Airbnb: «Κόφτη» στα καταλύματα βάζει η Βαρκελώνη

Αντιμέτωπη με το δυσβάσταχτο κόστος της στέγασης και τον υπερτουρισμό, η Βαρκελώνη βάζει τέλος στις βραχυχρόνιες μισθώσεις (Airbnb), και από ό,τι δείχνει η τάση δεν αποκλείεται να ακολουθήσουν και άλλοι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί.

Προκειμένου να διαφυλάξουν και να επεκτείνουν την προσφορά κατοικιών για κατοίκους πλήρους απασχόλησης, οι τοπικές αρχές θέλουν να απαλλάξουν την ισπανική πόλη που είναι γνωστή για την αρχιτεκτονική, τις παραλίες και την καταλανική κουλτούρα της από τα 10.000 διαμερίσματα που έχουν άδεια ως βραχυχρόνια ενοικίαση.

Το Δημαρχείο της Βαρκελώνης ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι δεν θα ανανεώσει άδειες τουριστικών διαμερισμάτων (τύπου Airbnb) μετά τη λήξη τους το 2028. Η αντιδήμαρχος Laia Bonet είπε ότι η πόλη θέλει τον τουρισμό , ο οποίος αντιπροσωπεύει το 15% της τοπικής οικονομίας, αλλά πρέπει να βοηθήσει τους κατοίκους να αντιμετωπίσουν τα εκτοξευόμενα ενοίκια και τιμές ακινήτων.

Airbnb: «Έκρηξη» διανυκτερεύσεων το 2023 στην Ελλάδα – Τι δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat [γραφήματα]

«Η έκτακτη ανάγκη στέγασης μάς υποχρεώνει, μας αναγκάζει, να αλλάξουμε τον τρόπο που κάνουμε τα πράγματα και να θέσουμε την προτεραιότητα στη στέγαση πάνω από τις πολιτικές μας για τη φιλοξενία τουριστών», ανέφερε η Bonet στο Associated Press.

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων σχεδιάζουν να πολεμήσουν την απόφαση, υποστηρίζοντας ότι η εξάλειψη των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων θα απειλούσε τα προς το ζην και θα άφηνε την πόλη χωρίς επαρκή προσωρινή διαμονή: περίπου 2,5 εκατομμύρια τουρίστες έμειναν σε ένα διαμέρισμα πέρυσι, σύμφωνα με την Ένωση Τουριστικών Διαμερισμάτων της Βαρκελώνης, επίσης γνωστό ως Apartur.

Οι κάτοικοι της πόλης, η οποία έχει πληθυσμό περίπου 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων, έχουν κάνει εκστρατεία κατά του «υπερτουρισμού» εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά το αίσθημα κατά του τουρισμού έχει αυξηθεί περισσότερο: Κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης στην περιοχή Las Ramblas της Βαρκελώνης αυτόν τον μήνα, ορισμένοι συμμετέχοντες φώναζαν στους τουρίστες «Πηγαίντε σπίτι!» και επιτέθηκαν με νεροπίστολα σε άτομα που κάθονταν σε υπαίθρια τραπέζια.

Οι τιμές των οικιστικών ακινήτων στη Βαρκελώνη αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 38% την τελευταία δεκαετία, μια περίοδο κατά την οποία το μέσο ενοίκιο αυξήθηκε κατά 68%, σύμφωνα με τη δημοτική κυβέρνηση. Όπως και σε άλλες δημοφιλείς αστικές περιοχές, πολλοί νέοι που μεγάλωσαν εκεί αγωνίζονται να αντέξουν οικονομικά ένα δικό τους μέρος.

Ένα παγκόσμιο δίλημμα για το Airbnb

Αλλά και άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να συμβιβάσουν τις στεγαστικές ανάγκες των κατοίκων όλο το χρόνο, τα δικαιώματα των ιδιοκτητών Airbnb και τη γοητεία των οικονομικών οφελών που μπορεί να αποφέρει το να είσαι ένας κορυφαίος τουριστικός προορισμός.

Τα μέτρα για τον περιορισμό των επενδυτών που μετατρέπουν διαμερίσματα σε ενοικιάσεις διακοπών περιλαμβάνουν μερικές απαγορεύσεις, ανώτατα όρια στον αριθμό των ημερών που μπορούν να εκχωρηθούν οι μονάδες και απαιτήσεις εγγραφής για συχνούς οικοδεσπότες.

Η Νέα Υόρκη απαγόρευσε τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις διαμερισμάτων τον Σεπτέμβριο με κανόνες που απαιτούν από τους ιδιοκτήτες να παραμένουν στην κατοικία τους όταν φιλοξενούν επισκέπτες που διανυκτερεύουν και να περιορίζουν τον αριθμό των επισκεπτών στους δύο. Ο δήμαρχος του Μάουι είπε τον περασμένο μήνα ότι θέλει να σταματήσει τις ενοικιάσεις διαμερισμάτων σε τουρίστες για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της έλλειψης κατοικιών που επιδεινώθηκε από την καταστροφική πυρκαγιά του περασμένου έτους στο νησί της Χαβάης.

Στην Ιταλία, μια τροποποίηση της εθνικής νομοθεσίας του 2022 επέτρεψε στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας να περιορίσει τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις, αλλά η διοίκηση της πόλης δεν έχει λάβει μέτρα γι’ αυτό.

Ημίμετρα

Πριν προχωρήσουν στην εξάλειψη των τουριστικών διαμερισμάτων, οι αξιωματούχοι της Βαρκελώνης δοκίμασαν πιο περιορισμένες προσεγγίσεις. Ο προηγούμενος δήμαρχος της, πρώην ακτιβιστής στέγασης, έκανε αρκετές κινήσεις για τη ρύθμιση της αγοράς, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης της ενοικίασης μεμονωμένων δωματίων σε διαμερίσματα για διαμονή κάτω των 31 ημερών το 2020. Η πόλη έχει επίσης κινηθεί επιθετικά για να αφαιρέσει τα τουριστικά διαμερίσματα χωρίς άδεια από τις πλατφόρμες.

«Έχουμε συσσωρεύσει πολλή τεχνογνωσία στη Βαρκελώνη την οποία είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε με άλλες πόλεις που θέλουν να έχουν αυτή τη συζήτηση», είπε η Bonet.

Τι διακυβεύεται για τους ιδιοκτήτες

Όπως επισημαίνει το Associated Press η απόφαση στη Βαρκελώνη κατέστη δυνατή αφού η κυβέρνηση της Καταλονίας, ψήφισε ένα νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπει ότι οι τρέχουσες άδειες για τουριστικά διαμερίσματα θα λήγουν έως το 2028 σε περιοχές που κρίνεται ότι έχουν ελλείψεις σε προσιτές κατοικίες.

Οι τοπικές κυβερνήσεις που θέλουν να ανανεώσουν τις άδειες πρέπει να αποδείξουν ότι κάτι τέτοιο είναι συμβατό με τη δυνατότητα των ντόπιων να βρουν οικονομικά προσιτή στέγαση. Το Δημαρχείο της Βαρκελώνης είπε ότι δεν ήταν.

Το συντηρητικό κόμμα της αντιπολίτευσης της Ισπανίας αμφισβητεί τον περιφερειακό νόμο στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, υποστηρίζοντας ότι ο νόμος παραβιάζει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και την οικονομική ελευθερία. Η Apartur, η οποία εκπροσωπεί 400 ιδιοκτήτες μονάδων βραχυχρόνιας μίσθωσης στη Βαρκελώνη, υποστηρίζει ότι η βιομηχανία έχει γίνει αποδιοπομπαίος τράγος σε μια πόλη που δεν έχει χορηγήσει νέες άδειες τουριστικών διαμερισμάτων από το 2014.

Οι επικριτές λένε επίσης ότι η κίνηση ισοδυναμεί με το ότι η Βαρκελώνη ασκεί εξέχουσα θέση και αναπόφευκτα θα δημιουργήσει μια μαύρη αγορά μη ελεγχόμενων ενοικιαζόμενων καταλυμάτων.

Τα όρια της οικονομίας του διαμοιρασμού

Ο Ignasi Martí, διευθυντής του Παρατηρητηρίου για Αξιοπρεπή Στέγαση στην ισπανική επιχειρηματική και νομική σχολή Esade, είπε ότι εκτός από τα πιθανά νομικά εμπόδια, η πρωτοβουλία θα μειώσει μόνο το κόστος ενοικίασης.

Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η Βαρκελώνη χρειάζεται περίπου 60.000 νέες κατοικίες για να καλύψει την τρέχουσα ζήτηση, υποστήριξε .

Αλλά πιστεύει ότι η απομάκρυνση των τουριστών από τα κτίρια κατοικιών θα μπορούσε να βελτιώσει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που αποκαλούν την πόλη σπίτι.

«Πάρτε την περίπτωση μιας μητέρας που πρέπει να αφήσει το παιδί της σε έναν γείτονα. Αν μένει σε ένα κτίριο με τουριστικά διαμερίσματα, ξέρει ότι δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτά», είπε. «Τα τουριστικά διαμερίσματα έχουν αναμφίβολα επιπτώσεις στη δυνατότητα δημιουργίας δεσμών, αλληλεγγύης ή δημιουργίας φίλων, πέρα ​​από το θέμα του θορύβου και των ανθρώπων που έρχονται και φεύγουν ανά πάσα ώρα και ώρα».

Ευρωπαϊκές πόλεις και Airbnb

Στη γαλλική πρωτεύουσα απαιτείται από τους οικοδεσπότες να καταχωρούν σε ειδική πλατφόρμα όλα τα ακίνητα προς βραχυχρόνια μίσθωση. Η πόλη επιβάλλει επίσης ανώτατο όριο στον αριθμό των ημερών που μπορεί ένας τέτοιος χώρος να ενοικιάζεται σε ετήσια βάση. Για τις κύριες κατοικίες τέτοιες βραχυχρόνιες ενοικιάσεις σε επιτρέπεται να ξεπερνούν τις 120 ημέρες σε ετήσια βάση. Για την ενοικίαση μεμονωμένων δωματίων οι κανονισμοί είναι λιγότεροι αυστηροί.

Στη Βιέννη εφαρμόζονται πιο αυστηροί κανονισμοί για βραχυχρόνιες μισθώσεις. Από τον ερχόμενο μήνα οι ιδιοκτήτες ακινήτων στην πρωτεύουσα της Αυστρίας θα μπορούν να νοικιάζουν διαμερίσματα για 90 ημέρες κάθε χρόνο.

Το Βερολίνο έχει ήδη θεσπίσει από την πλευρά τους αυστηρούς κανονισμούς για την καταπολέμηση της έλλειψης κατοικιών, η οποία επιδεινώνεται από τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις. Η πόλη απαιτεί από τους ιδιοκτήτες να λαμβάνουν ειδικές άδειες όταν πρόκειται για την ενοικίαση ολόκληρων διαμερισμάτων και οι παραβάτες αντιμετωπίζουν υψηλά πρόστιμα. Οι κανονισμοί στοχεύουν να διασφαλίσουν ότι η στέγαση παραμένει διαθέσιμη και προσιτή για τους μόνιμους κατοίκους.

Αυστηροί είναι οι κανονισμοί για βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στη Νέα Υόρκη οι ιδιοκτήτες χρειάζονται ειδική άδεια και δεν μπορούν να ενοικιάζουν ολόκληρα σπίτι ή διαμερίσματα για διάστημα λιγότερο των 30 ημέρων τη φορά, ακόμη και εάν ο ιδιοκτήτης ζει στο ίδιο το σπίτι που νοικιάζει. Ανησυχία για τις μισθώσεις αυτές υπάρχει και σε άλλες αμερικανικές πόλεις που εξετάζουν κι αυτές τη λήψη μέτρων.

Ο χάρτης των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων στην Ευρώπη ανά χώρα

Η μεγάλη ζήτηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb στην Ευρώπη αποτυπώνεται από στοιχεία που έχει παρουσιάσει η Eurostat. Στη Γαλλία, που είναι ο πιο δημοφιλής τουριστικός προορισμός της Ευρώπης, οι διανυκτερεύσεις σε βραχυχρόνιες μισθώσεις ξεπέρασαν το 2023 τα 152,4 εκατομμύρια. Όπως είναι αναμενόμενο, οι μήνες με τη μεγαλύτερη ζήτηση ήταν ο Ιούλιο και ο Αύγουστος με 23,7 και 28,8 εκατ. τέτοιες διανυκτερεύσεις αντίστοιχα.