Γιώργος Ποντίκας στον ΟΤ: Συρρίκνωση της εργαλειοθήκης του παραγωγού θα φέρει η μείωση φυτοπροστατευτικών

Στον καταλυτικό ρόλο της φυτοπροστασίας στο δρόμο προς μια βιώσιμη γεωργία, αλλά και στις αλλαγές και τις επιπτώσεις που έρχονται τόσο για τη βιομηχανία όσο και για την ευρωπαϊκή και ελληνική παραγωγή από την αναμενόμενη μείωση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων έως το 2030, που προβλέπει η «πράσινη συμφωνία», αναφέρθηκε στον ΟΤ, ο πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ) Γιώργος Ποντίκας και διευθύνων σύμβουλος του της Syngenta Hellas.

Στόχοι της «Πράσινης Συμφωνίας» για την φυτοπροστασία είναι η κατά 50% μείωση της χρήσης και του κινδύνου  των χημικών φυτοπροστατευτικών και η κατά 50% μείωση της χρήσης των πιο επικίνδυνων έως το 2030. Απαντώντας στον ΟΤ για τις επιπτώσεις από την αναμενόμενη μείωση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ο κ. Ποντίκας επισήμανε ότι «θα μειώσει δραματικά την ήδη εξασθενημένη εργαλειοθήκη του παραγωγού. Η άμεση επίπτωση θα είναι η σημαντική μείωση της παραγόμενης ποσότητας αρκετών από τα επονομαζόμενα «εθνικά» αγροτικά προϊόντα. Θα μειωθεί ο κύκλος εργασιών του αγροτικού τομέα, η αγροτική απασχόληση αλλά και η ανθρωποδύναμη του κλάδου που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των καλλιεργειών και την επιμόρφωση των Ελλήνων παραγωγών. Επίσης θα μεταβληθεί δυσμενώς η διάρθρωση των καλλιεργειών στη χώρα μας, με συνέπεια τη μείωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής γεωργίας ιδιαίτερα σε ότι αφορά σημαντικά εξαγώγιμα προϊόντα (βαμβάκι, ελιά, αμπέλι, φρούτα).

ΕΕ: Προσωρινή συμφωνία για την προστασία των φυτών από τα παράσιτα

Με τις συνεχείς δράσεις και παρεμβάσεις ο ΕΣΥΦ, όπως τονίζει στον ΟΤ, ο κ. Ποντίκας, έχει αναδείξει τον καταλυτικό ρόλο της φυτοπροστασίας για τον μετασχηματισμό των διατροφικών συστημάτων. «Χωρίς φυτοπροστασία χάνουμε το 40% της παραγόμενης τροφής. Τα τελευταία 70 χρόνια η γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο κατάφερε να θρέψει 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους έχοντας στην διάθεση, της λίγο ως πολύ, την ίδια παραγωγική γη. Στα επόμενα 30 χρόνια καλούμαστε να θρέψουμε άλλα 2 δισεκατομμύρια  συνανθρώπων μας παράγοντας κατά 56% περισσότερη από ότι σήμερα τροφή».

Την ίδια στιγμή, σημειώνει ότι «η μείωση των χημικών φυτοπροστατευτικών χωρίς αντικατάσταση από ισοδύναμες εναλλακτικές λύσεις με βιο-φυτοπροστατευτικά και καινοτομία στις εφαρμογές, θα επιφέρει μείωση της παραγωγής και ανάπτυξης ισχυρών φυλών ασθενειών και εντόμων λόγω αύξησης της ανθεκτικότητας».

Αναφορικά με τις τιμές των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, όπως επισήμανε στον ΟΤ ο κ. Ποντίκας, «το 2023, αλλά όπως διαπιστώνουμε και το 2024 ο έντονος ανταγωνισμός αλλά και η μικρότερη ζήτηση, λόγω μείωσης ειδικά των εκτάσεων σε εκτατικές καλλιέργειες, οδηγεί σε μείωση των τιμών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στη χώρα μας».

Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη του προέδρου του ΕΣΥΦ Γιώργου Ποντίκα και Διευθύνοντος Συμβούλου της Syngenta Hellas

Η εξέλιξη της αγοράς

ΕΡ: Στα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2022 καταγράφεται μια μείωση στις πωλήσεις φυτοφαρμάκων στην Ελλάδα, η οποία φτάνει στο 33%. Πού οφείλεται αυτό; Υπάρχει αύξηση των τιμών των φυτοπροστατευτικών; Πώς ανταποκρίνονται οι αγρότες;

ΑΠ: Αγαπητή κ. Γεωργίου θα προσπεράσω το 2022 μιας και ήδη βρισκόμαστε στο 2024 και θα μιλήσω περισσότερο για την εξέλιξη της αγοράς των προϊόντων φυτοπροστασίας, όπως είναι και η σωστή προσέγγιση στην περιγραφή της αγοράς αυτής. Αλλά για να δούμε το σήμερα είναι χρήσιμο να πάμε στο χθες, την περίοδο του κορονοϊού και την περίοδο του πολέμου στην Ουκρανία που δυστυχώς παραμένει μέχρι σήμερα. Και τα δυο αυτά μεγάλα γεγονότα δημιούργησαν μια μεγάλη ζήτηση για αγροτικά προϊόντα, κυρίως αυτά που ονομάζουμε commodities, όπως σιτάρι, καλαμπόκι ηλίανθος, βαμβάκι και άλλα είδη εκτατικών καλλιεργειών. Ταυτόχρονα αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις, τα κόστη στις μεταφορές και στις πρώτες ύλες για την παραγωγή των προϊόντων φυτοπροστασίας συνδυαζόμενα με την ισχυρή ζήτηση εφοδίων για παραγωγή commodities, οδήγησε σε αύξηση των τιμών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων την διετία 2021 και 2022. Το 2023, αλλά όπως διαπιστώνουμε και το 2024 ο έντονος ανταγωνισμός αλλά και η μικρότερη ζήτηση, λόγω μείωσης ειδικά των εκτάσεων σε εκτατικές καλλιέργειες, οδηγεί σε μείωση των τιμών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στη χώρα μας.

Με την επίδραση των γεγονότων που σας περιέγραψα η διαπίστωσή μας είναι ότι έχουμε μια ώριμη σταθερή αγορά στην Φυτοπροστασία η οποία όμως κάθε χρόνο χάνει ποσότητες από προϊόντα που αποσύρονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προϊόντα που λόγω του πολύ αυστηρού κανονιστικού πλαισίου δεν ανανεώνεται η έγκρισή τους ενώ δεν υπάρχουν αντίστοιχα νέα προϊόντα για την αντικατάστασή τους.

Θέλω να τονίσω για μια ακόμα φορά ότι τον Έλληνα αγρότη τον στηρίζουν τα χρήματα που έρχονται κάθε χρόνο μέσω των επιδοτήσεων και όλος ο κλάδος των γεωργικών εφοδίων. Εταιρίες που διακινούν φυτοπροστατευτικά προϊόντα, πολλαπλασιαστικό υλικό (σπόρους), και λιπάσματα μαζί με τα καταστήματα γεωργικών εφοδίων εξασφαλίζουν μια χρηματοδότηση για τον Έλληνα αγρότη πλέον του ενός δισεκατομμυρίου. Χωρίς την αναγκαία πίστωση που εξασφαλίζουν οι εταιρίες και τα καταστήματα ο Έλληνας αγρότης απλά δεν θα μπορούσε να καλλιεργήσει ούτε ένα στρέμμα γης.

Plant in hands of people.

Ισορροπία ανάμεσα στο ΝΑΙ και στο ΑΛΛΑ

ΕΡ: Ποιες αλλαγές φέρνει για τη βιομηχανία φυτοπροστατευτικών η πράσινη πολιτική της ΕΕ και η πολιτική από το «Αγρόκτημα στο πιάτο»;

ΑΠ: Με μια απάντηση και μια λέξη θα έλεγα μεγάλες. Και σε αυτές τις μεγάλες αλλαγές η κλάδος μας απαντά με ένα ναι και ένα αλλά. Ας τα δούμε και τα δύο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να κάνει μια μεγάλη συμφωνία. Την γνωστή «Πράσινη Συμφωνία». Η συμφωνία αυτή δεν μπορεί να υλοποιηθεί αν όλοι οι εταίροι, όλοι οι συμμετέχοντας σε κάθε δράση, δεν συμφωνήσουν για την υλοποίησή της. Για την Φυτοπροστασία οι στόχοι είναι η κατά 50% μείωση της χρήσης και του κινδύνου  των χημικών φυτοπροστατευτικών και η κατά 50% μείωση της χρήσης των πιο επικίνδυνων έως το 2030. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν στόχοι για εισαγωγή και ανάπτυξη των ψηφιακών λύσεων, της γεωργίας ακριβείας καθώς και της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας. Λέμε ναι στην «Πράσινη Συμφωνία» και πιστεύουμε ότι αυτή η μετάβαση θα γίνει μέσα από το μοντέλο της Αναγεννητικής Γεωργίας.  Καλούμαστε λοιπόν να αντικαταστήσουμε πολλά συμβατικά/χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα με νέα υψηλής καινοτομίας όπως τα χαμηλού κινδύνου φυτοπροστατευτικά, τα βιο-φυτοπροστατευτικά που προέρχονται από την φύση, με την ταυτόχρονη βελτίωση του πολλαπλασιαστικού υλικού μέσα από νέες τεχνολογίες στη βελτίωση των φυτών (NBTs).

Το αλλά του κλάδου μας έρχεται όχι τόσο από την κατεύθυνση όπου σχεδόν το σύνολο των εταιριών έχει τοποθετηθεί θετικά, αλλά από την έλλειψη των απαιτούμενων μελετών επιπτώσεων της Ε.Ε. με την τόσο γρήγορη εφαρμογή και υψηλή στοχοθέτηση με το 50%. Μελέτες από το Υπουργείο Γεωργίας της Αμερικής, από το Πανεπιστήμιο του Wageningen, από την COPA COGECA (την οργάνωση των Ευρωπαίων παραγωγών), το Joint Research Center δείχνουν ότι οι επιπτώσεις στην διατροφική ασφάλεια της Ένωσης θα είναι μεγάλες. Δυστυχώς φτάσαμε να ακούσουμε ξαφνικά αυτό το καμπανάκι της διατροφικής ασφάλειας στην ΕΕ όταν ήχησαν οι σειρήνες του πολέμου στην Ουκρανία.

Στη χώρα μας λοιπόν ο ΕΣΥΦ με τις δικές του δυνάμεις κατάφερε να κάνει μια προβολή των επιπτώσεων της αναμενόμενης μείωσης των Φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι η εξέλιξη αυτή θα μειώσει δραματικά την ήδη εξασθενημένη εργαλειοθήκη του παραγωγού. Η άμεση επίπτωση θα είναι η σημαντική μείωση της παραγόμενης ποσότητας αρκετών από τα επονομαζόμενα «εθνικά» αγροτικά προϊόντα. Θα μειωθεί ο κύκλος εργασιών του αγροτικού τομέα, η αγροτική απασχόληση αλλά και η ανθρωποδύναμη του κλάδου που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των καλλιεργειών και την επιμόρφωση των Ελλήνων παραγωγών.

Επίσης θα μεταβληθεί δυσμενώς η διάρθρωση των καλλιεργειών στη χώρα μας, με συνέπεια τη μείωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής γεωργίας ιδιαίτερα σε ότι αφορά σημαντικά εξαγώγιμα προϊόντα (βαμβάκι, ελιά, αμπέλι, φρούτα). Όπως καταλαβαίνετε η ισορροπία ανάμεσα στο ΝΑΙ και στο ΑΛΛΑ θα είναι πολύ σημαντική στο δρόμο από το Αγρόκτημα στο Πιάτο.

Ο καταλυτικό ρόλος της φυτοπροστασίας

ΕΡ: Όπως έχει αναφερθεί και από τον ΕΣΥΦ, η φυτοπροστασία αποτελεί τον καταλύτη για τον μετασχηματισμό των αγροδιατροφικών συστημάτων στην ψηφιακή πράσινη εποχή. Πώς θα επιτευχθεί αυτό;

ΑΠ: Ο ΕΣΥΦ με τις συνεχείς δράσεις και παρεμβάσεις έχει αναδείξει τον καταλυτικό ρόλο της Φυτοπροστασίας για τον μετασχηματισμό των διατροφικών συστημάτων. Χωρίς φυτοπροστασία χάνουμε το 40% της παραγόμενης τροφής. Τα τελευταία 70 χρόνια η γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο κατάφερε να θρέψει 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους έχοντας στην διάθεση, της λίγο ως πολύ, την ίδια παραγωγική γη. Στα επόμενα 30 χρόνια καλούμαστε να θρέψουμε άλλα 2 δισεκατομμύρια  συνανθρώπων μας παράγοντας κατά 56% περισσότερη από ότι σήμερα τροφή.

Μπορούμε λοιπόν να αναλάβουμε έναν κίνδυνο με την άμεση και δραματική μείωση των χημικών προϊόντων φυτοπροστασίας χωρίς να είμαστε έτοιμοι με λύσεις που θα εξασφαλίσουν ακόμα υψηλότερη παραγωγή σύμφωνα με τις απαιτήσεις; Στην προσπάθεια κατανόησης του καταλυτικού ρόλου της Φυτοπροστασίας αλλά και διαλόγου όλων των φορέων για μια ομαλή μετάβαση διοργανώσαμε τον Νοέμβριο του 2023 ένα πολύ επιτυχημένο συνέδριο στην Πιερία. Το 1ο ΕΣΥΦ – Agribusiness Forum. Τα συμπεράσματα αυτού του συνεδρίου μας δίνουν απαντήσεις στο ερώτημα. Να τα δούμε ένα- ένα για να δούμε πως θα τα καταφέρουμε να έχουμε και διατροφική ασφάλεια και βιωσιμότητα των συστημάτων αλλά και προστασία του περιβάλλοντος.

Πρέπει λοιπόν η πολιτεία, η ακαδημαϊκή κοινότητα, ο ιδιωτικός τομέας, και όλοι οι εμπλεκόμενοι από το χωράφι στο ράφι να στηρίξουν πρώτα τον Έλληνα παραγωγό να αντιμετωπίσει την πρόκληση και την μετάβαση με ομαλό τρόπο. Η αριστοποίηση στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με βάση τους στόχους και την στρατηγική της Ελληνικής γεωργίας είναι το ζητούμενο και αυτό μπορεί να γίνει ΜΟΝΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ. Απαιτείται ένα Στρατηγικό Σχέδιο που θα λάβει υπόψη τα νέα δεδομένα, τις απειλές τύπου κορονοϊού, τις γεωπολιτικές εξελίξεις αλλά και την κλιματική κρίση που πρόσφατα βιώσαμε έντονα στη Θεσσαλία.

Πρέπει να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι η μείωση των χημικών φυτοπροστατευτικών χωρίς αντικατάσταση από ισοδύναμες εναλλακτικές λύσεις με βιο-φυτοπροστατευτικά και καινοτομία στις εφαρμογές, θα επιφέρει μείωση της παραγωγής και ανάπτυξης ισχυρών φυλών ασθενειών και εντόμων λόγω αύξησης της ανθεκτικότητας.

Δυστυχώς παρατηρείται αδυναμία ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών και έλλειψη κατάρτισης καθώς πολλές φορές το κανονιστικό πλαίσιο κινείται δραματικά αργά σε σχέση με την καινοτομία και την τεχνολογία, και δεν υπάρχει η απαιτούμενη οργάνωση για την εκπαίδευση των αγροτών.

Θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο για να επιταχυνθεί η είσοδος των νέων βιο-φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τα οποία η βιομηχανία Φυτοπροστασίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο επενδύει 4 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2030. Επίσης να υπάρχει το απαραίτητο κανονιστικό πλαίσιο και η χρηματοδότηση για την λειτουργία ψηφιακών λύσεων που θα αριστοποιήσουν τις εφαρμογές. Και στον τομέα αυτό των υπηρεσιών η βιομηχανία μας επενδύει 10 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2030.

Η γνώση και η εκπαίδευση των αγροτών και των γεωτεχνικών πάνω στις νέες τεχνολογίες, η πρόσβαση σε κεφάλαια για επενδύσεις, η συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο μαζί με τον καταλυτικό ρόλο της Φυτοπροστασίας μέχρι το 2030 και μετά.

«Η βιώσιμη γεωργία είναι ο μόνος δρόμος για να το αύριο»

ΕΡ: Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητες που θέτει ο ΕΣΥΦ;

ΑΠ: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω την απάντησή μου σε αυτό το ερώτημα με το όραμα που μοιραζόμαστε μαζί με τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (Crop Life Europe). Πιστεύουμε λοιπόν ότι η βιώσιμη γεωργία είναι ο μόνος δρόμος για να το αύριο για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στην τριπλή πρόκληση που αντιμετωπίζουμε. Να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες όλων των ανθρώπων για υγιεινή και προσιτή τροφή, να βελτιώσουμε την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και να δώσουμε στον αγρότη μια καλύτερη ζωή για να μπορεί να συνεχίσει να παράγει.

Στον ΕΣΥΦ οι λέξεις εξωστρέφεια και συλλογικότητα είναι λέξεις κλειδιά που περιβάλλουν και οριοθετούν όλες μας τις προτεραιότητες. Φιλοδοξούμε να έχουμε έγκαιρες και τεκμηριωμένες προτάσεις στη λήψη πολλών σημαντικών για το μέλλον της γεωργίας αποφάσεων. Θέλουμε ο ΕΣΥΦ να αποκτήσει ακόμα περισσότερη αναγνώριση, εγκυρότητα και σεβασμό στην διαδικασία λήψης αυτών των αποφάσεων.

Βρισκόμαστε σε μια σημαντική στιγμή για την υλοποίηση του σχεδίου που έχει κατατεθεί από την Cyclos AE στον ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης) για τις κενές πλαστικές συσκευασίες των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Πιστεύω ότι όποιος υποχωρήσει ή προσπαθήσει να εμποδίσει την υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα είναι υπεύθυνος για την υγεία χρηστών, πολιτών και περιβάλλοντος μαζί με την ευθύνη για τα πρόστιμα τα οποία πληρώνει η χώρα μας. Ο ΕΣΥΦ θα στηρίξει την προσπάθεια για ανακύκλωση μέχρι την υλοποίηση της και η πολιτεία πρέπει άμεσα να προχωρήσει στις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για να ξεκινήσει η προσπάθεια αυτή μετά την πρόσφατη δημόσια δέσμευσή της.

Μια ακόμα συνεχής προτεραιότητα του ΕΣΥΦ είναι ο αγώνας για να σταματήσει η παράνομη εισαγωγή παράνομων και επικίνδυνων προϊόντων φυτοπροστασίας. Δεν μπορούμε να μιλάμε για βιωσιμότητα στα γεωργικά συστήματα και αγρότες που λαμβάνουν χρήματα από την ΚΑΠ για βιολογικές καλλιέργειες και προστασία του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να έχει γεμίσει η χώρα από παράνομα φυτοπροστατευτικά. Με πρώτο τον παραγωγό, όλοι μας καλούμαστε να προστατέψουμε το πιάτο μας από τη παράνομη χρήση αυτών των επικίνδυνων σκευασμάτων.

Μια ακόμα στρατηγική μας προτεραιότητα είναι  η παρακολούθηση της υλοποίησης των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας σε σχέση με τα βιο-φυτοπροστατευτικά προϊόντα, την ψηφιακή γεωργία και την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας (IPM) καθώς και η παρέμβαση, με προτάσεις, για την αναθεώρηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου και της ΚΑΠ.

Για να γίνουν όλα αυτά χρειαζόμαστε συλλογικότητα και κοινές δράσεις. Λόγω της σημασίας του πολλαπλασιαστικού υλικού στο δρόμο για βιωσιμότητα θέλουμε να ενδυναμώσουμε την συνεργασία με τον Σύνδεσμο των Σπόρων (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πολλαπλασιαστικού Υλικού – ΣΕΠΥ) αλλά και με τον Σύνδεσμο των λιπασμάτων (ΣΠΕΛ) και των μηχανημάτων (ΣΕΑΜ). Η νέα σύνθετη και ταυτόχρονα βιώσιμη φυτοπροστασία απαιτεί συλλογικές δράσεις και σύνδεση με την γεωργική πρακτική, τον αγρότη, την πανεπιστημιακή κοινότητα και την πολιτεία. Έτσι θα κάνουμε τα απαραίτητα βήματα μπροστά και η Φυτοπροστασία θα είναι πραγματικά ο καταλύτης στο δρόμο για μια βιώσιμη γεωργία για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.