Αντιδικίες για την αποδεικτική δύναμη των ιδιωτικών εγγράφων ενόψει πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης

Η αποδεικτική δύναμη των ιδιωτικών εγγράφων αποτελεί έναν κρίσιμης σημασίας λόγο ανακοπής από τους οφειλέτες όταν προσβάλλουν τη διαταγή πληρωμής που εξέδωσε ένας δανειστής σε βάρος τους. Πώς όμως μια τέτοια περίπτωση είναι σε θέση να ευδοκιμήσει, ώστε οι οφειλέτες να «θέσουν φρένο» στις επικείμενες πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης οι οποίες με κάθε βεβαιότητα θα απειλήσουν ευθέως τα οικονομικά τους συμφέροντα;

Αρχικώς είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, κατά την ειδική διαδικασία των άρθρου 624 έως 634 ΚΠολΔ, μπορεί να ζητηθεί η έκδοση διαταγής πληρωμής για χρηματικές απαιτήσεις ή απαιτήσεις παροχής χρεογράφων, εφόσον η απαίτηση και το οφειλόμενο ποσό αποδεικνύονται με δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο. Η απαίτηση, που μπορεί να αποδεικνύεται και από συνδυασμό περισσότερων τέτοιων εγγράφων, πρέπει να μην εξαρτάται από αίρεση, προθεσμία, όρο ή αντιπαροχή και να είναι ορισμένο το οφειλόμενο ποσό χρημάτων ή χρεογράφων, παράλληλα δε πρέπει η αίτηση για την έκδοση διαταγής πληρωμής, που καταθέτει ο δικαιούχος της απαίτησης στη γραμματεία του δικαστηρίου, να περιέχει, εκτός άλλων στοιχείων, την απαίτηση και το ακριβές ποσό χρημάτων ή χρεογράφων, με τους τυχόν οφειλόμενους τόκους των οποίων ζητείται η καταβολή, να επισυνάπτονται δε σ’ αυτή και όλα τα έγγραφα από τα οποία προκύπτει η απαίτηση και το ποσό της.

Ωστόσο, σε συνάρτηση των ανωτέρω, στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η απαίτηση ή το ποσό δεν αποδεικνύονται εγγράφως, ο δικαστής οφείλει, να μην εκδώσει διαταγή πληρωμής. Εάν δε παρά την έλλειψη της διαδικαστικής αυτής προϋπόθεσης εκδοθεί διαταγή πληρωμής, αυτή ακυρώνεται ύστερα από ανακοπή του οφειλέτη. Η ακύρωση της διαταγής πληρωμής στην περίπτωση αυτή επέρχεται λόγω διαδικαστικού απαραδέκτου, ανεξαρτήτως της ύπαρξης της απαίτησης και της δυνατότητας να αποδειχθεί με άλλα αποδεικτικά μέσα.

Επιπρόσθετα, προσεγγίζοντας το ζήτημα της αποδεικτικής δύναμης των ιδιωτικών εγγράφων, επισημαίνουμε ότι, για να έχει αποδεικτική δύναμη ιδιωτικό έγγραφο πρέπει να έχει την ιδιόχειρη υπογραφή του εκδότη, ως εκδότης δε, κατά την έννοια του άρθρου αυτού, θεωρείται εκείνος ο οποίος αναλαμβάνει υποχρεώσεις από το έγγραφο. Προς την κατεύθυνση αυτή και λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 447 ΚΠολΔ, το ιδιωτικό έγγραφο αποτελεί απόδειξη υπέρ του εκδότη μόνο αν το προσκόμισε ο αντίδικος ή αν πρόκειται για τα βιβλία που αναφέρονται στο άρθρο 444 ΚΠολΔ.

Υπό την έννοια αυτή, αξιοποιώντας και μια εξαιρετικά πρόσφατη νομολογιακή περίπτωση, είναι δυνατή η έκδοση διαταγής πληρωμής με βάση τιμολόγια – δελτία αποστολής εμπορευμάτων, μόνο αν τα έγγραφα αυτά φέρουν την υπογραφή του αγοραστή κατά τρόπο που να αποδέχεται την οφειλή του. Στην περίπτωση δε κατά την οποία έχει υπογράψει επί των εγγράφων αυτών (τιμολογίων-δελτίων αποστολής), κάτω από την δήλωση παραλαβής των εμπορευμάτων, τρίτο πρόσωπο, ως αντιπρόσωπος του υπόχρεου αγοραστή, πρέπει για την έκδοση διαταγής πληρωμής να αποδεικνύεται από δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο και η προς τον τρίτο σχετική εντολή ή πληρεξουσιότητα. Η προϋπόθεση αυτή επιβάλλεται και από την αρχή της ασφάλειας των συναλλαγών, διότι διαφορετικά ο φερόμενος ως αντιπροσωπευόμενος οφειλέτης, δεσμεύεται υπέρμετρα χωρίς να υπάρχει προηγούμενη καθαρή δήλωση της βούλησης του για αντιπροσωπευτική διάθεση.

Τέλος, τονίζουμε ότι, η δήλωση βουλήσεως από κάποιον (αντιπρόσωπο) στο όνομα άλλου (αντιπροσωπευομένου) εντός των ορίων της εξουσίας αντιπροσωπεύσεως ενεργεί αμέσως υπέρ και κατά του αντιπροσωπευομένου. Τα αποτελέσματα αυτά, μάλιστα, επέρχονται είτε η δήλωση βουλήσεως γίνει ρητώς στο όνομα του αντιπροσωπευομένου είτε συνάγεται από τις περιστάσεις ότι έγινε στο όνομα του. Η εξουσία αντιπροσωπεύσεως παρέχεται είτε διά σχετικής δικαιοπραξίας, οπότε γίνεται λόγος περί εκούσιας αντιπροσωπεύσεως, είτε μέσω διατάξεως νόμου. Σύμφωνα περαιτέρω με τις ρυθμίσεις των άρθρων 61, 65, 67, 68 και 70 ΑΚ, προκειμένου να υποχρεωθεί το νομικό πρόσωπο από δικαιοπραξία, πρέπει αυτή να έχει καταρτισθεί είτε από το όργανο που το διοικεί, το οποίο να ενεργεί εντός των ορίων της εξουσίας αυτού, κατά τους όρους της συστατικής πράξεως ή του καταστατικού του νομικού προσώπου, είτε από φυσικό πρόσωπο, στο οποίο παρέσχε σχετική εξουσία το όργανο που διοικεί το νομικό πρόσωπο. Εντούτοις δικαιοπραξία που έχει καταρτισθεί επ’ ονόματι νομικού προσώπου από φυσικό πρόσωπο, το οποίο δεν έχει εξουσία εκπροσωπήσεως, είναι σαφές ότι δεν το δεσμεύει.

*Σουζάνα Κλημεντίδη, Δικηγόρος