Τραπεζικό σύστημα χωρίς δάνεια

Στην Ελλάδα των πανάκριβων ενοικίων και των σημαντικά μειωμένων σε σχέση με το παρελθόν ποσοστών ιδιοκατοίκησης, η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια μειώθηκε στο τρίτο τρίμηνο έτους. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος απέδωσαν το φαινόμενο στη λήξη του προγράμματος «Σπίτι μου», της αγοράς παλαιών διαμερισμάτων από ζευγάρια. Εληξε το πρόγραμμα με επιδότηση επέστρεψαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και οι εγκρίσεις νέων δανείων.

Ο τραπεζικός τομέας αναπτύσσεται, έχει περάσει σε μεγάλη κερδοφορία, υλοποιεί διεθνείς συνεργασίες (Alpha Bank με UniCredit), αλλά δεν υλοποιεί τον σκοπό για τον οποίο υπάρχει. Να δίνει δάνεια. Οι τράπεζες έχουν και αυτές το δίκιο τους, λέγοντας ότι στην Ελλάδα μετά την κρίση, που μόλις απέκτησε την επενδυτική βαθμίδα, λίγοι συμπολίτες μας διαθέτουν το αξιόχρεο. Η οικονομία της χώρας επέστρεψε, οι πολίτες της έχουν ακόμα δρόμο να διανύσουν.

Το θέμα είναι τι κάνουμε μέχρι να ανέβουν οι αμοιβές και να μπορούν περισσότεροι να δανειστούν. Προφανώς «προσευχόμαστε» να μη μας βρει κανένα χειρότερο κακό.

Στο μεσοδιάστημα καλούμαστε να επιβιώσουμε με ένα τραπεζικό σύστημα, στο οποίο:

• Το κόστος δανεισμού ανεβαίνει συνεχώς. Προφανώς λόγω της ανόδου των επιτοκίων από την ΕΚΤ.
• Η διαφορά του μέσου επιτοκίου δανείων και καταθέσεων έχει αυξηθεί σε υψηλό 20ετίας.
• Οι ιδιωτικές καταθέσεις δείχνουν να έχουν πιάσει ταβάνι, μετά το ράλι αύξησής τους την τελευταία 4ετία.
• Η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις βρίσκεται σε στασιμότητα σχεδόν όλο το 2023, ενώ η πιστωτική συρρίκνωση των δανείων προς τα νοικοκυριά συνεχίζεται. Τα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια που δίνονται είναι λιγότερα από αυτά που αποπληρώνονται. Ο συνολικός ρυθμός πιστωτικής επέκτασης, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, έπιασε ταβάνι στο 6% τον Αύγουστο του 2022 και έκτοτε συνεχώς μειώνεται.
• Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στους ισολογισμούς των τραπεζών σταμάτησαν να μειώνονται στο δεύτερο τρίμηνο του 2023. Εχουν μείνει στο 8,8% των συνολικών δανείων. Μην ξεχνάμε ότι άλλα 89 δισ. δανείων από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος δεν εξυπηρετείται βρίσκεται στα χέρια των εταιρειών διαχείρισης.

Η κατάσταση δείχνει κρίσιμη και μη αναστρέψιμη, τουλάχιστον για την ώρα. Από μόνο του το τραπεζικό σύστημα δείχνει να περιμένει καρτερικά κάποιον άλλο να παρέμβει. Το Ταμείο Ανάκαμψης και τα δάνεια με το επιδοτούμενο επιτόκιο είναι μια λύση. Με τα κριτήρια ωστόσο που υπάρχουν, αφορά και αυτό λίγους. Θα τονωθεί ωστόσο η ζήτηση και οι εκταμιεύσεις επιχειρηματικής πίστης.

Οσον αφορά τα δάνεια προς ιδιώτες, στεγαστικά και καταναλωτικά, δεν φαίνεται η παραμικρή χαραμάδα αισιοδοξίας. Ειδικά τα πρώτα, με αυτό το ύψος τιμών των ακινήτων και με αυτά τα επιτόκια, οι οποίες αγοραπωλησίες αφορούν μόνο τα «μεγάλα πορτοφόλια». Αυτούς που έχουν λεφτά στο πλάι. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να περιμένουν την αύξηση των δικών τους εισοδημάτων, αν έρθει, και την εκλογίκευση της αγοράς ακινήτων. Αλλά για τα τελευταία έχουμε ακόμα δρόμο.