Είναι το metaverse το επόμενο “must”;

Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει ο ιδρυτής του Facebook σε ένα από τα πιο περίτεχνα concept βίντεο που έχουν παραχθεί ποτέ από εταιρεία τεχνολογίας: ένα βίντεο 80 λεπτών που παρουσιάζει το όραμα της εταιρείας του για το “metaverse“, το οποίο o Ζάκερμπεργκ ορίζει ως την επόμενη φιλοσοφία στην επιστήμη των υπολογιστών. Το βίντεο – και η απόφαση του Facebook να «βαφτιστεί» ξανά ως Meta Platforms – αποτέλεσε το σημείο κλειδί τη φετινή χρονιά και η σχετικά ασαφής έννοια του metaverse έγινε μία από τις πιο δημοφιλείς λέξεις στον τομέα της τεχνολογίας.

Το κύριο παράπονο του Ζάκερμπεργκ σχετικά με τις διεπαφές της σημερινής εποχής είναι ότι δεν είναι αρκετά εμβυθιστικές. Όταν αλληλεπιδρούμε με τους φίλους ή τους συναδέλφους μας εικονικά, βιώνουμε μία άλλη εκδοχή τους, καθώς για την επαφή μαζί τους πρέπει να μεσολαβεί κάποιο μέσο, όπως email, μηνύματα ή βίντεο Zoom χαμηλής ποιότητας με ασταθή ήχο. Και όλη αυτή η αλληλεπίδραση περιορίζεται σε μία δισδιάστατη οθόνη, συχνά στο μέγεθος ενός πακέτου τράπουλας.

«Οι οθόνες…δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την αίσθηση παρουσίας», αναφέρει ο ίδιος κάποια στιγμή στο βίντεο. «Η παρουσία, όμως, είναι το κλειδί στο metaverse».

Ας ξεκαθαρίσουμε ότι 1) όποια έκδοση του metaverse προκύψει θα είναι περισσότερο ρεαλιστική και γεμάτη διαφημίσεις από αυτή την εύθυμη και αψεγάδιαστη έκδοση που παρουσιάζεται στο διαφημιστικό βίντεο της Meta και 2) Υπάρχει η πιθανότητα το Facebook/Meta να μην βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της λίστας εταιρείων που θεωρείται ότι συμβάλλουν στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής επόμενης γενιάς του Διαδικτύου.

Δώστε έμφαση, αντ’ αυτού, στο βασικό ερώτημα: Έχει δίκιο ο Zάκερμπεργκ όταν δηλώνει ότι το metaverse είναι το επόμενο “must” στις διεπαφές;

Νέα φιλοσοφία

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί τρία σημαντικά βήματα προόδου στον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τις ψηφιακές συσκευές μας: η γραφική διεπαφή, που έγινε δημοφιλής από την Apple με την εισαγωγή του Macintosh το 1984, οι σύνδεσμοι υπερκειμένου του Παγκόσμιου Ιστού, που έγιναν mainstream τη δεκαετία του ’90 και η διεπαφή πολλαπλής αφής που παρουσιάστηκε με το iPhone το 2007, τώρα σχεδόν για όλους αποτελεί τη τυπική διεπαφή για όλες τις αλληλεπιδράσεις με φορητές συσκευές.

Θα βρει τελικά το metaverse τον δρόμο του; Μια πρόκληση στην απάντηση αυτής της ερώτησης είναι ότι ο ίδιος ο όρος “metaverse” έχει πολλαπλούς ορισμούς. Σε ορισμένες χρήσεις, το metaverse αναφέρεται σε μια κοινή αρχιτεκτονική – που δημιουργήθηκε ίσως με βάση τα blockchain- η οποία θα επέτρεπε σε εικονικά αγαθά και τα avatar μας να μετακινούνται από πλατφόρμα σε πλατφόρμα. Αυτό θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα προόδου – ιδιαίτερα εάν μας επέτρεπε να μεταφέρουμε τις κοινωνικές μας επαφές από τη μια πλατφόρμα στην άλλη- αλλά θα αποτελούσε, όμως, και σε μεγάλο βαθμό αναβάθμιση υποδομής.

Ωστόσο, ο άλλος ορισμός του metaverse περιλαμβάνει μια επανάσταση στην ίδια τη διεπαφή χρήστη: επίπεδες οθόνες με πολλά ανοιχτά παράθυρα και εικονίδια δίνουν τη θέση τους σε τρισδιάστατα περιβάλλοντα, τα οποία μπορείτε να επισκεφθείτε, χρησιμοποιώντας είτε γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας είτε γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, όπως τη σειρά προϊόντων Oculus που πουλάει η ίδια η Meta. Στην αρχή του διαφημιστικού του βίντεο, ο Ζάκερμπεργκ ξεκινάει να παίζει τράπουλα με τέσσερις άλλους συναδέλφους του σε έναν τεχνητό διαστημικό σταθμό που αιωρείται πάνω από τη Γη. Μερικοί από όσους συμμετέχουν θυμίζουν avatar κινουμένων σχεδίων, ένας έχει φανταστεί τον εαυτό του ως ένα ρομπότ ύψους 3 μέτρων που φοράει έναν πράσινο γείσο.

Σύμφωνα με όσους υποστηρίζουν το metaverse, αυτού του είδους η εμπειρία υπόσχεται να μας απελευθερώσει από την κατακερματισμένη, δισδιάστατη εμπειρία των οθονών μας. Aυτή η νέα εμπειρία μάς υπόσχεται νέες δυνατότητες δημιουργικότητας. Στους αρχιτέκτονες, για παράδειγμα, δίνεται η δυνατότητα να δημιουργήσουν νέες δυνατότητες εργασίας, σχεδιάζοντας εικονικούς χώρους για δημόσιες συγκεντρώσεις στο metaverse. H τεχνητή αυτή αλληλεπίδραση- ρομπότ σε διαστημικούς σταθμούς – θα αποτελέσει «θείο δώρο» για όσους δεν νιώθουν άνετα στις συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο ή που επιθυμούν να ανακαλύψουν εκ νέου, με κάποιο τρόπο, τη φυσική τους περσόνα.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι το ιδιαίτερα παράδοξο όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη «παρουσία» στην περιγραφή αυτού του είδους χώρων. Για να δημιουργηθεί η «παραίσθηση» του metaverse, για να δανειστούμε μια φράση από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, Γουίλιαμ Γκίμπσον, όλοι όσοι θα συμμετέχουν στην εμπειρία αυτή θα πρέπει να φορούν ακουστικά VR, όντας, έτσι, αποκομμένοι από την πραγματικότητα. Και απλά δεν είναι ξεκάθαρο εάν πρόκειται για μια φυσική εμπειρία που οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να έχουν σε τακτική βάση, ακόμη και όταν τα γυαλιά γίνονται ελαφρύτερα και οι οθόνες πιο ευκρινείς.

Οι προηγούμενες επαναστάσεις διεπαφής οδήγησαν τις μηχανές μας προς πιο ανθρωποκεντρικούς τρόπους αναπαράστασης πληροφοριών: τις οπτικές μεταφορές της γραφικής διεπαφής, την απτική απόκριση της πολλαπλής αφής. Η εικονική πραγματικότητα, παρ’ όλες τις δυνατότητες δημιουργικότητας που μας παρέχει, απαιτεί να υιοθετήσετε μια θεμελιωδώς αφύσικη σχέση με το περιβάλλον μας. Και ακόμη κι αν μερικές από αυτές τις εμπειρίες μπορούν να δημιουργηθούν με την επαυξημένη πραγματικότητα – όπου εικονικοί σύντροφοι ή άλλες μορφές δεδομένων προβάλλονται σε περιβάλλοντα πραγματικού κόσμου μέσω ειδικών γυαλιών – είναι απίθανο τέτοιες διεπαφές να μας κάνουν να νιώθουμε περισσότερο την παρουσία. Σε κάθε συνομιλία θα υπάρχει το ενδεχόμενο ο συνομιλητής σας να ελέγχει έναν δείκτη μετοχών ή να παρακολουθεί βίντεο στο YouTube με την άκρη του ματιού του.

Πραγματική παρουσία

Για τους περισσότερους από εμάς, υποπτεύομαι, παρουσία δεν σημαίνει να ντυθούμε σαν ένα τεράστιο ρομπότ που επιπλέει σε διαστημικό σταθμό. Σημαίνει περισσότερο να νιώθουμε κοντά μας τους φίλους μας και την οικογένειά μας, μέσα από το πλήρες φάσμα της ανθρώπινης επαφής: εκφράσεις προσώπου, χροιά φωνής, και όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον όπου μπορούμε να νιώσουμε και να αγγίξουμε τον συνομιλητή μας. Δεν απέχουμε πολύ από τη δημιουργία ενός κόσμου όπου μπορούμε να κάνουμε συζητήσεις εξ αποστάσεως με άτομα, τα οποία θα τα βλέπουμε σε βίντεο 8K και θα τα ακούμε με πολύ καλό ήχο, ενώ θα εμφανίζονται σε πραγματικό μέγεθος, σε μια οθόνη που θα είναι τοποθετημένη στον τοίχο. Η εμπειρία αυτή, όμως, δεν σημαίνει ότι ο πραγματικός κόσμος χάνεται στο όνομα του metaverse. Αντίθετα, ο πραγματικός κόσμος θα μπορούσε να συνυπάρξει με το metaverse, δημιουργώντας μια ισχυρή ψευδαίσθηση παρουσίας, με ή χωρίς γυαλιά.

Ένα ακόμη φυσικό εμπόδιο για το metaverse, το οποίο υπονομεύει αυτή τη νέα φιλοσοφία που προσπαθεί να προάγει, είναι η κίνηση. Στο διαφημιστικό βίντεο της Meta, βλέπουμε σκηνές όπου οι χρήστες εξερευνούν ένα πλήρως εικονικό περιβάλλον – ιδιαίτερα όταν παίζουν παιχνίδια ή ασκούνται. Αυτό, όμως, πρακτικά απαιτεί να υπάρχει κενός χώρος. Το να έχετε έναν αγώνα ξιφασκίας με έναν εικονικό αντίπαλο στη μέση ενός τροπικού δάσους μπορεί να ακούγεται ελκυστικό – μέχρι να σκοντάψετε κατά λάθος πάνω από το τραπεζάκι του σαλονιού σας.

Αληθεύει ότι μέσω της τεχνολογίας VR μπορούμε να σκανάρουμε τα δωμάτια, ώστε να αποφύγουμε ανεπιθύμητες συγκρούσεις, αλλά αν σκοπεύουμε να ασκηθούμε στο metaverse, θα χρειαστούμε πολύ κενό χώρο.

Υπάρχει βέβαια κάποια εξήγηση για αυτό. Η εμφάνιση της τηλεόρασης προκάλεσε αλλαγές στη διακόσμηση εσωτερικών χώρων. Ίσως, τελικά, να αποκτήσουμε και άδεια «δωμάτια φαντασίας» στα σπίτια μας, όπου θα μπορούμε να εξερευνήσουμε το metaverse, χωρίς  να έχουμε να αντιμετωπίσουμε φυσικά εμπόδια. Ακούγεται ελκυστικό όταν περιγράφεται με αυτή τη γλώσσα: Ποιος δεν θα ήθελε ένα δωμάτιο αφiερωμένο στη φαντασία;