ΔΝΤ: Η μείωση της παραοικονομίας στην Ελλάδα

Μεγάλο ζήτημα αποτελεί συρρίκνωση της παραοικονομίας εντός της ελληνικής οικονομίας, με την παρούσα κυβέρνηση να έχει θέσει τον πήχη ψηλά, ξεκινώντας, ωστόσο με την επιβάρυνση στους ελεύθερους επαγγελματίες. Πάντως, φαίνεται ότι μέσα στα χρόνια της κρίσης και μετά την έναρξη εφαρμογής του δεύτερου μνημονίου στην Ελλάδα, σημειώθηκε πρόοδος στο ακανθώδες κομμάτι της πάταξης της φοροδιαφυγής. Τουλάχιστον σε ένα βαθμό.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σημαντική μείωση της «μαύρης οικονομίας» στην Ελλάδα από το υψηλό του 30% του ΑΕΠ το 2013 στο 16% του ΑΕΠ το 2021, καταγράφει μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τονίζοντας ωστόσο ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικά περιθώρια για την περαιτέρω ψηφιοποίηση της οικονομίας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση την κυκλοφορία του «μαύρου χρήματος».

Παραοικονομία: Στα 40 δισ. ευρώ το μέγεθος της στην Ελλάδα – Οι επιπτώσεις

Σύμφωνα με τους ερευνητές του ΔΝΤ, αυτή η συρρίκνωση της μαύρου χρήματος συνδέεται με αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 4% του ΑΕΠ. Υπενθυμίζεται ότι τα στοιχεία της Κομισιόν έδειξαν ότι το κενό του ΦΠΑ μειώθηκε τουλάχιστον κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες της φορολογικής του βάσης από το 2013 έως το 2021 (ή κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ). Η μείωση της παραοικονομίας συνδέεται επίσης και με την υψηλότερη ανάπτυξη.

Τι συμβαίνει στις ελληνικές Περιφέρειες

Η έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνει ακόμα ότι διαπιστώνεται ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και τη συρρίκνωση της παραοικονομίας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, μια αύξηση 10 ποσοστιαίων στην πρόσβαση στο ίντερνετ συνδέεται κατά μέσο όρο με μια πτώση της μαύρης οικονομίας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Μια μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού των κατοίκων που δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ ίντερνετ συνδέεται με συρρίκνωση της μαύρης οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Μια αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού των κατοίκων που έκαναν διαδικτυακές αγορές συνδέεται με μείωση της μαύρης οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες.

Ακόμη, η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στο μέγεθος της μαύρης οικονομίας ανάμεσα στις περιφέρειες. Συγκεκριμένα, η παραοικονομία  διαμορφώνεται στο 5% του ΑΕΠ στη Δυτική Μακεδονία, αλλά αγγίζει το 18% του ΑΕΠ στην Κρήτη. Γενικά, η μείωση του μαύρου χρήματος είναι μεγαλύτερη (πάνω από 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) στην Αττική και στα νησιά, ενώ διαμορφώνεται περίπου στις 10 ποσοστιαίες μονάδες στη Δυτική Ελλάδα. Το ΔΝΤ αποδίδει τις διαφορές στην πρόοδο της ψηφιοποίησης.

Τα αίτια

Σύμφωνα πάντοτε με το ΔΝΤ, η συρρίκνωση της μαύρης οικονομίας μπορεί να αποδοθεί στην αυστηροποίηση των σχετικών μέτρων και την εφαρμογή τους. Εκτός αυτού, δόθηκαν κάποιες ευελιξίες στην αγορά εργασίας, οι οποίες έδωσαν κίνητρο για νομιμοποίηση ορισμένων δραστηριοτήτων. Παράλληλα, η πρόοδος στην ψηφιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των πληροφοριακών συστημάτων προσέφεραν τη δυνατότητα καλύτερης εποπτείας, αλλά και κίνητρα για συμμόρφωση. Όπως σημειώνει το ΔΝΤ, ενδέχεται να έπαιξε θετικό ρόλο και η πολιτική σταθερότητα και η επιβολή συνεχιζόμενων πολιτικών. Τέλος, θετική επίπτωση εκτιμάται πως είχαν και ορισμένες φοροαπαλλαγές που δόθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Προτάσεις

Οι ερευνητές του ΔΝΤ τονίζουν, ωστόσο, ότι υπάρχουν ακόμα τεράστια περιθώρια  βελτίωσης. Ειδικότερα, υπογραμμίζουν ότι ενώ η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση στις ψηφιακές δεξιότητες που ήταν υψηλότερη από τον μέσο όρο, το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων παραμένει χαμηλό σε σχέση με άλλες χώρες της ευρωζώνης.

Με περαιτέρω εκσυγχρονισμό των πληροφοριακών συστημάτων θα μπορούσε να γίνει καλύτερη εποπτεία της φορολογικής συμμόρφωσης, να διευκολυνθεί η καταχώριση επιχειρήσεων και επαγγελματιών, να υπάρχει πρόσβαση σε σχετικές δημόσιες υπηρεσίες και να ενσωματωθούν καλύτερα οι ελεύθεροι επαγγελματίες στην οικονομία.

Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι πρέπει να γίνουν και διαρθρωτικές αλλαγές, όπως η βελτίωση της ποιότητας των ρυθμιστικών αρχών και η αύξηση της διαφάνειας.  Άλλα πιθανά μέτρα είναι η στοχευμένη στήριξη της απασχόλησης σε ομάδες με υψηλή ανεργία.