα κύρια αίτια της οικονομικής κρίσης, που ταλαιπωρεί επί δεκαετίες την άλλοτε πλούσια Αργεντινή. Από το 1983 (έτος αποκατάστασης της Δημοκρατίας στη χώρα) μέχρι το 2021 το εθνικό ΑΕΠ έχει αυξηθεί μόλις κατά 29%, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα ολόκληρη η περιοχή της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής καταγράφει αύξηση κατά 48% και το παγκόσμιο ΑΕΠ μία ακόμη μεγαλύτερη αύξηση κατά 87%. Συντριπτική είναι και η σύγκριση με τη γειτονική Χιλή, στην οποία το 1983 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν ξεπερνούσε το 50% του αντίστοιχου στην Αργεντινή, ενώ σήμερα είναι κατά 10% υψηλότερο.

Μάλιστα η οικονομική κατάσταση της Αργεντινής φαίνεται να επιδεινώνεται, χρόνο με τον χρόνο. Σήμερα το ποσοστό φτώχειας υπερβαίνει το 40% (έναντι 32,3% το 2023) και ο επίσημος πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί στο 161%. Σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να τον τιθασεύσει, ο Μιλέι έχει εξαγγείλει την κατάργηση του σημερινού εθνικού νομίσματος, του πέσο, με ταυτόχρονη υιοθέτηση του αμερικανικού δολαρίου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, υποστηρίζει, οι κυβερνήσεις θα σταματήσουν να τυπώνουν νέο χρήμα κατά το δοκούν και να εκμηδενίζουν την πραγματική αξία του.

Εμπόριο, ιδεολογία και ρεαλισμός

O αυτοαποκαλούμενος «αναρχοκαπιταλιστής» Μιλέι υπόσχεται να βάλει τέλος στην κακοδιαχείριση δεκαετιών, περιορίζοντας στο ελάχιστο τα περιθώρια παρέμβασης του κράτους στην οικονομία. Κάποιοι στηλιτεύουν τις εκκεντρικές εμφανίσεις του, άλλοι τον θεωρούν ακραίο εθνολαϊκιστή. Πάντως οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι οι εκτεταμένες παρεμβάσεις του κράτους αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη, ενώ πολλοί συμφωνούν και με την άποψη του νέου προέδρου ότι το ελεύθερο εμπόριο ενισχύει τον ανταγωνισμό στην εγχώρια αγορά.

Ωστόσο, παρά την προσήλωση στις αρχές της ελεύθερης οικονομίας, ο Μιλέι μάλλον απαξιώνει την ένωση Mercosur, στην οποία συμμετέχουν άλλες τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βολιβία, Βραζιλία, Ουρουγουάη, Παραγουάη). Λέει μάλιστα ότι θα ήταν καλύτερα να αποχωρήσει η Αργεντινή από αυτή την ομάδα των λατινοαμερικανικών χωρών, «εκτός αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μία καλύτερη και ευρύτερη ομάδα Mercosur», όπως τονίζει χαρακτηριστικά.

Ο Ντάνιελ Ράιμπεκ, αναλυτής για τη Λατινική Αμερική στο Cato Institute, ένα φιλελεύθερο αμερικανικό think tank, θεωρεί ότι η κριτική Μιλέι δεν στερείται βάσης. «Η Mercosur είναι απλώς μία τελωνειακή ένωση και κατά συνέπεια μάλλον αποτελεί εμπόδιο για τις συναλλαγές της Αργεντινής με τον υπόλοιπο κόσμο» επισημαίνει. «Εκτός βέβαια, αν μεταμορφωθεί ριζικά για να μετατραπεί σε μία πραγματική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών».

Παρόμοια άποψη εκφράζει ο Φεντερίκο Φόντερς, επί σειρά ετών συνεργάτης του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία στο Κίελο. Το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις ΕΕ και Mercosur για μία ευρύτερη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών παρατείνονται στο διηνεκές, λέει ο Φόντερς, αποδεικνύει πόσο δύσκολη είναι η επίτευξη συμβιβασμού. Ο ίδιος εκτιμά ότι οι δυσκολίες οφείλονται κατά κύριο λόγο στην αντίσταση που προβάλλει το αγροτικό λόμπι στη Γαλλία, αλλά και στην εμμονή των Βρυξελλών «να υπαγορεύσουν την περιβαλλοντική πολιτική των εταίρων τους» στη Λατινική Αμερική. Σε αυτό το ζήτημα, εκτιμά ο Φόντερς, ο Μιλέι θα εγείρει ακόμη πιο ισχυρές ενστάσεις από τον Βραζιλιάνο ομόλογό του Λούλα ντα Σίλβα.

«Διμερείς σχέσεις» αντί για BRICS

Συν τοις άλλοις ο Μιλέι ανακάλεσε την απόφαση του προκατόχου του για προσχώρηση της Αργεντινής στην ομάδα των αναδυόμενων αγορών BRICS από τον Ιανουάριο του 2024. Το ακρωνύμιο παραπέμπει στα ιδρυτικά μέλη της ομάδας (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική). Μιλώντας στην εφημερίδα La Nación η νέα υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής Ντιάνα Μοντίνο εξηγεί ότι η απόφαση του Μιλέι οφείλεται κυρίως σε «πρακτικούς λόγους», για να παραδεχθεί ωστόσο ότι υπάρχει και μία «ιδεολογική παράμετρος».

Στον προεκλογικό του αγώνα ο Χαβιέ Μιλέι ανέφερε ότι θα διακόψει τις σχέσεις με «κομμουνιστικές χώρες», στις οποίες ο ίδιος εντάσσει την Κίνα, αλλά και τη Ρωσία, όπως και τη Βραζιλία του Λούλα. Ως πρόεδρος χρησιμοποιεί μία πιο προσεκτική διατύπωση, καλώντας μάλιστα τα κράτη-μέλη της ομάδας BRICS να εμβαθύνουν τις «διμερείς σχέσεις» τους με την Αργεντινή. Δεν είναι εύκολη όμως η διαπραγματευτική θέση του Μιλέι, καθώς Βραζιλία και Κίνα είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της χώρας του, με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους. Επιπλέον δε, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής της υπερχρεωμένης Αργεντινής.

Άνοιγμα προς τις ΗΠΑ;

Ο Ντέτλεφ Νόλτε, αναλυτής του German Institute for Global and Area Studies (GIGA), εκτιμά ότι ο Μιλέι δεν πρόκειται να διαρρήξει τις σχέσεις με χώρες όπως η Κίνα και η Βραζιλία, αλλά- ως αντιστάθμισμα- θα επιδιώξει να συμβάλει στην περαιτέρω διεθνή απομόνωση των αυταρχικών καθεστώτων στην Κούβα, τη Βενεζουέλα ή τη Νικαράγουα.

Επιπλέον, εκτιμά ο Νόλτε, ο Μιλέι θα πραγματοποιήσει άνοιγμα προς το «δυτικό στρατόπεδο», προσεγγίζοντας κυρίως τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Ενδεικτική είναι η απόφασή του να πραγματοποιήσει στην Ουάσιγκτον την πρώτη επίσκεψη μετά τη νίκη του στις εκλογές και όχι στη γειτονική Βραζιλία, ως είθισται μέχρι σήμερα για έναν νεοεκλεγέντα πρόεδρο στην Αργεντινή. «Όλα αυτά θα έχουν αντίκτυπο στην επίσημη στάση της Αργεντινής για την Ουκρανία ή για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή», τονίζει ο Νόλτε.

Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου ο Μιλέι έχει επανειλημμένα εκφράσει αλληλεγγύη με το Ισραήλ, καθώς και τη συμπαράστασή του προς την εβραϊκή κοινότητα του Μπουένος Άιρες. Αναλυτές σημειώνουν ότι στην ορκωμοσία του Μιλέι παρέστη, μεταξύ άλλων, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η απειλή ενδεχόμενων κυρώσεων από την πλευρά του Κρεμλίνου δεν φαίνεται να ανησυχεί τον νέο πρόεδρο της Αργεντινής.

Πηγή: Deutsche Welle/Γιαν Ντ. Βάλτερ

(Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου)