Χρυσός: Προστασία ή επένδυση; Η μεγάλη ευκαιρία του να λάμψει και τη νέα δεκαετία

Μπορεί ο γνωστός και μη εξαιρετέος Warren Buffett να έχει αστειευτεί πολλάκις με τις προοπτικές του χρυσού, αλλά το μέταλλο έχει ζήσει πολλές λαμπερές στιγμές. Και μία από αυτές είναι το τελευταίο διάστημα, που ξεπερνά συνεχώς τα ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Μάλιστα, αν και παραδοσιακά ο χρυσός συνδέεται με την αύξηση του πληθωρισμού, καθώς χρησιμοποιείται ως προστασία του εισοδήματος, η κίνηση του πάνω από τα 2.100 δολάρια η ουγγιά αυτόν τον μήνα, έχει αναθεωρήσει πολλές εκτιμήσεις. Τα μακροπρόθεσμου ρεκόρ του χρυσού δεν δικαιώνουν πλέον πλήρως καμία πλευρά. Το τι ακριβώς αντισταθμίζει ο χρυσός είναι όλο και λιγότερο σαφές.

Χρυσός: Η φρενίτιδα οδηγεί την τιμή πάνω από τα 2.300 δολάρια ανά ουγγιά

Τι δείχνει η ιστορία

Η σύγχρονη ιστορία του χρυσού ως κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων ξεκίνησε ουσιαστικά το 1971 όταν οι ΗΠΑ τερμάτισαν επίσημα τη σύνδεση του δολαρίου με τον χρυσό στα σταθερά 35 δολάρια η ουγγιά. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, η τιμή του χρυσού σε όρους δολαρίου αυξήθηκε περισσότερο από 10 φορές, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.

Αλλά αυτό ξεπέρασε τις τιμές καταναλωτή, οι οποίες σχεδόν διπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια εκείνης της δεκαετίας. Ο χρυσός υπεραπέδωσε επίσης των μετοχών, με τον S&P 500 να σημειώνει συνολική απόδοση 78%, συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων.

Αλλά στη συνέχεια ο χρυσός έχασε περισσότερο από το 20% της αξίας του τόσο τη δεκαετία του 1980 όσο και τη δεκαετία του 1990. Αυτό συνέπεσε με δύο θρυλικές ανοδικές αγορές μετοχών, που έβλαψαν σοβαρά τη φήμη του χρυσού.

Στη συνέχεια, την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα, υπήρξε μια άλλη ανατροπή. Ο S&P 500, που χτυπήθηκε πρώτα από το σκάσιμο της φούσκας των dot-com και στη συνέχεια από την οικονομική κρίση του 2008-09, έχασε 9% κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, ενώ ο χρυσός σημείωσε ράλι 275%.

Στη μεγάλη εικόνα, από το 1970 έως το 2023, ο χρυσός αυξήθηκε με το εκπληκτικά υψηλό σύνθετο ετήσιο ρυθμό του 7,5%, αν και μεγάλο μέρος αυτού ήταν στη δεκαετία του 1970. Έκτοτε κινείται με βάση τον πληθωρισμό. Την ίδια ώρα, οι μετοχές έχουν ξεπεράσει τον χρυσό, με τον S&P 500 να καταγράφει ετήσια συνολική απόδοση 10,6% από το 1970 έως το 2023, ή 11,7% αν ξεκινά από το 1980.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, οι μετοχές προσφέρουν κάποια εγγενή προστασία από τον πληθωρισμό, επειδή οι εταιρείες κερδίζουν έσοδα που αυξάνονται μαζί με τις τιμές, επιτρέποντας ανάλογες αυξήσεις στα κέρδη και τα μερίσματα. Επιπλέον, οι μετοχές επωφελούνται από την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας, υποβοηθούμενες από την τεχνολογική πρόοδο και άλλες δυνάμεις προόδου.

Οι καταλύτες του χρυσού

Στη σκιά των μετοχών όμως, η υπεραπόδοση του χρυσού στη δεκαετία του 1970 και του 2000 δεν ήταν τυχαία. Το ράλι του την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα αξίζει πιο προσεκτική εξέταση. Οι φόβοι για υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική έπαιξαν μεγάλο ρόλο, με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να μειώνει τα επιτόκια στο 1% στον απόηχο του κραχ dot-com, στη συνέχεια να συσφίγγει την πολιτική και μετά να ξεκινά την ποσοτική χαλάρωση μετά την οικονομική κρίση.

Ωστόσο, ο πληθωρισμός παρέμεινε υπό έλεγχο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να αυξάνεται με σύνθετο ετήσιο ρυθμό μόλις 2,6% ετησίως, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και της ενέργειας. Αυτός ήταν πιο αργός από ό,τι σε οποιαδήποτε από τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες.

Αυτό υποδηλώνει ότι ήταν ο φόβος του πληθωρισμού που οδήγησε τον χρυσό, ακόμα κι αν δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ίσως ήταν και φόβος γενικότερου χαρακτήρα. Εκτός από την σχεδόν κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, αυτή ήταν μια δεκαετία που χαρακτηρίστηκε από πόλεμο, τρομοκρατία και αυξανόμενη πολιτική πόλωση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το ότι χρυσός έφθασε στην πραγματικότητα στο ανώτατο όριο των σχεδόν 1.900 δολαρίων ανά ουγγιά τον Σεπτέμβριο του 2011, αφού η Standard & Poor’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ το τον απόηχο του φιάσκο με το ανώτατο όριο του χρέους.

Αυτό από μόνο του δεν ήταν πληθωριστικό γεγονός, αλλά προκάλεσε ζημιά στην αντιληπτή ασφάλεια των ομολόγων των ΗΠΑ – ίσως το πιο σημαντικό απόθεμα αξίας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυτό τονίζει μια άλλη, λιγότερο εκτιμημένη πτυχή της έλξης του χρυσού, ότι δηλαδή δεν είναι ευθύνη κανενός. Δεν έχει εθνικό διαβατήριο και δεν έχει πολιτική.

Όταν η εμπιστοσύνη στην κοινωνία και τους πολιτικούς θεσμούς διαβρώνεται, η ελκυστικότητα του χρυσού και άλλων πολύτιμων αγαθών όπως τα διαμάντια αυξάνεται ως εναλλακτικές «αποθήκες» αξίας που δεν εξαρτώνται από τις κοινωνικές ρυθμίσεις. Μπορούν επίσης να μεταφερθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Φυσικά ως επένδυση, δεν είναι απαραίτητη μια πραγματική καταστροφή για να κερδίσει κανείς, με τις τιμές να αυξάνονται καθώς αυξάνονται οι ανησυχίες. Το Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα έχουν παρόμοια απήχηση, αλλά είναι πολύ λιγότερο δοκιμασμένα, λιγότερο κατανοητά και εξακολουθούν να υπόκεινται σε μεγάλους ρυθμιστικούς κινδύνους.

Στο σήμερα…

Ο κόσμος βρίσκεται σε μια δύσκολη περίοδο τα τελευταία χρόνια. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται, οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ αυξάνονται και μια σύγκρουση για την Ταϊβάν δεν μπορεί να αποκλειστεί στο άμεσο μέλλον. Μία από τις πιο επίμαχες προεδρικές εκλογές στην ιστορία των ΗΠΑ πλησιάζει, με τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος να φοβούνται τις ασυνήθιστα τρομερές συνέπειες σε περίπτωση που χάσουν.

Μια πιο πεζή εξήγηση για την πρόσφατη πορεία του χρυσού είναι ότι η Fed αναμένεται να αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια φέτος. Ως περιουσιακό στοιχείο χωρίς απόδοση, ο χρυσός τείνει να αυξάνεται όταν πέφτουν τα επιτόκια εναλλακτικών περιουσιακών στοιχείων. Αλλά τα επιτόκια είναι στην πραγματικότητα αρκετά υψηλά τώρα -ακόμα και τα πραγματικά επιτόκια προσαρμοσμένα για τον πληθωρισμό- και πιθανότατα θα παραμείνουν έτσι ακόμα για αρκετό διάστημα.

«Ιστορικά ο κύριος μοχλός ήταν τα πραγματικά επιτόκια, αλλά αυτή η σχέση με τον χρυσό έχει καταρρεύσει εντελώς», σχολίασε πρόσφατα ο Giovanni Staunovo, στρατηγικός αναλυτής εμπορευμάτων της UBS Global Wealth Management.

Επίσης, οι διαχειριστές πλούτου της UBS επεσήμαναν τις αυξανόμενες αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως, οι οποίες είπαν ότι έχουν φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του 1960. Αυτά τα στοιχήματα από τις κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αντισταθμιστές έναντι του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα. Ειδικά προερχόμενοι από έθνη όπως η Κίνα, θα μπορούσαν επίσης να αντιπροσωπεύουν προφυλάξεις έναντι μελλοντικών κυρώσεων, εν αναμονή μιας ακόμη μεγαλύτερης γεωπολιτικής αναστάτωσης.

Η UBS γενικά συνιστά την κατανομή περίπου του 5% ενός διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου σε χρυσό ως αντιστάθμιση κινδύνου. Όπως αναφέρει, λαμβάνοντας υπόψη τους ιστορικούς κύκλους απόδοσης του χρυσού, κάποια κατανομή σε χρυσό φαίνεται κάθε άλλο παρά παράλογη στον σημερινό κόσμο.