Ψηφιακή κάρτα: Εφαρμογή συστήματος και ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ από 1η Ιουλίου 2024 [Μέρος Α]

Από την 1^η Ιουλίου 2024, εντάσσονται στην ψηφιακή κάρτα υποχρεωτικά χιλιάδες επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο

• της βιομηχανίας, εξαιρούνται, προσωρινά, μόνο οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ενέργειας, στα πετρελαιοειδή και στα ορυχεία καθώς και
• του λιανικού εμπορίου.

Μέχρι τώρα, η Ψηφιακή Κάρτα, έχει τεθεί σε υποχρεωτική εφαρμογή

Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας: Στην… τσιμπίδα 250 επιχειρήσεις  

• στο σύνολο των τραπεζών της χώρας και τα supermarket με περισσότερους από 250 εργαζόμενους,
• στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, στις εταιρίες παροχής ιδιωτικής προστασίας (security),
• οι ΔΕΚΟ μεταφορών (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, Σταθερές Συγκοινωνίες, ΟΣΥ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕΘ, ΟΑΣΘ, η Hellenic Train και η Ελληνική Εταιρία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Υλικού).

Αναμένεται μέχρι το τέλος του 2024 θα ενταχθούν και οι επιχειρήσεις του τουρισμού και στης εστίασης.

Ψηφιακή κάρτα: Ενέργειες έως 30.6.2024, των επιχειρήσεων εργοδοτών που εντάσσονται

Διαπίστωση υποχρέωσης ένταξης της επιχείρησης του εργοδότη

Επισημαίνεται ότι μοναδικό κριτήριο είναι ο ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας της επιχείρησης, για το σύνολο των εγκαταστάσεων του εργοδότη.

Ενδεικτικά παραδείγματα, εργοδοτών με πολλαπλές δραστηριότητες:

1. ΚΑΔ κύριας δραστηριότητας που ανήκει στον κλάδο του τουρισμού, απασχολεί 20 ξενοδοχοϋπαλλήλους ενώ έχει και δευτερεύοντα ΚΑΔ που ανήκει στον κλάδο της βιομηχανίας απασχολώντας 400 υπαλλήλους και εργάτες.

Η εταιρεία δεν υποχρεούται σε εφαρμογή συστήματος ψηφιακής κάρτας εργασίας στην παρούσα φάση.

1. Εταιρεία με αντικείμενο κύριας δραστηριότητας, βάσει ΚΑΔ, το λιανικό εμπόριο απασχολεί στο αντικείμενο αυτό 5 άτομα, ενώ διατηρεί εγκατάσταση με αντικείμενο δραστηριότητας που ανήκει στον κλάδο της εστίασης και απασχολεί 20 άτομα και άλλη εγκατάσταση με αντικείμενο παροχής υπηρεσιών τουρισμού και απασχολεί 50 άτομα.

Η εταιρεία υποχρεούται στην εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας από 1/1/2024 για το σύνολο του προσωπικού της. (συμπεριλαμβανομένων δηλ. και αυτών που απασχολούνται στην εστίαση και στον τουρισμό)

• Απογραφική διαδικασία «Ψηφιακή Δήλωση μεταβολής στοιχείων εργασιακής σχέσης»

Μέσω της απογραφικής διαδικασίας «Ψηφιακή Δήλωση μεταβολής στοιχείων εργασιακής σχέσης», που περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία:

Το ΕΡΓΑΝΗ II και η Ψηφιακή κάρτα

Εισαγωγή

Το ΕΡΓΑΝΗ II, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων:

• Είναι η μετεξέλιξη και αναβάθμιση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ I που λειτουργεί εδώ και ορισμένα χρόνια (από 2013), βοηθώντας να μπουν τα πράγματα σε κάποια τάξη και να μπορεί το υπουργείο Εργασίας να έχει πολλά στοιχεία στη διάθεσή του για τη χάραξη πολιτικής και αποτελεσματικότερους ελέγχους.
• Εκτιμάται ότι θα είναι σαν μια αξονική τομογραφία της αγοράς εργασίας αποτελώντας τη βάση για τη λειτουργία της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας.
• Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας θα είναι ένα εργαλείο απόδειξης της προσέλευσης και της αποχώρησης του εργαζομένου από τη δουλειά του αποτελώντας εγγύηση για το σεβασμό του ωραρίου του.
• Το ΕΡΓΑΝΗ II οδηγεί σε ριζική αναβάθμιση των δυνατοτήτων καταγραφής του προγραμματισμού καθώς και του πραγματικού χρόνου εργασίας, συνεπώς και των δυνατοτήτων ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές.

Με λίγα λόγια:

• Ο προγραμματισμός της εργασίας και οι πληροφορίες για τις πραγματικές ώρες έναρξης – λήξης της εργασίας

• θα εισάγονται ψηφιακά και
• θα είναι διαθέσιμα στους εργαζόμενους μέσω της εφαρμογής myErgani mobile app και σε μορφή ημερολογίου.

• Πριν την λειτουργία του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, υποβαλλόταν αδόμητο κείμενο και επισυναπτόμενα αρχεία με περιορισμένη δυνατότητα ενημέρωσης των εργαζομένων, οι οποίοι έχουν μόνο τη δυνατότητα να δουν εκ των υστέρων τις δηλώσεις του εργοδότη.
• Ακόμη, με το ΕΡΓΑΝΗ II έχουν αρχίσει να καταγράφονται για πρώτη φορά όλοι οι τύποι άδειας (σήμερα δηλώνεται εκ των υστέρων μόνο η κανονική άδεια).
• Βασική εφαρμογή του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, είναι το σύστημα της Ψηφιακής Κάρτας, με το οποίο καταγράφεται για πρώτη φορά ο πραγματικός χρόνος εργασίας, αναβαθμίζοντας τις δυνατότητες ελέγχου και τήρησης του ωραρίου εργασίας.

Οι, μέχρι σήμερα, έλεγχοι της Επιθεώρησης Εργασίας (Ανεξάρτητη Αρχή Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας – ΣΕΠΕ) αποδεικνύουν ότι η ψηφιακή κάρτα, παρά τις παραπάνω εκτιμήσεις, δεν αποτελεί πανάκεια για την αντιμετώπιση των αυθαιρεσιών των εργοδοτών.

Στο πρώτο τετράμηνο του 2024, η Ανεξάρτητη Αρχή Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας – ΣΕΠΕ, εντόπισε 641 παραβάσεις στη χρήση της ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και επέβαλε πρόστιμα συνολικού ύψους 1.782.500 ευρώ.

Διαπιστώθηκαν μεταξύ των άλλων, και σε επιχειρήσεις που εφαρμόζουν το σύστημα της ψηφιακής κάρτας, παραβάσεις των ωραρίων εργασίας, υπερεργασία, αδήλωτες και κατά συνέπεια απλήρωτες υπερωρίες, αποτέλεσμα να συνεχίζει το δημόσιο χάνει φόρους και ο e-ΕΦΚΑ εισφορές.

• Πεδίο εφαρμογής ψηφιακής κάρτας

Η ψηφιακή κάρτα εφαρμόζεται για το σύνολο των εργαζομένων, στις  επιχειρήσεις που εντάσσονται,  με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, που απασχολούνται με φυσική παρουσία στο χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, περιλαμβανομένων και των εργαζομένων που απασχολούνται στις ανωτέρω επιχειρήσεις μέσω δανεισμού.

Συνεπώς δεν έχει εφαρμογή στους οιονεί μισθωτούς, για την ασφάλιση απασχολούμενους με Τ.Π.Υ. γνωστούς ως μπλοκάκιδες, αμειβόμενους με παραστατικά παρεχόμενων υπηρεσιών (τίτλο κτήσης), αυτοί εξαιρούνται και της απογραφικής διαδικασίας.

Εντάσσονται στο σύστημα αλλά δεν γίνεται σήμανση αν η εργασία δεν παρέχεται με φυσική παρουσία στην εγκατάσταση του εργοδότη όπως τηλεργαζόμενοι, πωλητές (πλανόδιοι), παρέχοντες εργασία σε εγκαταστάσεις τρίτων κλπ φυσικά σημαίνουν την κάρτα σε κάθε περίπτωση προσέλευσης στην εγκατάσταση του εργοδότη και αποχώρηση από αυτήν και για όσο χρόνο έμεινε στην εγκατάσταση.

Δεν θα προβεί ο εργοδότης στις παραπάνω ενέργειες 2.2. δηλαδή δεν θα ενεργοποιήσει την ψηφιακή κάρτα (θα παραμείνει ΟΧΙ) για τα στελέχη που κατέχουν κατεχόντων θέση εποπτείας ή διευθύνσεως, ή θέση εμπιστευτική, όπως εξειδικεύτηκαν με την YA 90972/15-11-2021 και των προϋποθέσεων που σε αυτήν θέτει.

Δηλαδή τεκμαίρονται οι εργαζόμενοι οι οποίοι, πληρούν:

• τα κριτήρια που ορίζει η πιο πάνω ΥΑ,
• σύμφωνα με ρητό ή ρητούς όρους που αποτυπώνονται στην ατομική σύμβαση εργασίας τους (ΣΣ να αναφέρεται και η περίπτωση κριτηρίων της ΥΑ πχ Αα, Αβ ή Β)και
• δηλώνονται στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»

Τα κριτήρια διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες

Α. Χωρίς μισθολογικά κριτήρια

α. Ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα έναντι λοιπών εργαζομένων της επιχείρησης ή είναι πρόσωπα εξουσιοδοτημένα να λαμβάνουν αποφάσεις αυτόνομα, (προστέθηκε με ΥΑ 116169/2023) ή

β. εκπροσωπούν και δεσμεύουν την επιχείρηση προς τρίτους, ή

γ. είναι μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή αντίστοιχου οργάνου διοίκησης του εργοδότη ή

δ. είναι μέτοχοι ή εταίροι κατέχοντες άνω του 0,5% των δικαιωμάτων ψήφου του εργοδότη ή

Β. Άσκηση περιορισμένης διοίκησης και μισθολογικά κριτήρια. Προΐστανται  Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων αυτοτελών οργανικών της εργοδοτικής επιχείρησης που προσδιορίζονται στο οργανόγραμμά της, εφόσον η εργοδοτική επιχείρηση τους εμπιστεύεται την εποπτεία μέρους της συνεχούς, διακεκομμένης ή έκτακτης, αλλά πάντως ουσιώδους λειτουργίας της και οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του τετραπλασίου του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού [830 * 4 =  3.320€ σήμερα] ή

Γ. αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του εξαπλασίου του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού [830 χ 6 = 4.980 σήμερα].

• Τεχνικά και νομοθετικά κενά στην εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας

Κατά τους ελέγχους της Ανεξάρτητης Αρχής ΣΕΠΕ, διαπιστώνεται πληθώρα παραβάσεων, που επισύρουν κυρώσεις και πρόστιμα αλλά και ενέργειες εργοδοτών.

Οι κυριότερες ενέργειες που αφορούν παραβάσεις ή νομοθετικά κενά ή τεχνικές αδυναμίες του συστήματος, συνοπτικά εντοπίζονται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Εργαζόμενοι που δουλεύουν για λογαριασμών τρίτων εταιριών (shop in a shop) κυρίως σε καταστήματα καλλυντικών, αυτό είναι νομοθετικό κενό και στηρίζεται στην απασχόληση εργαζόμενου σε εγκατάσταση τρίτου.
• Εργαζόμενοι (κυρίως μετανάστες) που απασχολούνται σε super markets, logistics και πολυκαταστήματα με τις ειδικότητες του picker προετοιμασίας παραγγελιών και του φορτοεκφορτωτή.
• Εργαζόμενοι που έχουν κατά πρόγραμμα έναρξη εργασίας στις 05:00 π.μ. έχουν λάβει οδηγία να «χτυπούν» κάρτα στις 06:00 π.μ. και γενικά μια ώρα αργότερα από την κανονική προσέλευση (εκμεταλλευόμενοι και την ευέλικτη προσέλευση σε συνδυασμό με την νοοτροπία να μην γίνονται μέχρι τώρα στοχευμένοι έλεγχοι από την ΑΑΣΕΠΕ τέτοιες ώρες), ώστε να παραταθεί το 8ωρο της εργασίας τους, χωρίς την υποχρέωση καταβολής υπερωριών. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια αν διαπιστωθεί η παράβαση έχουμε πολύ υψηλό πρόστιμο.
• Εταιρίες security που αναλαμβάνουν την φύλαξη, 24ωρων για 7ήμερες εβδομαδιαίως, εγκαταστάσεων και κτιρίων ιδιωτών και  του Δημοσίου, καθώς και συνεργεία καθαρισμού, που είναι απασχολούμενοι με σχέση εργολαβίας σε εγκαταστάσεις τρίτων. Η διάκριση, που έχει γίνει με την ΥΑ εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας της εργολαβίας από τον γνήσιο δανεισμό.
• Οι ωρομίσθιοι εργαζόμενοι (μερική απασχόληση) υποχρεώνονται να χτυπούν την Ψηφιακή Κάρτα για 4ωρη απασχόληση, ενώ εργάζονται  8ωρο. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια αν διαπιστωθεί η παράβαση έχουμε πολύ υψηλό πρόστιμο.
• Παραβάσεις εντοπίζονται στα ωράρια απασχόλησης παρά την Ψηφιακή Κάρτα στους εργαζόμενους των ηλεκτρονικών παραγγελιών και των οδηγών.
• Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων ή εγκαταστάσεων ζητούν από τους εργαζόμενους να εκτυπώσουν το QR CODE από τις ψηφιακές κάρτες εργασίας, και να τους τον παραδώσουν για ώρα ανάγκης κλπ.

Ο Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών