Πληθωρισμός: Τον ταύρο πιάνουν απ’ τα κέρατα κι όχι από την… ουρά!

Καθώς ο ελληνικός πληθωρισμός επανήλθε ως «ταύρος εν υαλοπωλείω»  και δεν θα αφήσει πάλι τίποτε όρθιο στην οικονομία και τα μικρομεσαία ελληνικά νοικοκυριά, οι έως τώρα κυβερνητικές πρωτοβουλίες ή αποφάσεις ή ανακοινώσεις  δίνουν την εντύπωση ότι προσπαθούν να τον «πιάσουν από την ουρά» και όχι από τα κέρατα. Για μιαν ακόμα φορά τονίζω ότι ο υψηλός πληθωρισμός αποκτά ολοένα και πιο επίμονα  χαρακτηριστικά καθώς το αυξημένο ενεργειακό και (εξ αυτού) και διατροφικό κόστος  διαχέεται έντονα ως «λαδιά», όπως  καταδεικνυόταν από τα στοιχεία πίνακαανάλυσής μου που δημοσιεύθηκε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (13 Οκτωβρίου 2022)και στον πυρήνα του, δηλαδή στις υπηρεσίες και στα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά.

Κι εδώ εντοπίζονται τα «κέρατα» του «ταύρου» που πρέπει να πιάνουμε με μέτρα καθαρά επιστημονικά (οικονομικά) και όχι την «ουρά», με αποφάσεις για… «καλάθια» ή για περιβόητους «δημοσιονομικούς  χώρους»  ή… «ευάλωτες»  κοινωνικές ομάδες. Διότι, καιο πληθωρισμός είναι μια άγρια μορφή φορολογίας, η οποία πλήττει όλα τα νοικοκυριά και, φυσικά, τα «ευάλωτα».

Τα… «κέρατα» …

Είναι αλήθεια ότι η ελληνική οικονομία είναι και ήταν ανέκαθεν στρεβλή από  μακροοικονομικές ανισορροπίες και πλήττεται ή καταστρέφεται περισσότερο και γρηγορότερα από τις γνωστές πολυώνυμες κρίσεις (νομισματοπιστωτικές, υγειονομικές, ενεργειακές κλπ) κρίσεις, όπως ένα στραβό κλήμα που το τρώει και ο γάιδαρος! Κι ενώ, λοιπόν, η οικονομία  είναι στρεβλή, αντί να πιάνουμε τα «κέρατα» που την τραυματίζουν, κάθε  φορά αναθεματίζουμε ή  χρησιμοποιούμε ως δικαιολογία τους εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι απλώς την επιδεινώνουν πιο έντονα και πιο μόνιμα. Τα προβλήματα που διατηρούν πυρακτωμένο το πληθωριστικό υπόβαθρο είναι, μεταξύ άλλων, και σήμερα τα ακόλουθα:

• Πρώτον,  η μεταβολή  των τιμών χονδρικής πώλησης  εισαγόμενων τελικών προϊόντων κάνει, σε μερικές περιπτώσεις, «θραύση», όταν  μάλιστα, όπως  σήμερα, το 2022,  η αύξηση των εισαγωγών σε πληθωριστική περίοδο είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη των εξαγωγών!
• Δεύτερον, πληθωριστικό είναι και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, το οποίο από  -5,9% το 2021 βρέθηκε ξανά σε θετικό έδαφος το 2022 (εκτίμηση για  2%!).  Σημειώνεται ότι η επιβράδυνση των αποδοχών επηρεάζει ευνοϊκά τον πληθωρισμό και από την πλευρά της ζήτησης. Επίσης, πληθωριστική είναι και η υψηλή  ιδιωτική κατανάλωση! Εκτιμάται ότι  το (πληθωριστικό) 2022 θα αυξηθεί κατά… 7,2%, οι αμοιβές  στο σύνολο της οικονομίας κατά 5,8% έναντι 1,7 το 2021 και οι αμοιβές των μισθωτών κατά 2,4% έναντι 1,4% το 2021. Έτσι, όλα αυτά δεν συμβάλλουν στη συγκράτηση  της αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος  των μισθών, που αποτελούν μάλιστα   ένα σημαντικό στοιχείο του διαθέσιμου εισοδήματος  του συνόλου των νοικοκυριών. Αυτή η διαπίστωση (η οποία μάλιστα επισημαίνεται  διθυραμβικά από όλες τις κυβερνήσεις ως  ενδιαφέρον για… «ευάλωτες» κοινωνικές ομάδες!)   είναι ευνοϊκή, είναι ευχάριστη μόνο προσωρινά, καθώς μετά έρχεται ο «ταύρος» και δεν αφήνει τίποτε όρθιο στο νοικοκυριό!
• Τρίτον, και η υψηλή ανάπτυξη, η οποία είναι «ευλογία», ενισχύεται από όλους τους παραπάνω παράγοντες (αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης κλπ)
• Τέταρτον, επικίνδυνη  πληθωριστική θρυαλλίδα  είναι και το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, το οποίο  και το (πληθωριστικό) 2022 είναι μεγάλο (πάνω από -4% του ΑΕΠ) και το οποίο  κάνει να ακούγεται παράξενα ή μεταφυσικά κάθε ανακοίνωση για εξασφάλιση ικανοποιητικού… «δημοσιονομικού χώρου»!!!

Διαβάστε ακόμα: Το ΔΝΤ στηρίζει τα «γεράκια» της Fed

… και τα… «καλάθια»

Κι ενώ όλα αυτά, με μοναδική αντίσταση να προβάλλει μόνο σχεδόν η νομισματική πολιτική, που είναι αποτέλεσμα της εφαρμοζόμενης  οικονομικής  πολιτικής (επεκτατική δημοσιονομική, εισοδηματική και υπερφορολόγηση) θεριεύουν τον πληθωρισμό, τα «καλάθια»  μας έλειπαν! Δηλαδή, σαν αυτό το «Καλάθι του Καταναλωτή», που ανακοίνωσε η κυβέρνηση με τα 50 προϊόντα  σε συγκεκριμένη τιμή , χαμηλή έως και μηδενική, στα σούπερ μάρκετ. Πρόκειται για μια προσπάθεια που «πιάνει τον ταύρο από την ουρά», καθώς, όπως επισημαίνει και η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ) σε ανακοίνωσή της, με το «καλάθι της νοικοκυράς» δίνεται η «μάχη των εντυπώσεων». Στην ίδια ανακοίνωση προσθέτει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

«Δεν θα έχει όμως κανένα αποτέλεσμα, γιατί ακόμη κι αν δεν γίνουν αυξήσεις σε εκείνα τα προϊόντα που θα τελούν υπό επιτήρηση, θα γίνουν μεγαλύτερες αυξήσεις σε συμπληρωματικά ή υποκατάστατα προϊόντα. Προϊόντα, για τα οποία δεν αξιολογείται η προστιθέμενη αξία τους για την ελληνική παραγωγή και οικονομία».

Επίσης, ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, δήλωσε ότι η συγκεκριμένη λίστα προϊόντων είναι «ανεπαρκής», καθώς ένα νοικοκυριό έχει ανάγκη από περισσότερα προϊόντα, επισημαίνοντας μάλιστα ότι «αυτή η συμφωνία θα μπορούσε να έχει τα εξής στοιχεία: Μείωση του κέρδους, μείωση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης από το 13% στο 6% και προώθηση των ελληνικών προϊόντων για τη στήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων».

Διαβάστε ακόμα: Γιατί η αποπαγκοσμιοποίηση πυροδοτεί τον πληθωρισμό

Παράδειγμα το αντιπληθωριστικό» «έπος» του 1998 και του 1999

Η ανακοίνωση της ΓΣΕΒΕΕ και η δήλωση του προέδρου  του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου μού θύμισαν μιαν ανάλογη προσπάθεια το 1998 και το 1999 για τον περιορισμό του πληθωρισμού στο 2,4%, δηλαδή στο επίπεδο της τιμής αναφοράς, όπως ορίζεται στο Άρθρο 121 της Συνθήκης ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου σχετικά με τα κριτήρια σύγκλισης και ένταξης της χώρας μας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) από το 2001. Τότε, δηλαδή τον Μάϊο του 1999,  λοιπόν, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε  στο … 2% (και στο σύνολο του 1999 ήταν 2,1%!) από 6,6% του Ιανουαρίου του 1997 και 5,1% του Μαϊου του 1998! Ωστόσο, για την ιστορία, αλλά, κυρίως, ως αναγκαίο  σημερινό μάθημα, υπενθυμίζω  ότι η συρρίκνωση (ανάγκα και οι θεοί πείθονται!!!) κατά 4,6 ποσοστιαίες μονάδες  επιτεύχθηκε σχεδόν αποκλειστικά μόνο από την εφαρμογή της κατάλληλης  αντιπληθωριστικής νομισματικής, δημοσιονομικής και εισοδηματική πολιτικής και σχεδόν καθόλου από τις δύο «Συμφωνίες Κυρίων»  που είχαν συναφθεί  τον Αύγουστο του 1998 και τον Νοέμβριο του 1999 μεταξύ της τότε κυβέρνησης και  εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων.

Για την εξασφάλιση του κριτηρίου ένταξης στην ΟΝΕ η τότε κυβέρνηση, από το φθινόπωρο του 1998 και, κυρίως, από την 1 Ιανουαρίου του 1999, εφάρμοσε σταδιακά σημαντικά αντιπληθωριστικά μέτρα  σε πολλούς «ευαίσθητους» τομείς (έμμεση  φορολογία, αγαθά και τιμολόγια), οι οποίοι  “μπούκωναν”  επί δεκαετίες το «τέρας». Τα μέτρα αυτά είχαν και δευτερογενείς  μειωτικές επιδράσεις στον πληθωρισμό (αποτροπή χορήγησης πρόσθετων διορθωτικών αυξήσεων των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, παράπλευρες συνέπειες, αιτίες και αφορμές  κλπ)!  Από τα μέτρα του 1998, ο πληθωρισμός μειώθηκε κατά 1,4 εκατοστιαίες μονάδες: από τη μείωση των τιμών καυσίμων κατά 0,71 εκατ. μονάδες, από τη μείωση των υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα (ενοίκια, εισιτήρια, δίδακτρα, αναψυχή κλπ) κατά 0,27 εκατοστιαίες μονάδες,  από τις τιμές βιομηχανικών αγαθών κατά 0,15 εκατοστιαίες μονάδες, από τις τιμές οπωροκηπευτικών, που το προηγούμενο έτος είχαν αυξηθεί κατά 6%, κατά 0,14 εκατοστιαίες μονάδες.

Επίσης, το 1999, σημαντική συρρίκνωση του πληθωρισμού επιτεύχθηκε από τη μείωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης καυσίμων (- 0,50 ποσοστιαίες μονάδες) μείωση έμμεσων φόρων (-1 εκατοστιαία μονάδα), μείωση τιμολογίων (δύο φορές!)  ΟΤΕ κατά 3,8%, μείωση τιμολογίων ΔΕΗ (κατά 8,4%), μείωση ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα. Υπενθυμίζω ότι και  την περίοδο αυτή κατά την οποία καταβάλλονταν τεράστιες προσπάθειες για περιορισμό του πληθωρισμού από τα υψηλά επίπεδα του 10 και 12% στο 2,4% για να ενταχθεί η χώρα μας στην ΟΝΕ, σοβούσε η ενεργειακή κρίση με σημαντικές επιπτώσεις στον ελληνικό πληθωρισμό. Μεταξύ Δεκεμβρίου 1998 και Δεκεμβρίου 1999 η τιμή του αργού πετρελαίου αυξήθηκε κατά … 142,1%, ενώ στην εγχώρια αγορά οι τιμές καυσίμων  για τον καταναλωτή (αντλία)  είχαν αυξηθεί κατά  24%, με επίπτωση στον πληθωρισμό μόνο κατά  μία ποσοστιαία μονάδα. Ενώ σήμερα ο συνολικός ενεργειακός πληθωρισμός (άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις κυρίως στις ομάδες αγαθών και υπηρεσιών «Στέγαση», «Μεταφορές») είναι πάνω από τις επτά ποσοστιαίες μονάδες, η σημερινή κυβέρνηση αρνείται πεισμόνως  να προβεί σε μείωση  του ειδικού φόρου κατανάλωσης καυσίμων για να μη διαταραχθεί τάχα ο… διατεταραγμένος «δημοσιονομικός χώρος»!).

Διαβάστε ακόμα: ΙΟΒΕ: Ανεβάζει τον πήχη για φέτος – Αβεβαιότητα το 2023

«Συμφωνίες Κυρίων» του 1998 και 1999: Μηδέν στο… πηλίκον!

Τα μέτρα αυτά συνοδεύθηκαν το 1998 και το 1999, όπως προαναφέρθηκε, με ανακοινώσεις για  συγκράτηση εισοδηματικών διεκδικήσεων από εργαζομένους και τιμολογίων επιχειρήσεων και  για «Συμφωνίες Κυρίων» για μηδενική σχεδόν αύξηση δεκάδων αγαθών και υπηρεσιών! Συγκεκριμένα, από τον Αύγουστο του 1998, η τότε κυβέρνηση συνήψε μια  σειρά από «Συμφωνίες Κυρίων»  με εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις καθώς και με παροχείς υπηρεσιών, με στόχο για το 1998  μείωση των τιμών λιανικής πώλησης για μια σειρά αγαθών που αντιστοιχούσαν περίπου στο 1/10 του «Καλαθιού του Καταναλωτή». Επίσης, στόχος των συμφωνιών για το 1999 ήταν να διατηρηθούν σταθερές οι τιμές λιανικής πώλησης αγαθών και υπηρεσιών που αντιστοιχούσαν περίπου στο 1/3 του «Καλαθιού του Καταναλωτή»  ή να συγκρατηθεί η αύξησή τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (βλέπε Έκθεση διοικητή για το 1999), οι «Συμφωνίες Κυρίων» του 1998 και του 1999, οι οποίες προέβλεπαν σταθερότητα ή συγκρατημένη  αύξηση  τιμών για ένα ευρύ φάσμα  αγαθών  φαίνεται ότι τελικά  δεν συνέβαλαν  άμεσα  στη συγκράτηση του πληθωρισμού!