Μια δεύτερη ευκαιρία για τη δίκαιη παραγωγή ενέργειας στην Ελλάδα

Ενεργειακό κόστος, αισχροκέρδεια, έμμεσοι φόροι, όλα είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας λαθών και άστοχων πολιτικών επιλογών της Κυβέρνησης, που γονατίζουν το ελληνικό νοικοκυριό. Η αλυσίδα μπορεί να σπάσει και η πολιτική να ανατραπεί, με την Ελλάδα να αποκτά μία δεύτερη ευκαιρία για δικαιότερη ενεργειακή μετάβαση. Πώς όμως δημιουργήθηκε ο φαύλος κύκλος του κ. Μητσοτάκη στην ενέργεια, πώς μας έχει κοστίσει και πώς μπορεί να αντιστραφεί;

Το γαϊτανάκι των λαθών ξεκινάει πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αγνοώντας τα συμφέροντα της Ελλάδας και προσπαθώντας να την αναδείξει ως «καλό παιδί» της Ένωσης στην ενεργειακή μετάβαση, η Κυβέρνηση προτάσσει το ρωσικό αέριο, από το αραβικό πετρέλαιο και τον ελληνικό λιγνίτη, ως καθαρότερη μορφή ενέργειας. Έτσι, όμως, συντηρεί την εξάρτηση της Ελλάδας σε εξωτερικούς προμηθευτές και ορυκτά καύσιμα ενώ παράλληλα στέλνει τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, όπου γινόταν η παραγωγή του λιγνίτη, στα «τάρταρα».

Η Ελλάδα, θα βρεθεί ακόμη περισσότερο στο «έλεος» ξένων ενεργειακών μονοπωλίων, μόλις ξεσπάει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι τιμές της ενέργειας απογειώνονται. Τα ελληνικά νοικοκυριά υποφέρουν. Ενεργοβόρες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις «γονατίζουν». Οι αγρότες μας οδηγούνται σε μείωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Μετά την εμπλοκή στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η ακρίβεια στην ενέργεια, οδηγεί στο δεύτερο κύμα αυξήσεων των τιμών και τροφοδοτεί το «τσουνάμι» της αισχροκέρδειας. Η Κυβέρνηση αρνείται την ελληνική διάσταση του προβλήματος και βάζει το κεφάλι της στην άμμο, μέχρι που, δύο χρόνια μετά, ο νέος Υπουργός, κ. Σκρέκας, υπό πίεση, παραδέχεται ότι στη χώρα υπάρχει αισχροκέρδεια, «αδειάζοντας» τον προκάτοχό του, κ. Γεωργιάδη.

Αντί να ζητήσει συγγνώμη και τη συμβολή όλων των κομμάτων στην αντιμετώπιση του προβλήματος, η Κυβέρνηση πέφτει σε δεύτερο λάθος. Στην προσπάθειά της να διορθώσει το λάθος της με το αέριο, κινείται ξανά βιαστικά, χωρίς σχεδιασμό.  Καταργεί εσπευσμένα την προτεραιότητα των Ενεργειακών Κοινοτήτων και οδηγεί τις ΑΠΕ στις μεγάλες επιχειρήσεις, υπερφορτώνοντας παράλληλα το δίκτυο, το οποίο και σήμερα παραμένει κορεσμένο. Αντί για εξαρτημένους από ολιγοπώλια ορυκτών καυσίμων, μας μετατρέπει σε εξαρτημένους από ολιγοπώλια φωτοβολταϊκών. Έτσι, καλούμαστε να πληρώσουμε και πάλι ακριβή ενέργεια.

Αντιλαμβανόμενη τα δύο πρώτα λάθη της, κάνει το τρίτο: Κρατάει ψηλά την έμμεση φορολογία και μοιράζει «PASS». Οι αγρότες, οι μικρομεσαίοι και τα ευάλωτα νοικοκυριά, «εθίζονται» σε φιλοδωρήματα. Τα μεσαία στρώματα φτωχοποιούνται. Η εξάρτηση της χώρας από λίγους συνεχίζεται και η Ελλάδα μένει με μερικά δισ. λιγότερα στα ταμεία της.

Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε με τα λάθη του κ. Μητσοτάκη; Μπορούμε να βγούμε από τον φαύλο κύκλο που μας έχει βάλει; Υπάρχει άλλος δρόμος;  Προφανώς, υπάρχει. Φανταστείτε, να δίναμε ποσοστό της παραγωγής ενέργειας, από τις υπάρχουσες Ανανεώσιμες Πηγές, σε κοινότητες και συλλογικότητες. Οι Δήμοι, θα στήριζαν τα ευάλωτα νοικοκυριά με φθηνή ενέργεια. Τα Επιμελητήρια, τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις, όπως τους φούρνους, για να προσφέρουν φθηνότερο ψωμί. Και οι Συνεταιρισμοί, θα βοηθούσαν τους αγρότες μέλη τους, για να γίνουν ανταγωνιστικοί. Οι τιμές θα έπεφταν λόγω μεγαλύτερου ανταγωνισμού, η συλλογική συνείδηση των μελών των συλλογικοτήτων θα δυνάμωνε και οι τοπικές κοινωνίες θα αγκάλιαζαν τις ΑΠΕ, διότι τώρα πια θα τους αφορούσαν. Πιο σημαντικό ακόμα, θα άνοιγε ο δρόμος διάπλατα για την ατομική παραγωγή ενέργειας, που έπρεπε να είναι ο στόχος μας από την πρώτη στιγμή. Η Ελλάδα, θα άφηνε το θετικό της αποτύπωμα και για τον «πράσινο» και για τον δίκαιο χαρακτήρα της ενεργειακής της μετάβασης.

Γίνεται; Γίνεται, με μια Κυβέρνηση έτοιμη να βάλει την Ελληνίδα και τον Έλληνα στο επίκεντρο της ενεργειακής της πολιτικής. Τι σημαίνει πρακτικά, αυτό;  Σύμφωνα με τη μελέτη της McKinsey, το 2050, η παραγωγή από παράκτια πάρκα, μόνο, θα είναι τουλάχιστον δύο φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τη σημερινή παραγωγή από το σύνολο των χερσαίων ΑΠΕ, φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες μαζί.

Όμως, οι άδειες για παράκτια πάρκα, που έχουν μόλις τώρα αρχίσει να μοιράζονται, είναι ακριβές και η επένδυση δυσβάστακτη για μικρούς επιχειρηματίες, συλλογικότητες και ενεργειακές κοινότητες. Θα μπορούσαμε όμως να ανταλλάξουμε άδειες για παράκτιες εγκαταστάσεις, που έτσι και αλλιώς θα πάρουν μεγάλοι επιχειρηματίες, με χερσαίες ΑΠΕ και να τις μοιράσουμε δίκαια και τοπικά. Η βασική ιδέα είναι να διεκδικήσουμε ποσοστιαία μικρότερο τίμημα για παράκτια πάρκα και να ανταλλάξουμε, αυτό το τίμημα, με δικαιώματα σε χερσαίες εγκαταστάσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα δοθούν σε συλλογικότητες που μπορούν να περάσουν στις Ελληνίδες και στους Έλληνες χαμηλότερες τιμές ενέργειας.

Ο φαύλος κύκλος του κ. Μητσοτάκη θα γινόταν ενάρετος με πολλαπλά οφέλη και για την οικονομία και για την κοινωνία. Οι τιμές στον τελικό καταναλωτή θα μειωνόντουσαν, η Κυβέρνηση θα μπορούσε να μειώσει τους έμμεσους φόρους που εισπράττει, αφού αφαιρέσει το μικρότερο τίμημα που θα πάρει, τα ευάλωτα νοικοκυριά δεν θα χρειαζόντουσαν PASS, οι αγρότες και οι ενεργοβόρες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να σταθούν καλύτερα και πιο ανταγωνιστικά στα πόδια τους.

Όνειρο θερινής νυκτός; Προφανώς, για αυτήν την Κυβέρνηση. Αλλά όνειρο εξαιρετικά εφικτό για μια Κυβέρνηση που θα κινηθεί με γνώμονα το ατομικό και συλλογικό μας συμφέρον. Και η απαίτηση για μία τέτοια διακυβέρνηση, είναι ένα μήνυμα που η σημερινή Κυβέρνηση πρέπει να λάβει με την πρώτη ευκαιρία.  Οι Ευρωεκλογές, είναι μια τέτοια.