Οι βαθύτερες ανησυχίες των γερακιών του πληθωρισμού

Project Syndicate

Σε πρόσφατο σχόλιο για τη «Washington Post», ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς δήλωσε ότι «ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 7,5%» το πρώτο τρίμηνο του 2021. Δεν μπορούσα να αναπαραγάγω αυτόν τον αριθμό από επίσημες στατιστικές πηγές που αναφέρουν ετήσια αύξηση (Απρίλιος 2020 – Απρίλιος 2021) κατά 4,2% λόγω της απότομης ανάκαμψης των τιμών βενζίνης. Οταν αποκλείονται οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, το ποσοστό πληθωρισμού κατά το προηγούμενο έτος φτάνει μόλις το 3%.

Υπάρχουν ορισμένοι πραγματικοί κίνδυνοι τιμών. Ενας μεγάλος είναι η κερδοσκοπία – σε πετρέλαιο, μέταλλα, ξυλεία για κατασκευή κατοικιών και ούτω καθεξής. Δεν είναι ασυνήθιστο για τους χρηματοοικονομικούς παράγοντες να ανεβάζουν τις τιμές παίρνοντας αυτά τα αγαθά από την αγορά νωρίς. Ενας άλλος κίνδυνος θα προέκυπτε εάν η Fed ακολουθούσε τη συμβουλή των γερακιών του πληθωρισμού. Για τις περισσότερες επιχειρήσεις, μια τέτοια αύξηση θα μεταφερθεί, εν μέρει, στις τιμές καταναλωτή. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Σάμερς δεν αναφέρει κανένα από αυτά, που θα μπορούσαν να μετριαστούν με σκληρή εποπτεία και, φυσικά, με την αύξηση των επιτοκίων. Αλλά βαθύτερες ανησυχίες μπορεί να κρύβονται κάτω από την επιφάνεια του δοκιμίου του Σάμερς. Το ένα αφορά την εξοικονόμηση 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Μέσω των άμεσων πληρωμών και της διευρυμένης ασφάλισης ανεργίας, ένα μεγάλο μέρος αυτού του ποσού πήγε σε νοικοκυριά εργατικής τάξης – η πρώτη ωφέλεια εδώ και δεκαετίες για πολλές τέτοιες οικογένειες. Κάποια μετρητά θα μπορούσαν να τους κάνουν λιγότερο πιθανό να δανειστούν – και έτσι να εξαρτώνται λιγότερο από τις τράπεζες. Οι εργαζόμενοι μπορεί ακόμη και να περιμένουν υψηλότερους μισθούς, δημιουργώντας την έλλειψη εργατικού δυναμικού για την οποία μιλάει ο Σάμερς. Μια δεύτερη πηγή ανησυχίας μπορεί να εντοπιστεί στην έκκληση του Σάμερς για «σαφείς δηλώσεις ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν ένα ισχυρό δολάριο». Αυτή είναι η μυστική αγωνία όσων έχουν πολλά χρήματα. Ισως έχουν δίκιο.

Ο σημερινός κόσμος με επίκεντρο το δολάριο αντικατοπτρίζει τις ευθυγραμμίσεις ισχύος της περιόδου μεταξύ του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του τέλους του Ψυχρού Πολέμου το 1989. Από τότε η δύναμη των ΗΠΑ έχει διαβρωθεί, δημιουργώντας την πιθανότητα ότι το νομισματικό σύστημα του κόσμου θα μπορούσε μια μέρα να ανατραπεί. Αυτό μπορεί να μη συμβεί σύντομα. Αλλά, αν και όταν έρθει η στιγμή, αυτό θα γίνει ύστερα από δεκαετίες παρακμής, από καλύτερες στρατηγικές που ακολουθούνται αλλού, από τις πληγές των εποχών Reagan, Clinton και Bush, από τη θυσία της βιομηχανικής βάσης της Αμερικής στη δεκαετία του 1980, από το πλήγμα της παγκόσμιας τάξης που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1990 και από τη στρατιωτική υπέρβαση της δεκαετίας του 2000. Ενάντια σε όλα αυτά, μερικές «σαφείς δηλώσεις» δεν θα έχουν πολλή σημασία.

Ο James Galbraith είναι καθηγητής και επικεφαλής του τμήματος Government/Business Relations στη Lyndon B. Johnson School of Public Affairs του University of Texas.